شعار سال: آثار زیانبار قاچاق و پخش موادمخدر و روانگردان در زمان حاضر از قاچاق اشخاص و رخدادهای تروریستی، قاچاق اعضای بدن انسان گسترده‌تر شده است.

باید اذعان کرد که حل مشکل پیچیده فرایند تولید، ساخت، قاچاق، پخش، سوءمصرف و اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان و کاستن از آثار گوناگون زیانبار آن‌ها به موازات قانونگذاری کارا و مؤثر در سیاست جنایی تقنینی و فعالیت‌های فیزیکی مأموران مبارزه با مواد مخدر و روانگردان و رسیدگی‌های قضائی، اجرایی و مشارکت کنشی و فعال مردمی نیاز به فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی مستمر دارد.

تدوین کتاب‌های علمی، آموزشی، ارشادی و رُمان، مقاله‌های منتشره در رسانه‌های مطبوعاتی و الکترونیکی، فیلم‌های کوتاه و بلند، نمایشنامه‌ها و نمایش‌ها (تئاتر)، ترانه‌های دلنشین همراه با موزیک و تصاویر مناسب، مصاحبه با کارشناسان، معتادان ترک اعتیاد کرده و صاحبان درد در رسانه‌های مطبوعاتی، صوتی و تصویری، برپایی نمایشگاه‌های عکس، کاریکاتور با زیرنویس‌های مناسب و راهبردهای مفید اطلاع‌رسانی دیگر فرهنگی- آموزشی و هشداردهنده با رعایت شرایط زمان، مکان و سطح فراگیری گروه مخاطب و بازدیدکنندگان از نمایشگاه‌ها به ویژه جوانان و نوجوانان، با هدف عمده پیشگیری اولیه و همگانی از روآوری به سوءمصرف این مواد باید به طور مکرر، متنوع و مستمر ارائه گردد.

در ضرورت تکرار و استمرار واکاوی و بازنمایی و بیان آثار زیانبار گوناگون فیزیولوژیکی، روانی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی مواد مخدر و روانگردان به شیوه‌های مؤثر در گروه مخاطب و همچنین اجرای برنامه‌های مشاوره‌ای برای سوءمصرف کنندگان تفننی و کاهش آسیب‌ها و درمان منجر به انقطاع وابستگی روانی معتادان به این مواد نباید تردید نمود و تعلل ورزید.

باید اذعان کرد که امروزه تولید و ساخت غیرقانونی انواع مواد مخدر و روانگردان سنتی و نیمه صناعی با منابع گیاهی مانند هروئین، کوکائین و کراک و مواد روانگردان صناعی با منشأ آمفتامین‌ها مانند شیشه، اِکستاسی و... قاچاق، پخش، سوءمصرف و اعتیاد به این مواد، از مشکلات عمده جامعه بشری بیش از هفت میلیارد نفری دهکده جهانی شده که زیان‌های گوناگون آن‌ها از آلودگی محیط زیست، قاچاق سلاح‌های متعارف و غیرمتعارف، قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان، قاچاق اعضای بدن انسان‌ها و حتی وقایع تروریستی دولتی و غیردولتی گسترده‌تر است.

قاچاقچیان و شگردهای گوناگون جاسازی مواد

در عصر حاضر به موازات گسترش و توسعه ارتباطات فوق‌سریع و تجارت انواع تولیدات و مصنوعات مورد نیاز جامعه بشری از قبیل وسائل و مواد منابع انرژی‌زا و مصنوعات کاربردی در زندگی مرفه‌تر و یا تولید بیشتر مواد غذایی و خرید و فروش اینترنتی آن‌ها قاچاق مواد مخدر و روانگردان چنان گسترش یافته که در مقابل «دلارهای نفتی»، «دلارهای هروئینی» مصطلح شده است.

قاچاقچیان با شگردهای گوناگون، در لابه‌لای اشیا و اجناس مجاز و متعارف در تجارت مشروع، مواد مورد سوءمصرف را جاسازی می‌کنند. آن‌ها حتی از رحم زن‌ها، شکم حیوانات، بلعیدن افراد، فضاهای مناسب و دور از معرض دید وسائط نقلیه و سایر مصنوعات و حیوانات برای جاسازی و قاچاق کردن مواد مخدر و روانگردان و پیش سازهای این مواد استفاده می‌نمایند و هربارکه نوعی از جاسازی‌ها توسط مأموران مبارزه با قاچاق مواد مخدر و روانگردان کشف می‌گردد شگردهای دیگری توسط مغزهای متفکر باندهای قاچاق طراحی می‌شود و جاسازی به شیوه‌های دیگری متفاوت از شیوه‌های کشف شده پیشین صورت می‌گیرد که کسب مهارت اکتشاف جدیدی را در مأموران مبارزه با قاچاق می‌طلبد. در واقع مأموران مبارزه با قاچاق این مواد با آلاتِ کشفی که دارند (اعم از ابزارهای الکترونیکی و سنتی و سگ‌های تربیت شده موادیاب) هر بار با روش جدید و ناشناخته‌ای از شگردهای جاسازی مواجه می‌شوند که طریقه کشف مواد جاسازی شده با آن چه در پیش از آن تجربه شده است تفاوت می‌کند.[۱]

