شعارسال: سید محمد بهشتی - رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نشست تنظیم ساختار سند "باززنده سازی محدوده‌های تاریخی - فرهنگی ذیل سند ملی بازآفرینی شهری» با اشاره به اینکه بافت‌های تاریخی که مظهر ایران شهری است وضعیت تدافعی پیدا کرده و سعی کرده در برابر تهاجم از خود دفاع کند، اظهار داشت: اگر روی اندیشه ایران شهری تأملی بیشتری صورت پذیرد می‌تواند یک رویکرد نظری مفیدی در مواجهه با توسعه شهری باشد البته اندیشه ایران شهری که ما باید در این حوزه به آن توجه کنیم فقط مربوط به توسعه شهری نیست‌.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: شهرهای ایران از همان ابتدا یعنی شهر سوخته تا سال 1335 مبتنی بر اندیشه ایران شهری توسعه پیدا می‌کردند.

بهشتی گفت: وزارت راه و شهرسازی امروز به این موضوع توجه کرده و آرزویش این است که توسعه شهری را نه تنها در بافت تاریخی بلکه در تمامی شهری‌های کشور مبتنی بر اندیشه ایران شهری مورد توجه قرار دهد.

بهشتی اظهار داشت: 168 شهر است که تا سال 1335 شهر بودند و سابقه تاریخی شهر بودن داشتند ولی شهرهایی هم داریم که سابقه شهر بودن ندارند مثل آران و بیدگل.

وی با اشاره به ساخت برخی قصبات که بر اساس اندیشه ایران شهری ساخته شده بودند، افزود: البته وقتی صحبت از شهر می‌کنیم یک تفاوت ماهوی با مقیاس‌های زیستگاهی کوچکتر مانند روستاها و قصبات دارد.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه بیان داشت: با استفاده از بحث مجمل اندیشه ایران شهری که تا به حال مورد توجه قرار گرفته این توجه پدید آمده که ما رفتاری که با شهری‌های خود کردیم اکتفا کردن به تحلیل یافته ترین کمیات است.

وی تأکید کرد: این پاسخگو نیست زیرا که ما در توسعه شهری به خیلی چیزها نظیر مسائل اجتماعی، حقوقی، فرهنگی و... توجه نکردیم و این امر سبب شده در تعریف طرح‌های تفضیلی، جامع و ... جنبه‌هایی از شهر را مورد توجه قرار دهیم که اثرات آن چیزی است که هم اکنون پیش روی ما است.

بهشتی با اشاره به این نکته که در بحث توسعه شهری به چیزی توجه کردند که عنوانش را بازآفرینی شهری گذاشتند، افزود: باز آفرینی شهری با رویکردهای قبلی که وجود داشته یک تفاوت ماهوی دارد، یکی از تفاوت‌ها این است که ذوجنبتین به بحث توسعه شهری نگاه می‌کند یعنی در ضمن داشتن نگاه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... فقط و فقط کالبدی و به تحلیل یافته ترین کمیات اکتفا نکنیم.

بهشتی تأثیرات رویکرد اندیشه ایران شهری را اتفاق خوبی دانست که باید به صورت جدی بررسی‌شود، افزود: این نگاه حداکثری یک سر طیف است، یعنی زمانیکه ما می‌خواهیم فاعلانه رفتارمان را کلا تغییر دهیم که امیدوارم یک روز این اتفاق بیفتد.

وی گفت: سر دیگر طیف اتفاقی است که از سال 1340 به بعد در شهرهای ما اتفاق افتاده و بیشتر از هر چیزی تهاجم به نحوه توسعه شهری بوده است.

بهشتی افزود: آن بخشی که همچنان مظهر ایران شهری است و ما به آن بافت‌های تاریخی می‌گوییم، وضعیت تدافعی پیدا کرده و سعی کرده در برابر این تهاجم از خود دفاع کند و تا حد امکان آن را حفظ کند. روزگاری در این حد می‌توانسته دفاع کند که تک اثرها را نشانه گذاری کند و بگوید من کاری به بقیه ندارم حالا این دو اثر را حفظ کنید.

