شعار سال:فاز 11 پارس جنوبی، قربانی انتظار وزارت نفت برای واگذاری آن به شركت‌های خارجی شده است. سال گذشته شركت فرانسوی توتال زیر قرارداد خود برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی زد و تمام آرزوهای تكنوكرات‌های وزارت نفت را بر باد داد. با این حال، همچنان مسؤولان وزارت نفت از واگذاری این فاز به شركت‌های داخلی خودداری می‌كنند، در حالی كه چند شركت داخلی برای توسعه آن آماده‌اند. به گفته فعالان صنعت نفت، اگر از سال 92 فاز 11 را به شركت‌های ایرانی واگذار می‌كردیم اكنون و پس از شش سال قطعاً فاز 11 پارس جنوبی آماده بهره‌برداری بود ولی همیشه مرغ همسایه غاز است. فاز 11 پارس جنوبی یكی از فازهای مرزی و مهم‌ترین طرح بر زمین‌مانده پارس جنوبی است كه از سال 1379 تاكنون (حدود 19 سال) در فرآیند امضای تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای مختلف بوده و نمادی از بدعهدی شركت‌های خارجی در صنعت نفت و گاز ایران است. به نظر می‌رسد وزارت نفت نباید بیش از این منتظر وقت‌كشی توتال‌ها بماند و بهتر است شركت‌های ایرانی را به وعده‌های پوچ خارجی ترجیح داده و هرچه سریع‌تر توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را با توان داخلی كلید بزند. پس از خروج شركت توتال فرانسه از قرارداد فاز 11 پارس جنوبی، 81 درصد از این قرارداد به شركت CNPC چین رسید. این شركت ‌باید پس از اعلام رسمی ایران نسبت به انتقال سهام توتال، نسبت به تعیین آغاز عملیات اجرایی توسعه این فاز مرزی از میدان مشترك پارس جنوبی با شریك ایرانی طرح (شركت پتروپارس) و كارفرمای طرح (شركت نفت و گاز پارس) وارد مذاكره می‌شد، اما علی‌رغم پیگیری‌های مجموعه وزارت نفت، چینی‌ها نسبت به ایفای تعهدات خود در قرارداد فاز 11 بی‌توجهی كردند و حتی پاسخ تماس‌های وزارت نفت را ندادند.

مرغ همسایه غاز است!
 رضا خیامیان، عضو هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در خصوص اعلام آمادگی شركت‌های ایرانی برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی گفت: ماه رمضان سال گذشته در دیداری كه با جمعی دیگر از فعالان اقتصادی با رئیس‌جمهور داشتیم واگذاری فاز 11 پارس جنوبی به شركت‌های داخلی را مطرح كردم كه ایشان از این امر استقبال كردند.
وی افزود: همچنین قرار شد طرح 4 میلیارد یورویی شركت توتال به صد طرح كوچك تقسیم شده و در اختیار شركت‌های كوچك اروپایی و داخلی قرار گیرد چون سهامدار این شركت‌ها آمریكایی نیست كه در شرایط تحریمی از این طرح خارج شوند.
عضو هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت اظهار كرد: با كمیساریای عالی اروپا نیز هماهنگی‌های لازم صورت گرفته بود تا شركت‌های اروپایی بتوانند با شركت‌های داخلی شریك شوند، در این زمینه قدم‌های اساسی برداشته شد چون این شركت‌ها با خودشان به كشور پول و فناوری می‌آوردند.
خیامیان با بیان این‌كه قرار بود سرمایه‌های ایرانیان خارج از كشور نیز جذب این طرح‌ها شود، عنوان كرد: این مسأله در حال پیشرفت بود ولی راهكاری برای نقل و انتقالات پولی باید انجام می‌شد، این در حالی است كه اینستكس نیز به سرانجام مطلوبی نرسید تا معاملات مالی دو طرف به نتیجه برسد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به توان شركت‌های ایرانی برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی گفت: قرارگاه خاتم، مپنا و پتروپارس كه برای این امر اعلام آمادگی كردند نیز به دنبال راهكاری برای كوچك كردن این طرح هستند تا از توان بقیه شركت‌ها نیز استفاده شود.