بنابراین توسعه جهانی تجارت و ارتباطات اینترنتی – الکترونیکی و روش‌های گوناگون جاسازی به ویژه در مورد موادی مانند هروئین، کوکائین، کراک و مواد مشابه آن‌ها که نسبت به منابع گیاهی خود حجم بسیار کمتری دارند و همچنین گسترش روزافزون انواع مواد روانگردان صناعی که طبق گزارش‌ها در برخی کشورها مانند آمریکا از ۲۵۰ نوع ماده مورد سوءمصرف[۲] تجاوز کرده و مواد پیش ساز آن‌ها، قاچاق این مواد را افزایش چشمگیری داده و شناسایی و کشف مواد قاچاق شده را برای مأموران مبارزه با قاچاق موادمخدر و روانگردان با ابهامات، اشکالات و پیچیدگی‌های زیادی مواج کرده است. در حدی که گفته می‌شود:

در مؤثرترین فعالیت مبارزه با قاچاق موادمخدر و روانگردان آن چه کشف می‌شود یک چهارم محموله‌های قاچاق شده است. از طرفی مشهور است که اگر از پنج محموله قاچاق شده برخی از مواد مانند هروئین بالای ۸۰ درصد خالص افغان‌ها چهار محموله کشف شود و یک محموله به مقصد (که اغلب کشورهای اروپائی، کانادا، برخی کشورهای آسیایی و به ویژه آمریکاست) برسد و پخش شود ارزش دلاری این یک محموله نه تنها زیان مالی چهار محموله کشف شده را جبران می‌کند بلکه سود سرشاری هم نصیب قاچاقچی خواهد کرد.[۳]

هم‌اکنون تمام مناطق دهکده جهانی که مساحت خشکی حدود ۱۵۰ میلیون کیلومترمربع را شامل می‌شود[۴] به نوعی آلوده به تولید، ساخت، قاچاق و یا سوءمصرف این مواد می‌باشد. چنان که کشورهای اروپایی علاوه بر مواد روانگردان صناعی که در اغلب این کشورها حتی در آشپزخانه‌های منازل مسکونی آن‌ها ساخته می‌شود با قاچاق و پخش مواد مورد سوءمصرف دیگری از قبیل هروئین، کوکائین و کراک قاچاق شده از کشورهای مناطق آسیایی، آفریقایی و اقیانوسیه هم از واردات قاچاق و پخش شده انواع موادمخدر و روانگردان نیمه صناعی درامان نیستند.

بلای خانمان‌سوز سوءمصرف موادمخدر و روانگردان‌ها

تردیدی نیست که قاچاق و پخش موادمخدر و روانگردان اشاعه سوءمصرف و اعتیاد به این مواد را – به خصوص درمیان گروه سنی فعال جوامع بشری- باعث شده است. بلای خانمان‌سوز سوءمصرف مواد مخدر و روانگردان طبیعی، نیمه صناعی و صناعی و اعتیاد به آن‌ها حدود ۳۰۰ میلیون انسان را در جهان به اسارت دارد که اگر اعضای خانواده هر معتاد در این مشکل خانوادگی- اجتماعی به حساب آیند باید گفت بیش از یک میلیارد انسان از قاچاق، پخش و سوءمصرف این مواد در جهان رنج می‌برند و طبق گزارش‌های منابع رسمی جهانی سالانه بیش از ۲۰۰ هزار نفر بر اثر سوءمصرف موادمخدر و روانگردان ها به هلاکت می‌رسند.

هیئت بین‌المللی کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد در آستانه قرن جاری (بیست ویکم) نوشت: «... مواد مخدر و روانگردان بهداشت عمومی را به طور فراگیری در تمام کشورها به خطر انداخته، خسارات سنگینی بر زندگی و بازده فعالیت‌های انسان وارد می‌آورد، سازمان‌های سیاسی قانونمند جهان را تهدید می‌کند و ضمن تأثیر بر اقتصاد کشورها و ارزش‌های اجتماعی باعث تخریب محیط زیست می‌شود...»[۵]

بنابراهمیت موضوع و بحث پیش رو تکرار و تأکید می شودکه: شکی نیست که آثار زیانبار قاچاق و پخش موادمخدر و روانگردان در زمان حاضر از قاچاق اشخاص، رخدادهای تروریستی کشوری و حتی دولتی و فرامرزی، قاچاق اسلحه متعارف و غیرمتعارف و قاچاق اعضای بدن انسان گسترده‌تر شده و به همزیستی مسالمت‌آمیز جامعه مدنی جهانی در سطح وسیعی لطمه می‌زند.

[۱] - برای آگاهی از انواع جاسازی و شیوه‌های کشف مواد، مقاله «حمل و تحویل تحت نظارت» آقای دکتر اردبیلی در جلد نخست کتاب علوم جنایی گزیده مقالات آموزشی...؛ نجفی ابرندآبادی و دیگران و مقاله اداره مطالعات و تحقیقات مرکز مبارزه با مواد مخدر ناجا با عنوان «بازرسی و آشنایی با شگردهای جاسازی مواد مخدر» در جلد سوم همان کتاب و گزارش‌های روزانه پلیس مطالعه شود.

[۲] - کلیدهای پیشگیری و مقابله با اعتیاد نوجوانان و جوانان، ترجمه مسعود هومان، صفحه ۳۱

[۳] - اسعدی، سیده نگار و سید حسن اسعدی، دلارهای هروئینی، صفحه ۱۱، امیرکبیر، ۱۳۹۴

[۴] - اسعدی، سید حسن، پژوهشی کاربردی در باره دو مشکل مهم جهانی «فزونی جمعیت و مواد مخدر» در آستانه قرن بیست ویکم، صفحه ۷، تهران، مرکز نشر سپهر، ۱۳۷۶.

[۵] - گزارش سال ۱۹۹۹،INCB.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی آنا، تاریخ انتشار: 28 اردیبهشت 1398، کدخبر: 381933 ، www.ana.ir