بهشتی در ادامه با اشاره به ایجاد مکانیزم ثبت اثر و تعیین حریم افزود: اصولاً مکانیزم حقوقی ثبت اثر و تعیین حریم یک مکانیزم تدافعی است و مشکلات مربوط به ارزش‌های داخل یک شهر را حل و فصل نمی‌کند. مثل اینکه موزه ملی ایران آتش گرفته و ما می‌توانیم فقط چهار شی را نجات دهیم و می‌بینیم که آنها کدامیک هستند جام حسنلو، جام مارلیک و...

وی در ادامه با اشاره به این نکته که اتفاقات شهرهایمان ما را به شرایط حداقلی راضی کرده است، افزود: ثبت و تعیین حریم آثار رفته رفته در دهه‌های هفتاد و هشتاد به ثبت بافت رسیده است و برای نخستین بار در دوران گدار شهر دماوند ثبت شده که البته واقعی نیست.

بهشتی تأکید کرد: هنگامی که از باز آفرینی به خصوص از نظر امکان تحقق پذیری سخن گفته می‌شود نکته مهم این است که ما بدانیم در کجای طیف قرار داریم زیرا بیشتر اختلاف‌ها روی این طیف است.

وی افزود: عده ای می‌ترسند که اگر پایشان را بردارند آیا جای دیگری دارند که آن را بگذارند و عده دیگری به آن حداکثر می‌پردازند که به نظر من هنوز امکان پذیر نیست زیرا سرمایه‌های اجتماعی لازم را نداریم.

به گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری - بهشتی ادامه داد: نقطه ای که در این طیف پیدا می‌کنیم اصطلاحات ما را تعیین می‌کند یعنی نباید این طور باشد که اصطلاحات ما حداکثری باشد ولی در واقع نتوانیم سراغ آن برویم.

وی با اشاره به این نکته که در بحث نظری می‌توانیم راجع به هر جایی سخن بگوییم، افزود: نکته مهمتری که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد این است که آنچه تحت عنوان بافت تاریخی می‌گوییم باید مورد تجدید نظر قرار گیرد، زیرا اینکه برای بافت تاریخی 168 شهر یک خط کشیدیم و گفتیم اینقدر هکتار یعنی هنوز در شرایط حداقلی به سر می‌بریم.

بهشتی تصریح کرد: اگر باغ‌های قزوین را در بافت تاریخی قرار دادیم، پس مفهوم بافت را می‌دانیم ولی اگر قرار ندادیم گویی هنوز در شرایط تدافعی به سر می‌بریم. بنابراین باید بافت بر اساس موقعیتمان روی طیف تعریف شود.

وی اظهار داشت: حرف‌های تمام کسانی که بحث‌هایشان معطوف به حداکثری است درست است ولی قابل تحقق نیست و حرف‌های تمام کسانی که می‌خواهند شرایط حداقلی را داشته باشند نیز درست است ولی الان زمان آن نیست.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به این نکته که وقتی شما در نسبت‌های جدیدی قرار گرفتید دیگر نمی‌توانید به آنها اکتفا کنید، افزود: ما در بحث ثبت حریم هم به حداقل‌ها اکتفا کردیم زیرا که حداقل‌ها است که می‌گوید ارتفاع این میزان بیشتر نباشد و... در حالیکه برای تعیین حریم واقعی شما باید خیلی چیزهای دیگر را در نظر بگیرید یعنی خیلی فاکتورهایی که می‌تواند برای یک اثر تهدید کننده باشد.

بهشتی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: نمی‌دانم در این مورد که ما کجای این طیف بسر می‌بریم توافقی وجود دارد یا خیر، اگر نیست باید توافق کنیم و به سمت تحقق توسعه شهری مبتنی بر اندیشه ایران شهری گام برداریم و ببینیم چقدر می‌توانیم به آن نزدیک شویم.

وی با تأکید بر اهمیت مستند سازی تاریخی خاطرنشان کرد: این مستند سازی باید مبتنی بر اندیشه ایران شهری و سنت شهر سازی در ایران باشد و از آنجاکه شناخت آن حکمی بوده پس مستند سازی هم باید با دید حکمی باشد که البته در این راه باید به ادبیات جهانی توجه داشته باشیم ولی به آن اکتفا نکنیم زیرا مبتنی بر اندیشه ایران شهری نیست ولی مستغنی از آن هم نیستیم.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: 6تیر1395، کدخبر: 1115866: www.tasnimnews.com