عضو هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت افزود: با این حال بنده اعتقاد دارم خود شركت‌های ایرانی می‌توانند به راحتی این فاز را توسعه دهند كما این‌كه اگر از سال 92 فاز 11 را به این شركت‌ها واگذار می‌كردیم اكنون و پس از گذشت شش سال قطعاً فاز 11 پارس جنوبی آماده بهره‌برداری بود ولی همیشه مرغ همسایه غاز است.
این فعال بخش خصوصی صنعت نفت اظهار كرد: باید امتیازاتی كه به شركت‌های خارجی در این زمینه اعطا شده را به شركت‌های ایرانی نیز بدهند، این در حالی است كه ما همیشه شاهد این مسأله بوده‌ایم كه پول شركت‌های ایرانی را با تأخیر زیاد به آنها پرداخت می‌كنند.
خیامیان تصریح كرد: وزارت نفت 33 طرح در قالب قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC تعریف كرده است كه بین شش تا هفت طرح به شركت‌های مختلف از جمله اویك واگذار شده و قرار بر این بود ده طرح را نیز خرداد سال جاری به دیگر شركت‌ها واگذار كند و بقیه نیز به مرور زمان واگذار شوند، به همین دلیل پیمانكارهای ایرانی به این امر ورود كرده و منتظر هستند.

شركت‌های ایرانی می‌توانند 75 درصد فاز 11 پارس جنوبی را به عهده بگیرند
رضا پدیدار، عضو انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در خصوص اعلام آمادگی شركت‌های ایرانی برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی گفت: به اعتقاد بنده بخشی از كار را شركت‌های ایرانی می‌توانند انجام دهند و بخشی دیگر از آن را به لحاظ تجهیزات و دانش فنی باید با شركت‌های بین‌المللی شریك شویم. وی افزود: به عبارت دیگر می‌توان گفت 75درصد طرح را شركت‌های داخلی می‌توانند توسعه دهند و مابقی را باید با شركت‌های بین‌المللی در زمینه اكتشاف و تولید پیش ببریم.
عضو انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت اظهار كرد: شركت‌های خارجی برای ورود و همكاری با وزارت نفت در توسعه فاز 11 پارس جنوبی به شدت راغب هستند، ولی تحریم‌های آمریكا مانع از این همكاری شده است، لذا به نظر می‌رسد ما باید خودمان دنبال بهترین راهكار جایگزین برای این امر باشیم. پدیدار در خصوص گزینه‌های جایگزین موجود برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی گفت: باید تجمیع توانی، هم در زمینه داخلی و هم خارجی در این زمینه صورت گیرد كه پیشنهاد بنده این است شركت‌های كوچك و متوسط را در این زمینه وارد كنیم و با آنها شریك شویم تا از هر كدام بخشی از نیازهایمان را مرتفع كنیم. وی در خصوص واگذار نكردن این طرح به شركت‌های ایرانی از جانب وزارت نفت تصریح كرد: توسعه این فاز مستلزم وجود مدیریت طرح است تا یك شركت این امر را راهبری كند كه هنوز شركتی در این زمینه اعلام آمادگی نكرده است. رئیس سابق انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در پایان افزود: وزارت نفت باید جهت راهبری طرح آن را به مناقصه گذاشته و راهبری آن را به صورت یك كنسرسیوم درآورد تا فاز 11 پارس جنوبی توسعه یابد.

با شركت‌های داخلی، فاز 11 سال  94به تولید گاز می‌رسید
یك منبع آگاه در صنعت نفت، درباره تكمیل و توسعه فاز 11 پارس جنوبی گفت: در فاز 11 برای نمونه می‌خواستند دستگاه تقویت فشار نصب كنند و چند سال است كه معطل شركت‌های خارجی ماندیم و كاری پیش نرفته است در حالی كه شركت‌های ایرانی می‌توانند مانند فازهای دیگر، عملیات بهره‌برداری را انجام دهند.
وی گفت: اگر سال 92 توسعه فاز 11 پارس جنوبی به شركت‌های داخلی واگذار شده بود، سال 93 تا 94 برداشت گاز از این فاز صورت می‌گرفت و ظرف دو سال هزینه كل طرح پوشش داده می‌شد.
