شعار سال: 18 کارشناس تئاتر براي ارائه نقطه‌نظراتشان به اين سمينار که با تعيين موضوعاتي به شش پانل تفکيک شده بود، دعوت شدند که هرکدام در دو نوبت 10دقيقه‌اي (مجموعا 20 دقيقه)، فرصت طرح‌نظر پيدا کردند و البته فرصتي 45دقيقه‌اي هم براي پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي حاضران، در پايان هر پانل ايجاد شد. مديرکل‌ هنرهاي نمايشي (و رئيس جشنواره)، دبير جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر و تعدادي از اعضاي اصلي ستاد برگزاري اين جشنواره، ازجمله حاضران ثابت در تمامي اين نشست‌ها بودند. آنچه در پي مي‌آيد، عناويني است که بر مبناي گزارش مکتوب ارائه‌شده توسط روابط عمومي اداره‌کل هنرهاي نمايشي، استخراج شده است.
مهم‌ترين عناوين مطرح‌شده در اين سمينار:
1- پانل اول با موضوع: «جايگاه، ضرورت، هويت و اهداف»
رضا کيانيان:
- جشنواره ملي تئاتر از جشنواره بين‌المللي جدا و به‌صورت مرور اجراهاي منتخب هرسال، توسط خانه تئاتر، برگزار شود.
- براي تقويت اجراهاي عمومي (به‌خصوص در شهرستان‌ها)، فقط نمايش‌هايي که اجراي عمومي داشته‌اند، به جشنواره راه پيدا کنند.
- استان‌ها از طريق اختصاص بودجه‌هاي در اختیار، نمايش‌هاي منتخب تهران و خارج از کشور را به استانشان، دعوت کنند.
محمدعلي خبري:
- بايد فکري براي آشفتگي ناشي از تنوع مراکز سياست‌گذار و تصميم‌گير در تئاتر کرد.
احسان زيورعالم:
- بايد مانع شد نمايش‌هاي ورشکسته در گيشه، با ايجاد امکان اجرا در جشنواره، پول‌‌هايي که لايقش نيستند را دريافت کنند/ حرکت جشنواره به‌سمت خصوصي‌شدن، مانع از بريز‌و‌بپاش‌ و دست‌و‌دل‌بازي‌هاي متداول است/ حلقه بسته داورها، چهار درصد از کل بودجه جشنواره را مي‌بلعند/ طرح پيشنهاد تعطيلي جشنواره براي يک يا دو سال، به‌منظور حرکت به سمت خصوصي‌شدن/ حل مشکل فقدان شفافيت در هزينه‌ها/ ضرورت استمرار دبيري جشنواره (از جمله به‌دليل اهميت زمان در هماهنگي‌هاي بين‌المللي)/ جدايي بخش ملي و بين‌المللي و تغيير شهر برگزاري جشنواره بين‌المللي/ معرفي و کشف نسل جوان، به‌جاي جمع‌کردن صاحب‌نام‌هايي که آثارشان فاقد کيفيت است، در بخش‌هاي ميهمان و ديگر بخش‌ها (صرفا براي ايجاد رضايت در آنها).
2-پانل دوم با موضوع: «نقش تئاتر استان‌ها»
آرش دادگر:
- کارها محدود شده و در انتخاب‌ها سخت‌گيري بشود و هيچ اجراي ضعيفي به هر بهانه‌اي (ازجمله حمايت)، از تهران يا شهرستان‌ها به جشنواره راه نيابد.
توحيد معصومي:
- در شهرستان‌‌ها براي شرط اجراي عمومي پيش از جشنواره، مشکل وجود دارد (از جمله به‌دليل عدم‌برخورداري از کمک‌هزينه‌هاي مناسب)/ لزوم استمرار برگزاري جشنواره‌هاي استاني و احياي مجدد جشنواره منطقه‌اي.
کامران شهلايي:
- وجود مشکلات در داوري‌هاي استاني و ضرورت حضور نماينده‌اي از طرف جشنواره به‌عنوان ناظر/ ضرورت انجام نظرسنجي، به‌خصوص در استان‌ها و توجه به تفاوت در مسائل در اولويت هر استان‌/ استفاده از داوران استاني، به‌جاي اعزام تمامي داوران از تهران/ سخت‌گيري در مورد حضور آثار و به‌خصوص کارهاي استان‌ها و تبديل سيستم سهميه و کمّي، به سيستم کيفي/ و تشکيل شورايي براي انتخاب داوران و شکستن حلقه هميشگي و محدود داوران.
