شعارسال: واگذاری 52 هزار میلیارد تومان دیگر از اموال دولت. این آخرین خبری بود که میرعلی‌اشرف‌عبدالله پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی، در هفته گذشته به رسانه‌ها داد و در قدم اول سهام دولت در سه شرکت «بیمه البرز»، «پالایش نفت لاوان» و «پالایش نفت شیراز» برای عرضه در بورس و فرابورس انتخاب شدند. سه شرکتی که درحال‌حاضر تحت مدیریت مشترک دولت و بخش شبه‌دولتی هستند و با عرضه سهام فعلی دولت نیز از کنترل دولت و بخش شبه‌دولتی خارج نخواهند شد. در شرایطی که بسیاری از فعالان اقتصادی دست‌به‌عصاتر از گذشته حرکت می‌کنند و کمتر مجموعه بخش خصوصی در کشور توانایی خرید یک‌جا و نقدی سهام‌های عرضه‌شده را در این شرایط دارد، به نظر می‌رسد باز این مجموعه‌های بخش خصولتی اقتصاد ایران هستند که می‌توانند با خرید سهام دولت در این شرکت‌ها، در مدیریت آن با دیگر بخش‌های شبه‌دولتی که درحال‌حاضر سهام‌دار عمده این شرکت‌ها هستند، شراکت کنند. وضعیتی که نفس خصوصی‌سازی با چنین وضعیتی را در چنین شرایطی زیر سؤال می‌برد و این سؤال مهم را مطرح می‌کند که آیا اصرار بر اجرای خصوصی‌سازی در این شرایط و با همه اعتراض‌ها و حواشی متعدد پیرامون آن و نتایجی که از خصوصی‌سازی‌های دو دهه گذشته به دست آمده، دلیلی جز تلاش برای جبران کسری بودجه دولت با هر شیوه‌ای دارد؟ سؤالی که اگر جواب آن مثبت باشد، تنها به‌تعویق‌انداختن زمانِ حل مسئله است و مشکلات متعدد بیشتری را برای دولت بعد بر جای خواهد گذاشت.

بزرگ‌ترین خصوصی‌سازی سال 98

تجربه تلخ ایجاد بحران اقتصادی و به تبع آن تنش‌های اجتماعی در بزرگ‌ترین شرکت‌های عرضه‌شده از سوی سازمان خصوصی‌سازی در دو دهه گذشته بر کسی پوشیده نیست. از سویی وقوع اعتراض‌های کارگری در هفت‌تپه خوزستان یا هپکو و آذرآب اراک و از سویی دیگر انتقادهای جدی به نحوه واگذاری‌ها از سوی فعالان مدنی، نمایندگان مجلس و بخش‌هایی از قوه قضائیه، کلاف خصوصی‌سازی در ایران را در هم پیچیده و کار را تا آنجا پیش برده است که هفته گذشته، یکی از نمایندگان مجلس، از ممنوع‌الخروج‌شدن رئیس سازمان خصوصی‌سازی خبر داده است؛ اما این حواشی سرعت و عزم سازمان خصوصی‌سازی و میرعلی‌اشرف‌عبدالله‌ پوری‌حسینی برای واگذاری‌ها را کاهش نداده است. پوری‌حسینی در هفته جاری درباره مصوبه اخیر هیئت واگذاری مبنی بر واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در شرکت‌های بزرگ گفت: ارزش کل این میزان سهام بالغ بر 52 هزار میلیارد تومان است که بزرگ‌ترین خصوصی‌سازی سال 98 خواهد بود. او اضافه کرد: بر این اساس فرایند واگذاری تعدادی از شرکت‌هایی که آماده هستند، در روزهای آینده آغاز خواهد شد که سهام این شرکت‌ها به‌صورت بلوکی و یک‌جا و کاملا نقد واگذار می‌شود. با توجه به گفته‌های پوری‌حسینی، می‌توان گفت طبق مصوبه هیئت واگذاری، شرکت‌های موضوع این مصوبه شامل شرکت‌های پالایشگاه نفت لاوان، شیراز، اصفهان، تهران، بندرعباس و تبریز، بانک‌های تجارت، ملت و صادرات ایران و دو شرکت بیمه‌ای شامل بیمه البرز و بیمه اتکایی امین و همچنین هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت‌های ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان، ایران‌خودرو و سایپا و نیز شرکت‌های کشت و صنعت و دام‌پروری پارس و سرمایه‌گذاری ملی ایران هستند که در آغاز واگذاری بیمه البرز و پالایشگاه نفت شیراز و لاوان به مرحله اجرا رسیده است. به گفته پوری‌حسینی، علاوه بر این، حدود 600 بنگاه غیربورسی نیز در سبد واگذاری‌های این سازمان قرار دارند که عمدتا در نیمه دوم سال 98 مراحل قیمت‌گذاری و عرضه آنها انجام خواهد شد. پوری‌حسینی همچنین اعلام کرد فقط 12 درصد مزایده‌های برگزارشده از سوی سازمان خصوصی‌سازی در 18 سال گذشته با موفقیت همراه بوده‌اند و تأکید کرد احراز اهلیت جزء اختیارات و وظایف سازمان خصوصی‌سازی نیست و هیئت واگذاری تصویب قیمت پایه، تعیین اهلیت و شرایط واگذاری را بر عهده دارد. شورایی که وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر دادگستری، رئیس اتاق تعاون ایران، رئیس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران و همچنین دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی عضو آن هستند.