وی با بیان این‌كه اجرای فاز 11 به دلیل تحریم‌ها هزینه بیشتری دارد، افزود: فاز 11 حفاری خاصی ندارد و به ساده‌ترین شكل ممكن می‌توان برداشت از آن را انجام داد. برای برداشت گاز از این فاز نیاز به دكل دریایی داریم كه اكنون 60 درصد دكل‌های دریایی بیكار در صنعت نفت كشورمان داریم كه می‌توان برای توسعه این فاز از آنها استفاده كرد.
این فعال صنعت نفت تصریح كرد: نگرانی ما برای فاز 11 نیست و برای همه فازهای پارس جنوبی است. فازهای گازی پس از چند سال با افت فشار روبه‌رو می‌شوند و اگر می‌خواهیم نگران باشیم باید نگران فازهایی باشیم كه از عمرشان ده سال می‌گذرد و یك‌بار هم به شركت‌های ایرانی اعتماد نكردیم تا از كمپرسورهای تقویت فشار آنها استفاده كنیم. استفاده از كمپرسورهای تقویت فشار باعث می‌شود اگر ایرادی در عملكرد آن به وجود می‌آید برای تولیدات بعدی مرتفع شود، اما وقتی شركت‌های ایرانی به بازی گرفته نمی‌شود و به فكر پهن كردن فرش قرمز جلوی مدیران كراوات‌زده غربی هستیم معطل ماندن فاز 11 و دیگر فازها نتیجه كارمان می‌شود.
وی تاكید كرد: تجهیزاتی كه شركت‌های داخلی مانند مپنا در اختیار دارند و در طرح‌های نفتی و گازی دیگر استفاده شده با نمونه‌های خارجی و اروپایی هیچ تفاوتی ندارد و اگر دولت بتواند هزینه طرح
فاز 11 را تأمین كند شركت‌های داخلی به‌راحتی می‌توانند آن را به توسعه برسانند و برداشت از آن را انجام دهند.
این مقام آگاه با بیان این‌كه فازهای یك، 11 و 19 لب مرز قرار دارد، ادامه داد: فازهای لب مرز با فازهای دیگر تفاوت ندارد و ایران در طول سال‌های گذشته توانسته خود را در این زمینه تقویت كند.

 آمادگی قرارگاه خاتم، مپنا و پتروپارس
اخیرا سعید محمد، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) از آمادگی این قرارگاه برای توسعه ایرانی این فاز خبر داده است. قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در سال‌های اخیر طرح‌های بزرگ‌تر از فاز 11 پارس‌جنوبی همچون فاز 12 پارس جنوبی و پالایشگاه ستاره خلیج فارس را احداث كرده است. فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) از مذاكرات این قرارگاه با مجموعه وزارت نفت به منظور توسعه ایرانی فاز 11 پارس جنوبی و آمادگی این قرارگاه برای انجام این كار خبر داد و گفت: فاز 11 پارس جنوبی در حال حاضر یك قرارداد بین ایران و شركت‌های CNPC چین و توتال فرانسه دارد كه باید این قرارداد تعیین تكلیف شود و طبق مذاكراتی كه داشتیم، قرار شد ابتدا وزارت نفت این قرارداد را تعیین تكلیف كنند، سپس پیشنهادهایی كه برای توسعه این فاز پارس جنوبی داشتیم بررسی شود. محمد افزود: اعلام كرده‌ایم امكان تأمین مالی توسعه فاز 11 را داریم و می‌توانیم این طرح را كاملا داخلی‌سازی كنیم. وی ادامه داد: در بخش سكوهای تقویت فشار فاز 11 كه در حال حاضر فناوری آن در ایران موجود نیست در صورتی كه مجموعه وزارت نفت به ما برای توسعه این فاز اعتماد كند ما می‌توانیم با ارتباطی كه با بخش‌های مربوطه در خارج از كشور می‌گیریم این فناوری را به داخل كشور وارد كرده و نیازهای این طرح را در راه توسعه برطرف كنیم. پیش از این شركت گروه مپنا نیز برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی با توان داخلی اعلام آمادگی كرده بود. از سوی دیگر شركت پتروپارس ـ كه خود یكی از شركای توسعه فاز 11 طبق قرارداد سال 96 است ـ نیز آمادگی دارد حداقل بخشی از این طرح را توسعه دهد.