3- پانل سوم با موضوع: «داوري»
محمدرضا خاکي:
- اشاره به کم‌سابقه‌بودن موضوع رقابت و داوري در جشنواره‌هاي معتبر جهان و به‌جاي آن توجه به رويکرد ارزيابي عمومي و معرفي (از جمله بازار تئاتر) و جلب مديران تئاتري، در بسياري از جشنواره‌ها/ در بخش‌‎هاي جنبي (آف‌) مي‌توان فرصتي براي عرضه کار هر علاقه‌مند و گروه شناخته‌نشده‌ يا به بخش‌هاي رسمي جشنواره راه‌نيافته‌اي، فراهم کرد/ ممکن‌نبودن داوري به‌خاطر تنوع انواع تئاترهاي ارائه‌شده/ توجه به تمرکززدايي، در برابر سياست مرسوم و متداول تمرکزگرايي.
فارس باقري:
- فقدان نظريه و استراتژي، موجب انسداد فعلي شده است.
جشنواره فقط يک آيين نيست که اهميت داشته باشد، بلکه لازم است اهدافي را دنبال کند و تنها نظريه است که به پديده‌هاي آشفته و متشتت، صورت‌بندي مي‌دهد.
در اين نظريه بايد به تئاتر ايران نظر داشت و نه‌ فقط تئاتر تهران.
- تغيير از نگاه رايج کمّي و توجه به توده‌هاي تماشاگران، به نگاه کيفي به مخاطبان خاص، از طريق اتخاذ يک استراتژي.
بهزاد آقاجمالي:
- دعوت از کارشناسان خارج از تئاتر، چون جامعه‌شناسان و ... براي بررسي و آسيب‌شناسي جشنواره/ تغيير نگرش ساختن هويت از طريق داوري در جشنواره‌ها، به ساختن هويت توسط خود جشنواره‌ها (اهميت انتخاب آثار در جشنواره)/ اهميت گروه داوري متخصص و مردود‌دانستن اينکه هر هنرمندي الزاما داور مناسبي هم هست/ حذف مسابقه بخش بين‌الملل/ تشکيل شورايي از عقلاي تئاتر و دبيران ادوار مختلف جشنواره به‌عنوان هيئت امنا/ و داوري مرور تئاترها بي‌معنا و متأثر از برخوردهاي انجام‌شده با آثار است و لازم است داوري تنها براي توليدات تازه انجام بشود.
4-پانل چهارم با موضوع: «ساختار اجرائي و هنري»
بهروز غريب‌پور:
- نپذيرفتن موارد تحميلي که در برنامه‌ريزي اوليه، پيش‌بيني نشده است.
- داشتن بلندپروازي معقول و يک هدف مشخص از طرف دبير/ بهتر است جشنواره ترکيبي از آثار مرور و توليدي باشد./ بهتر است وسيع باشد تا محدود و افراد و جريانات تازه را معرفي کند./ بهتر است جشنواره مکان عرضه توليدات حرفه‌اي باشد تا تجربي، نيمه‌حرفه‌اي و آماتور.
حسين مسافر‌آستانه:
- نبودن برنامه‌اي مشخص و برگزاري جشنواره به‌صرف برگزارشدن جشنواره. وجود برنامه مهم‌تر از انتخاب دبير است.
- انتخاب دبير، پس از اعلام اهداف و سياست‌هاي مجمعي از فيلسوفان و هنرمندان و جمع‌آوري برنامه‌هاي متقاضيان دبيري، آن هم براي بلندمدت و تغيير دبير فقط در صورت اطمينان از ضعف آشکارش.
- جشنواره نبايد توليد‌محور باشد. مگر توليداتي معدود و گزيده و منطبق با اهداف/ حذف نگاه‌هاي دلسوزانه و حمايت‌هاي خاص، از جمله درباره آثار استان‌ها/ حذف نگاه سهميه‌اي/ و برندبودن و اعتباربودن شرکت در جشنواره که وجود رقابت مي‌تواند آفت آن باشد.
ناصر حبيبيان:
- لزوم وجود نظام‌نامه.