خصولتی‌سازی ادامه دارد؟

سازمان خصوصی‌سازی در قدم اول واگذاری‌های بورسی خود، سهام دولت در سه بنگاه «بیمه البرز»، «پالایش نفت شیراز» و «پالایش نفت لاوان» را در بورس و فرابورس عرضه کرده است. طبق اطلاعیه سازمان خصوصی‌سازی سهم دولت در بیمه البرز با ارزش پایه 109 میلیارد و 653 میلیون تومان، در پالایش نفت شیراز با ارزش پایه 729 میلیارد و 555 میلیون تومان و در پالایش نفت لاوان با ارزش پایه 665 میلیارد و 837 میلیون تومان عرضه شده که فرایند واگذاری آن بر اساس قواعد بورس و فرابورس است. بیمه البرز یکی از شرکت‌هایی است که دولت، جزء بزرگ‌ترین سهام‌داران عمده آن است و سهمی 17.34درصدی از سهام این شرکت دارد. شرکت گروه توسعه مالی مهر آیندگان (18.9درصد)، سرمایه‌گذاری صبا تأمین (15.64 درصد)، صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر (13.06درصد)، تعاونی خردمندان صابر عصر (9.5درصد)، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت (8.72 درصد) و شرکت گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری (5.1 درصد) دیگر سهام‌داران عمده این شرکت هستند.

در حال حاضر نمایندگان گروه مالی ملت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان تأمین اجتماعی (زیر نظر وزارت کار)، صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر (زیر نظر وزارت کار) و شرکت گروه توسعه مالی مهر آیندگان، پنج صندلی هیئت مدیره این شرکت را در اختیار دارند و نماینده وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز مدیرعامل آن است. شرکت پالایش نفت شیراز نیز دیگر شرکت عرضه‌شده است که شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران (20 درصد)، گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (54.05 درصد) و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت (20 درصد) سهام‌دار عمده آن هستند. نماینده شرکت سرمایه‌گذاری سهام عدالت استان آذربایجان شرقی نیز مدیرعاملی این شرکت را بر عهده دارد. شرکت پالایش نفت لاوان نیز شرایط مشابهی دارد و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران (20 درصد)، سازمان تأمین اجتماعی (51.31 درصد) و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت سهام‌داران عمده را تشکیل می‌دهند. نمایندگان سازمان تأمین اجتماعی، سهام عدالت استان همدان و سهام عدالت استان خراسان جنوبی نیز اعضای هیئت مدیره این شرکت را تشکیل می‌دهند. به این ترتیب، از هم‌اکنون می‌توان گفت در صورت عرضه موفق این سهام‌ها نیز هیچ یک از این شرکت‌ها تحت مدیریت بخش خصوصی قرار نخواهند گرفت و همگی تحت مدیریت بخش شبه‌دولتی باقی خواهند ماند، کمااینکه همه فعالان اقتصاد ایران به‌خوبی می‌دانند میزان نفوذ و حاکمیت دولت و دیگر ارکان سیاسی کشور در سازمان تأمین اجتماعی یا سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح یا صندوق بازنشستگی کشوری، کمتر از شرکت‌های دولتی نیست. از سوی دیگر، در شرایط اقتصادی فعلی احتمال آنکه فعالان بخش خصوصی توانایی خرید سهام عرضه‌شده را (با اطلاع از آنکه احتمالا نقشی کلیدی در مدیریت شرکت نخواهند داشت) داشته باشند، بسیار کم است و لاجرم بار دیگر بخش شبه‌دولتی اقتصاد ایران پای خود را به خصوصی‌سازی‌ها باز خواهد کرد.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت آخرین خبر، تاریخ انتشار: 25خرداد1398 ، کدخبر: 5364030: www.akharinkhabar.ir