شعار سال :مسوولان میراث فرهنگی پس از اطفا حریق بازار تبریز به این نتیجه رسیدند تا نقشه راهی تدوین شود و در آن هرچه سریع‌تر به مسأله سیستم برق رسانی و گرمایشی این اثر ثبت جهانی رسیدگی شود و سازمان مربوطه مکلف به انجام اقدامات لازم شود.

ژان یونیر جهانگرد فرانسوی هم درباره تبریز و بازار آن این گونه نظر داده است:« زمانی تبریز نسبت به تهران یک شهر متجدد به‌شمار می‌آمد و مردم تبریز از زمان‌های قدیم حتی پیش از دوران صفویان با اروپاییان در ارتباط بودند و با آن‌ها داد و ستد می‌کردند. در حالی که در همان موقع در پایتخت کشور اصناف تهرانی از مشاهدهٔ اروپاییان دچار حیرت شده و از فروختن کالا به آنان خودداری می‌کردند. در چنین شرایطی «دوکا»، «ونیز»، «لیور» و «روبل» واحد پول کشورهای مختلف جهان در بازار تبریز مثل پول ایران رایج بود.»
 
به گفته برخی کارشناسان این بازار حدود 27 هکتار است و طول راسته‌های آن نزدیک به 5/5 کیلومتر است. این بازار با داشتن حدود ۵۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته می‌شود. بازار تبریز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده در سطح جهان به‌شمار می‌رود و بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است.

این بازار که در مرداد 89 به ثبت جهانی رسیده است به عنوان یکی از نمادهای وحدت مردم در مرمت آثار تاریخی به شمار می‌رود چرا که این بازار با نظارت سازمان میراث فرهنگی و با تقبل 75 درصد منابع مالی از سوی دولت و 25 درصد از سوی مردم مرمت شده است.
بازاری که به فاصله ده سال دچار حریق شد/ خسارت 20 میلیاردی
اما متأسفانه این اثر تاریخی در 13آبان ۱۳۸۸ حوالی ساعت ۱۷ و ۳۰ دقیقه دچار آتش سوزی شد. در جریان این حادثه بخش‌هایی از راستهٔ تاریخی «ایکی قاپیلار» که مرکز فروش انواع پوشاک و لوازم آرایشی است، دچار آتش‌سوزی شد. علت احتمالی وقوع این حادثه، واژگونی چراغ علاءالدین در یکی از مغازه‌های این راسته اعلام شد.
 
ده سال بعد در 18 اردیبهشت 98 آتش بار دیگر به جان این بازار ثبت جهانی افتاد و سرای دو دری (ایکی قاپیلی)را به کام خود فرو برد و 100 باب مغازه در آتش سوخت و 20 میلیارد تومان خسارت به بازار وارد شد. به گفته‌ی «حسین اسماعیلی سنگری» - مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز این اتفاق بعد از اذان شب گذشته - چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت - شروع شده است و آتش ساعت سه و نیم – چهار بامداد مهار شده است.

محل رخداد حریق، سرای ایکی قاپیلی بازار لوازم آرایشی بوده است که این نقطه از شمال به «تیمچه میرزا علی»، از جنوب به بازار «کیف چیلر»، از شرق به «تیمچه‌خان»و از غرب به بازار «صادقیه» متصل می‌شود. اتصال سیستم برق ، وجود کپسول‌های گاز و مواد با قابلیت اشتعال بالا همچون اسپری علت این آتش سوزی اعلام شده است.

 به نظر می‌رسد بازار تبریز هم مانند سایر بازارهای ایران با وجود ثبت جهانی شدن از کمبود تأسیسات زیر بنایی رنج می‌برد.
مطالعات تأسیساتی روی زمین ماند
دکتر علیرضا انیسی که در طرح ساماندهی بازار تبریز کارکرده است درباره طرح تأسیسات زیربنایی بازار تبریز و این که آیا ساماندهی تأسیسات در مطالعات پرونده ثبت جهانی بازار تبریز گنجانده شده است می‌گوید:« قرار بود در دو مرحله به تأسیسات زیربنایی بازار تبریز پرداخته شود و موضوع سیستم آب و فاضلاب و برق و ... لحاظ شود. در آن زمان شرکتی بخشی از سیستم آب و فاضلاب بازار را برعهده گرفت. قرار بود برای تأسیسات برق هم در فار دوم فکری  بشود که فاز دوم ناتمام ماند.»
او که این مطالعات را مربوط به سال 90- 91 می‌داند اظهار می‌کند که چون کارفرما این طرح داره کل میراث فرهنگی بوده و بودجه‌ای وجود نداشته فاز دوم مطالعات ناتمام باقی ماند و پس از آن اطلاع ندارم که چه اتفاقی در بازار رخ داده است..
 
