شعار سال : ناظران آگاه باوردارند کاهش قیمت هردلار در بازارآزاد ارز درایران دردوهفته تازه سپری شده به دلیل خوش بینی نسبت به کاهش سطح منازعه ایران و آمریکا پس از اعلام حضور مقام ارشد ژاپنی به ایران رخ داده است . آنچه به ویژه درباره خواست واراده هایکو ماس المانی درسفر به تهران می تواند درکانون توجه قرار گیرد این است که او با خود فقط شیرینی نمی اورد. دویچه وله نیز تفسیر خاص خود را از دیدارهای فردا و دوروز بعد مقامهای آلمانی و ژاپنی دارد که درزیر می خوانید:
**میانجیگری ثمربخش و الزام های آن:
سوالی که در محافل دیپلماتیک مطرح است این است که این تلاشها تا چه حد امکان موفقیت دارند و موانع پیش روی ماس و شینزو آبه برای یک میانجگیری ثمربخش کدامند.اردیبهشت گذشته، اندکی پس از اینکه ایران اعلام کرد میخواهد برخی از تعهدات خود در برجام را کاهش دهد، ینس پلوتنر، مدیر سیاسی وزارت امور خارجه آلمان، به ایران رفت تا هم ایران را نسبت به این اقدام و اقدامات بعدی برای «تخریب برجام» زنهار دهد و هم زمینه سفر هایکو ماس به تهران را فراهم کند.گرچه سفر پلوتنر با خشنودی آمریکا مواجه نشد، اما به نظر میرسد که ماس در جریان سفر اخیر مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، به برلین هماهنگی لازم را با او درباره سفرش به تهران انجام داده است.ایران همزمان با کاهش تعهدات خود در زمینه برجام، از جمله در عدم رعایت مرز ۳۰۰ کیلوگرم در تولید اورانیوم غنیشده و ۱۳۰ تن در آب سنگین، تهدید کرده است که اگر کشورهای اروپایی تا ۱۶ تیر به رشته اقداماتی برای خارج کردن اقتصاد ایران از زیر فشار تحریمهای آمریکا دست نزنند بدون خروج کامل از برجام برخی تعهدات دیگر خود در این توافقنامه را مسکوت خواهد گذاشت و نهایتا گام به گام به سوی الغای آن پیش خواهد رفت.ایران این تهدید را هم کرده است که اگر اروپاییها به "بدعهدی و انفعال" خود در زمینه حفظ برجام ادامه دهند تعهدی به کنترل عبور مواد مخدر از قلمرو خود به سوی اروپا نخواهد داشت و جلوی سیل مهاجران افغان به سوی اروپا را هم نخواهد گرفت.این دو تهدید اخیر البته حساسیت و واکنش چندانی در اروپا برنیانگیخته است، چرا که خود ایران هم از این چنین رویکردهایی آسیب خواهد دید و وارد مناقشه با سایر کشورهای منطقه (ترکیه و عراق و ...) خواهد شد.
**هایکو ماس درچمدان چه دارد؟
بنا بر گزارشها هایکو ماس در تهران حامل این پیام هماهنگشده با پاریس و لندن است که "رویکرد ایران که گویا میتواند تعهدات خود در برجام را کاهش دهد و در عین حال برجام را حفظ کند یک توهم است. اگر ایران به تعهدات خود در کلیت آن پایبند نماند برجام مردهای بیش نخواهد بود و اروپاییها راه دیگری جز پیوستن به تحریمهای آمریکا نخواهند داشت".البته اروپاییها هم واقف هستند که ایجاد جبهه واحد با آمریکا در تحریم ایران خطر جنگ را که در واشینگتن و در منطقه هوادارانی دارد نه تنها کاهش نخواهد داد که افزایش خواهد داد، روندی که لزوما در خدمت منافع امنیتی، اقتصادی و انرژیایی اروپاییها نیست، «ولی رفتار ایران از نظر اروپاییها میتواند وضعیت را به آن سو سوق دهد و از دست پاریس و لندن و برلین هم کاری ساخته نباشد».در مجموع اروپاییها از جمله با ماموریت هایکو ماس در حال تاکید و تصریح این پیام به تهران هستند که حفظ برجام شاید منافع اقتصادی این کشور را، آن گونه که انتظار داشته، و از جمله کاهش فاحش اثرات تحریمها را تامین نکند، ولی به لحاظ سیاسی و ممانعت از ایجاد وضعیت وخیمتر با مولفههایی از تحریمهای اروپا تا بروز جنگ، به سود ایران است که به تعهدات برجامی خود پایبند بماند.به عنوان یک امتیاز به ایران برای ماندن تام و تمام در برجام ماس احتمالا دوباره بر کاراتر شدن اینستکس (ساز و کار مالی جدید اروپا برای ایران جهت دور زدن تحریمهای آمریکا) تاکید خواهد کرد، با این تصریح که این سازوکار قادر به رفع همه فشارهای تحریمهای شدید آمریکا علیه اقتصاد ایران نیست، هر چند که کشورهایی مانند هلند و روسیه هم برای پیوستن به آن اعلام آمادگی کرده باشند.