تأخیر 2 ساله در بهره‌برداری از فاز 11 پارس جنوبی، ثمره اعتماد به توتال
 اصغر ابراهیمی اصل، معاون سابق وزارت نفت در خصوص اعلام آمادگی شرکت‌های ایرانی برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی عنوان کرد: قطعاً شرکت‌های ایرانی توانایی تکمیل فاز 11 پارس جنوبی را دارند. وی افزود: شرکت‌هایی مثل پتروپارس، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، مپنا، قرارگاه خاتم‌الانبیاء و اویک و کسانی که در ساخت فازهای دیگر مشارکت داشتند می‌توانند این مهم را تحقق بخشند، چون این فاز با فازهای دیگر هیچ فرقی ندارد، اما به جای ساختن یک سکوی بزرگ 15 هزار تنی باید سه سکو ساخته شود. معاون سابق وزیر نفت تصریح کرد: متاسفانه دولت‌های یازدهم و دوازدهم به جای اعتماد به شرکت‌های ایرانی کار را به شرکت توتال فرانسه واگذار کردند که این امر ضررهای زیادی به کشور وارد کرده است.
ابراهیمی اصل در ادامه گفت: در سال‌های اخیر قطر ظرفیت افزایش تولید گاز را در مرزهای مشترک با ایران بالا برده است، به همین دلیل باید مذاکرات سیاسی بین قطر و ایران برای متوقف شدن این امر صورت گیرد چون هر دو کشور باید به اندازه سهم خود از فاز 11 پارس جنوبی که نزدیک‌ترین فاز به مناطق مرزی است، بهره ببرند. وی در خصوص تعلل شرکت توتال برای توسعه این فاز نیز اظهار کرد: از ابتدا،   واگذار کردن توسعه فاز 11 پارس جنوبی به توتال اشتباه بود. در زمان تصدی وزارت نفت توسط آقای زنگنه در دولت اصلاحات این پروژه به توتال واگذار شد و حتی زمین هم در اختیار این شرکت گذاشته شد، البته آن موقع این فاز با فازهای دیگر هیچ فرقی نداشت ولی با تعلل فراوان این امر به نتیجه نرسید و توتال از ادامه کار سر باز زد. این کارشناس نفت افزود: اما در دولت یازدهم که زنگنه دوباره وزیر نفت شد، توسعه پروژه فاز 11 پارس جنوبی از پتروپارس گرفته شده و حتی شرکت چینی پیمانکار آن را به نحو بدی از آن خارج کردند به این امید که توتال صف‌شکنی کرده و دوباره به این امر ورود می‌کند، ولی باز هم این شرکت بدقولی کرده و مهمتر از آن اطلاعات بهره‌برداری از تمام فازهای پارس جنوبی را از وزارت نفت گرفته و برای افزایش تولید در قطر به این کشور واگذار کرد به این امید که بهره‌برداران آمریکایی و اروپایی که توسعه خطوط گاز قطر در این محدوده را بر عهده دارند تولید خود را افزایش دهند. ابراهیمی گفت: این بزرگترین خطای راهبردی وزارت نفت بود، چون با اعتماد به توتال به طور متوسط روزانه 15 میلیون دلار به ایران ضرر زده است ولی با این وجود وزارت نفت در این زمینه منفعل عمل کرده و هیچ اقدامی برای محکوم کردن این شرکت در مجامع بین‌المللی نکرده است.
وی اذعان کرد: تا قبل از توتال، شرکت پتروپارس 11 درصد فاز 11 پارس جنوبی را توسعه داده بود، به همین دلیل در وضعیت فعلی باید   کنسرسیومی تشکیل شود و شرکت‌های ایرانی مثل پتروپارس، قرارگاه خاتم و شرکت گسترش با هم کار را توسعه بدهند. معاون سابق وزارت نفت در خصوص راهکارهای توسعه فاز 11 پارس جنوبی توسط شرکت‌های داخلی تصریح کرد: از نظر فنی راهکارهایی برای توسعه این امر وجود دارد، به طوری که می‌توانیم سه سکو بسازیم و قطر لوله‌های انتقال گاز برای تحمل فشار را محاسبه کنیم تا گاز به خشکی برسد، این کار را می‌توانند با کمپرسورهای کوچک و چند کمپرسور بزرگ انجام دهند که این کمپرسورهای کوچک را شرکت مپنا به راحتی می‌تواند بسازد.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه جام جم،تاریخ انتشار:18خرداد1398،کدخبر:26158،jamejamdaily.ir