وجود 31 شیر هیدرانت بازار را نجات داد
اما مرتضی آبدار مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی در این باره می‌گوید:« تا آنجا که اطلاع دارم مطالعات سیستم آتش نشانی تکمیل شده و تأسیساتی هم مستقر شده است. مطالعات سیستمهای برق و مخابرات هم انجام شده و اقدامات لازم در حال اجراست اتفاقاً مهار آتش به خاطر حضور این سیستم‌های زیربنایی بوده است. نصب شیرهای هیدرانت و شبکه اطفای حریق در بخش‌های مختلف بازار در دو سه سال گذشته از گسترش آتش‌سوزی جلوگیری کرده است.
همکاری عالی شرکت آب و فاضلاب
اسماعیل سنگسری مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز در خصوص توقف مطالعات توضیح می‌دهد:« پس از آن هم ما قرادادی با دانشگاه هنر بستیم و تأسیسات زیربنایی به طور کامل مورد بررسی قرار گرفت. بازار تبریز همانند یک شهر می‌ماند که زندگی در آن جریان دارد و تنها موضوعات میراث فرهنگی در آن دخیل نیست. خوشبختانه اداره آب و فاضلاب همکاری لازم و عالی را با ما داشته است. از سوی 31 شیر هیدرانت نصب شده که در این آتش سوزی به همت آتش نشانان و با وجود همین شیرها و سیستم آبرسانی صحیح اداره آب و فاضلاب آتش اطفا شد.»
 
لوله‌کشی گاز مطلقا ممنوع
او با تأکید بر آن که در بازار تبریز ایجاد لوله‌کشی گاز مطلقا ممنوع است، در خصوص سیستم برق رسانی هم می‌گوید:« اداره برق هم باید به طور جدی به کمک بازار تبریز برسد. باید در نخستین فرصت رایزنی‌های لازم با اداره برق انجام شود و ساماندهی سیم‌های برق هرچه سریع‌تر صورت بگیرد.»
 
سایه سنگین نبود تأسیسات برق
از سویی فرهاد عزیزی مدیرکل پایگاه‌های ثبت جهانی که به همراه محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کل کشور به تبریز سفر کرده است، از برگزاری نشستی برای تدوین نقشه راه بازار تبریز خبر می‌دهد و می‌گوید:« سیستم برق تیمچه مظفریه و بازار امیر تبریز با همکاری بازاریان ساماندهی شده است. اکنون هم نظرات کارشناسی اولیه از اتصالی برق در سرای دودری خبر می‌دهد . مقرر شد این نقشه راه تدوین شود و تکلیف هر دستگاهی مشخص شود. در حال حاضر 9 شیر از 31 شیر هیدرانت بازار به کمک اطفا حرق آمده است.»
 
او با اشاره به وجود یک ترانس بسیار بزرگ در همین سرا اظهار می‌کند:« سیستم برق بازار خطر جدی است و باید هرچه زودتر تعیین تکلیف شود از سویی بیشتر مغازه‌ها برای سیستم گرمایشی و سرمایشی خود از برق استفاده می‌کنند و بار خیلی زیادی وارد می شود. بنابراین ساماندهی سیستم برق تنها راه حل نیست و نیازمند طرحی جامع هستیم که به همه این موضوعات بپردازد.»
 