- حذف بخش‌ صحنه‌اي از جشنواره و تمرکز بر تئاترهاي غيرصحنه‌اي، خياباني و ديگر گونه‌هاي اجرائي، در جهت تحقق شعار تئاتر براي همه.
5- پانل پنجم با موضوع «فعاليت‌هاي بين‌الملل»
قطب‌الدين صادقي:
- داشتن يک تعريف
- وجود دبير هنري و انتخاب‌گران يا پژوهشگران هنري در جست‌وجوي برنامه‌هاي مناسب براي جشنواره.
چرايي دعوت از آثار خارجي: آموختن تکنيکي يا محتوايي يا اداي احترام به فرهنگ‌هاي بزرگ جهان است. لازم است نگاه کميت‌گرا حذف شود، تنها نمايش‌هايي که آخرين دستاوردها و تکنيک‌هاي تئاتر جهان را نمايندگي مي‌کنند، دعوت شوند.
- انتخاب اشخاص صاحب‌صلاحيت براي دعوت از آثار خارجي/ ايجاد امکان استمرار فعاليت براي دبيران موفق/ و مخالفت با داوري و رقابت.
محمدرضا علي‌اکبري:
- اجراي بخش‌هاي جشنواره مي‌تواند در تمام طول سال برنامه‌ريزي شود/ محول‌کردن برخي انتظارات و توقعات موجود از جشنواره، به ديگر جشنواره‌ها/ درگيرکردن دانشگاه‌ها در برگزاري کارگاه‌هاي آموزشي و ديگر فعاليت‌ها و ايجاد نسبت بين اين دو/ محدودنکردن حضور گروه‌هاي خارجي، فقط به يک يا چند اجرا و پيش‌بيني پانل‌ها، گفت‌وگوها و تأليفاتي در هر مورد./ انتخاب‌کنند‌ه آثار خارجي خيلي اهميت دارد/ و در صورت عدم‌ امکان توافق با گروه‌هاي شايسته، هيچ اشکالي ندارد در يک سال، ميهمان خارجي نداشته باشيم.
آرش عباسي:
- اشتباه‌بودن شعار تئاتر براي همه/ مخالفت با برگزاري کارگاه‌هاي آموزشي و در عوض بهادادن به تعاملات و گفت‌وگوها/ مخالفت با بليت‌فروشي و نگاه درآمدزايي به جشنواره/ حذف هيئت‌هاي انتخاب و انتخاب نهايي فقط از طريق خود دبير/ و تنها نتيجه تعدد بي‌جهت آثار بين‌المللي، دورريختن پول است و بهتر است تعدادي معدود اما باکيفيت دعوت شوند.
6-پانل ششم با موضوع: «چشم‌انداز جشنواره براساس الگوها و نمونه‌هاي جهاني»
اصغر نوري:
- تقسيم‌بندي جشنواره‌ها به سه گروه: تفنني، تعليمي و هنري که در گروه سوم هدف بهبود کيفيت تئاتر و معرفي تجربه‌هاي تئاتري است که نه هيئت انتخاب دارند و نه هيئت داوري، بلکه انتخاب را فقط شخص دبير انجام می‌دهد. هدف جشنواره فجر چيست و به چه دليل برگزار مي‌شود؟
مهدي مشهور:
- حذف رقابت از جشنواره/ کاهش وابستگي دولتي و حرکت به‌سمت حذف آن/ انتخاب بخش‌هاي اصلي منحصرا توسط دبير و گسترش بخش‌هاي جنبي (آف)/ و بودجه هر گروه نه براساس تنها اجراي آماده‌شده، بلکه براساس کل فعاليت‌هايش تعيين شود.
علي شمس:
- انتخاب بخش‌هاي اصلي منحصرا توسط دبير / در کنار آن گسترش بخش‌هاي جنبي (آف و فرينج) و گسترده‌کردن فضاهاي جشنواره به تمام شهر با توجه جدي و بيشتر به بخش‌هاي جانبي و غيراصلي/ غيررقابتي‌بودن
/ استمرار و تداوم کار و گسترش اختيارات دبير/ تعيين اهداف مشخص و توليد مفهوم و محتوا/ ايجاد آرشيو/ رزيدنسي و تعامل با دنيا.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 26 اردیبهشت 98، شماره: 3429