**کارکردی دور از انتظارات ایران:
اروپاییها با به راهانداختن اینستکس پس از ماهها تعویق و تأخیر، خواستهاند که هم ایران را به برجام پایبند نگه دارند تا دور جدیدی از رقابت اتمی در منطقه و تغییر در موازنه کنونی قوا را مانع شوند، هم باب مذاکره در مورد سایر مواضع و رویکردهای از نظر آنها مناقشهانگیز ایران را باز نگه دارند، و هم تجارت با ایران را ولو در سطح محدود حفظ کنند تا حلقه اتصال با اقتصاد پرظرفیت ایران برای شرایطی که وضعیت مناسبات این کشور عادی شد باقی بماند.ولی اینستکس در واقعیت امر بورس معامله کالایی است که ظرفیت و موفقیت آن در بیرون کشیدن ایران از زیر فشار تحریمها به شدت محدود است. شرکتهای بزرگی که از ایران خارج شدهاند یا با آن معامله نمیکنند مسئلهشان صرفاً قطع ارتباطات بانکی ایران زیر فشار آمریکا نیست، بلکه معامله با ایران به معنای محرومیتشان از بازار بسیار بزرگتر آمریکاست.بسیاری از شرکتهای کوچک هم بیش از آن زیر فشار آمریکا و انسدادهای بانکی آن هستند که وارد ریسک معامله با ایران بشوند. این که حتی از ترس تحریمهای آمریکا وزارتخانههای اقتصاد و دارایی سه کشور عضو اینستکس (آلمان، فرانسه و بریتانیا) حاضر نشدهاند مأموران خود را به شورای نظارت بر اینستکس بفرستند و مأمورانی از وزارتخانههای خارجه که سررشتهای در این مسئله ندارند این مأموریت را به عهده گرفتهاند هم، خود نکته گویایی از تأثیر محدودساز آمریکا بر کارکرد نهاد تازه است.امتناع و تعلل ایران از امضای دو پروتکل مربوط به "گروه مالی ویژه" (FATF) در زمینههای پولشویی و تامین مالی تروریسم هم کار را برای اروپا در گسترش و تقویت اینستکس آسانتر نمیکند.اروپاییها گفتهاند که با اینستکس میخواهند سطح تجارت با ایران را (ولو در عرصههای غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی) دستکم در سطح دوره قبلی تحریمها و قبل از امضای برجام نگه دارند و نگذارند که رویکرد تهاجمیتر دولت آمریکا در این دوره کل تجارت با ایران را فلج کند. منتهی مشکل این است که فشارهای تحریمی آمریکا از یک ماه پیش فلج کل صدور نفت ایران و به صفر رساندن آن را دنبال میکند و در روزهای اخیر حتی صنایع پتروشیمی هم که سهم نسبتا قابل اعتنایی در صادرات ایران بعد از نفت داشته به تدریج به فهرست تحریمها اضافه میشود. به این ترتیب صدور هر مقدار نفت و مواد پتروشیمی ایران از نظر آمریکا نقض تحریمهاست و با توجه به قدرت آمریکا در بازارهای مالی و اقتصادی جهان کمتر کشوری ریسک خرید رسمی از ایران و ارائه بهای آن به اینستکس را میکند. به این ترتیب ایران رسما صادراتی نخواهد داشت که درآمدی وارد اینستکس کند تا بتوان با آن مطالبات صادرکنندگان کالا به این کشور را تصفیه کرد. این که مایک پمپئو در سفر اخیرش به برلین گفت که واشینگتن مخالفتی با کارکرد اینستکس در زمینه غذایی و دارویی و تجهیزات پزشکی ندارد با توجه به محرومیت این سازوکار از درآمدی قابل توجه از سوی ایران بیشتر شاید به یک شوخی تلخ شبیه باشد.
**شرایط ناسازگار برای مذاکره:
تا آنجا که به میانجیگری برمیگردد نیز، دست ماس چندان باز
نیست. آمریکاییها اگر حتی شروط دوازده گانه پمپئو را هم مسکوت بگذارند و
آن را نه به عنوان پیششرط، بلکه به عنوان انتظاری که از حاصل مذاکرات
دارند معرفی کنند، باز هم تاکیدشان از زبان ترامپ این است که با ایران
میخواهند بدون قید و شرط مذاکره کنند که همین هم از نظر ایران مانع بزرگی
برای مذاکرات است.