عزیزی از تخریب 113 مغازه خبرمی‌دهد و می‌گوید:« بازار خوشبختانه به لحاظ ساختاری آسیب زیادی ندیده است حتی در بخش‌هایی که پیش‌تر مرمت شده این مرمت به کمک آمده است چرا که اکنون بخش کوچکی که سقف چوبی داشته و هنوز مرمت نشده بود تخریب شده است.
سیستم گرمایشی و برق بازار تبریز معضل جدی
 مهرداد مقدم روزنامه‌نگاری که سه ماه پیش مدیایی در مورد بازار تبریز و احتمال خطر آتش سوزی آن ساخته است ،می‌گوید:« بازاریان از سیستم‌های گرمایشی متنوعی استفاده می‌کنند که خطرناک و آسیب رسان است. وجود کپسول‌های گاز، هیترهای برقی که می‌تواند با اتصال برق فاجعه بیافریند و دستگاه‌هایی با سوخت‌های فسیلی که دود آنها بر سقف بازار ثبت جهانی می‌نشیند. دسترسی سخت به محل حادثه برای ماشین‌های آتش نشانی نه فقط برای بازار تبریز بلکه برای همه بازارهای تاریخی و ضرورت ساخت خودروهای مخصوص برای بازار، عدم وجود سامانه هشدار اتوماتیک حریق ،عدم وجود سامانه اطفا حریق در محل رخداداد حادثه، انشعابات متعدد، بارکشی بیش از حد، سیم کشی بدون محاسبه، مصرف بیش از اندازه برق، روکش‌های برق و... همه از جمله عوامل آسیب رسان در بازار تبریز است که با چشم غیر مسلح می‌توان دید.
 
او با تأکید بر این که تأسیسات برق و مخابرات هنوز در بازار ساماندهی نشده است، می‌افزاید :«احتمال دارد که در بعضی از سراها فاضلاب یا کفسازی صورت گرفته باشد اما  بازار تبریز همچنان با مشکلات مختلف دست به گریبان است. عدم ساماندهی تاسیسات به خصوص در حوزه گرمایشی و برق احتمال حریق مجدد را در بازار تبریز را تقویت می‌کند چنانکه همین جایی که امروز آتش گرفته ده سال پیش هم دچار حریق شده است.
 
مشارکت بین بخشی با نظارت استانداری
او با اشاره به این که حفظ بازار تبریز نیاز به مشارکت بین بخشی چندین اداره و سازمان از جمله شهرداری، میرث فرهنگی، اداره آب و فاضلاب، اداره برق ، نیروی انتظامی و ...دارد، اظهار می‌‌کند:« بازار تبریز به قدری گسترده و طولانی است که کارهای زمین کم ندارد . از سویی با توجه به وضعیت اقتصادی، بودجه و منابع ضروری ست تا استانداری کمیته‌ای از همه ارگان‌ها، نهادها و سازمان‌های ذی ربط تشکیل دهد و وظایف هر کدام را تعریف و تببین کند و هرکدام را ملزم به انجام قدامات ضروری کند و در عین حال تعامل بین بخشی بوجود آید که به پیشرفت بازار کمک کند.»
 
ثبت جهانی آغاز راه یا پایان راه
او با اشاره به این که از شاخصه‌های خوب بازار تبریز فعالیت بازاریان برای ساماندهی آن است که الگویی برای همه بازارهای کشور است بیان می‌کند:«بحث بازار تبریز یک کلاف سردرگم است. خیلی برای ثبت جهانی آن زحمت کشیده شد اما مردم تبریز انتظار داشتند بعد از ثبت جهانی بازار، اتفاقات خیلی مهمی برای آن بیفتد. بحث گردشگری ساماندهی شود اما مسئولان ما نقطه قول و هدفشان فقط ثبت جهانی و برای پس از آن هیچ برنامه‌ای ندارند. در حالی که ثبت جهانی آغاز راه است. باید ساماندهی، مرمت ، احیا انجام شود، تبلیغات فکر شده و درستی صورت بگیرد. از مردم ایران و دنیا دعوت شود تا از این اثر ثبت جهانی دیدن کنند در عین حال به سایر بناهای تاریخی و طبیعی رسیدگی شود. یک شهر دارای اثر ثبت جهانی نیازمند برنامه‌ریزی متفاوتی در حوره میراث و گردشگری و صنایع دستی است.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی اسکان نیوز،تاریخ انتشار:20اردیبهشت1398،کدخبر:۱۹۵۲۹،eskannews.com