شعار سال: شاید اگر قرار است یکی از کوتاه‌ترین راه‌ها را برای اثبات ناتوانی مدیریتی در فوتبال ایران پیدا کنیم، کافی باشد نگاهی به کلمه «سوپرجام» بیندازیم؛ کلیدواژه‌ای نفرین‌شده که سرنوشتش در ایران به شکلی عجیب به نشدن و نتوانستن گره خورده است. سوپرجام همه جای دنیا یک بازی بسیار ساده است که بین قهرمانان لیگ و جام حذفی برگزار می‌شود. زمان آن معمولا پیش از آغاز مسابقات فصل جدید است، اما گاهی با برنامه از پیش اعلام شده و با اهداف منطقی، ممکن است تاریخ برگزاری این بازی به زمستان یا یک پنجره دیگر موکول شود. بعضی فدراسیون‌ها حتی از اجاره دادن محل برگزاری این بازی سود مالی می‌برند؛ مثل ایتالیا که سوپرجام میلان و یوونتوس را به قطر فروخت و پول خوبی به جیب زد. در کل فرمول انجام این مسابقه آنقدر ساده است که آدم حیرت می‌کند وقتی می‌بیند از مجموع ۱۷ دوره گذشته فوتبال به اصطلاح حرفه‌ای ایران، تنها سه بار شاهد برگزاری سوپرجام بوده‌ایم.

هر بار داستانی پیش آمده و هر مرتبه بهانه‌ای جور شده برای اینکه این بازی هوا شود. بین سال‌های ۸۰ تا ۸۳ در سه دوره اول لیگ برتر که انگار کسی اصلا حواسش نبود چنین مسابقه‌ای هم باید برگزار شود. سرانجام سال۸۴ اولین سوپرجام تاریخ ایران بین فولاد و صباباتری برگزار شد و بعد از آن به مدت ۱۰ سال کامل کرکره این بازی را پایین کشیدند. نهایتا تابستان ۹۵ با این استدلال که «برای ما زشت است نتوانیم این بازی را برگزاری کنیم» قرار شد به هر قیمتی این مسابقه انجام شود. استارت کار را هم با بازی آسان ذوب‌آهن و استقلال خوزستان زدند. سال بعدش پرسپولیس و نفت تهران به مصاف هم رفتند، اما باز سوپرجام داستان‌ساز شد. این بار نوبت به پرسپولیس و استقلال رسید که برگزارکننده سوپرجام فصل گذشته باشند. البته فدراسیون مصر بود این بازی را برگزار کند، اما استقلال با اتکا به تزلزل مسبوق به سابقه سازمان لیگ در برگزاری این مسابقه، سعی کرد از حضور در دربی طفره برود.

نهایتا بازی را سه بر صفر به سود پرسپولیس اعلام کردند. استقلال با صرف کلی هزینه ارزی به دادگاه عالی ورزش شکایت برد و در حال حاضر نزدیک به یک سال است که پرونده در انتظار اعلام رای به سر می‌برد. حکایت سوپرجام امسال اما حیرت‌انگیزتر از همه است. پس از آنکه پرسپولیس به‌طور همزمان توانست عنوان قهرمانی لیگ و جام حذفی را به دست بیاورد و به اصطلاح فوتبالی‌ها «دبل» کند، این سوال به وجود آمد که سرخپوشان پایتخت سوپرجام را باید در برابر کدام تیم برگزار کنند؟ چنین مواقعی، در بعضی کشورهای دنیا تیم دوم لیگ و در برخی کشورها فینالیست شکست‌خورده جام حذفی به‌عنوان دیگر تیم حاضر در سوپرجام معرفی می‌شوند، اما سازمان لیگ در کمال شگفتی مدعی شد پیش‌بینی چنین مساله‌ای را در آیین‌نامه نکرده و الان نمی‌داند بعد از قهرمانی دوگانه یک تیم چه باید بکند! از قرار معلوم شنبه یک جلسه بین اعضای هیات‌رئیسه سازمان لیگ برگزار شد که در آن مقرر شده پرسپولیس را به‌عنوان قهرمان سوپرجام معرفی کنند؛ یک رفتار بسیار عجیب، غیرحرفه‌ای و التهاب‌آفرین که شاید خیلی از خود سرخ‌ها هم با آن موافق نباشند.

موضوع واضح به نظر می‌رسد. در صورت اصرار به انجام بازی، احتمالا سوپرجام امسال باید بین پرسپولیس و سپاهان برگزار می‌شد؛ ماموریتی که انجامش با توجه به حساسیت‌های اخیر برای سازمان لیگ بسیار سخت است. به این ترتیب آنها تصمیم گرفتند یک مصوبه «من‌درآوردی» و خلق‌الساعه داشته باشند و خودشان را خلاص کنند. الان فقط سوال اینجاست که اگر سال بعد دوباره پرسپولیس و استقلال قهرمان لیگ و حذفی شدند چه می‌کنید؟ اگر دو تیم تهرانی برنده لیگ و سپاهان یا تراکتور فاتح جام حذفی شدند برنامه چیست؟ یک بار دیگر بازی را به بهانه حساسیت و دشواری انجام آن می‌پیچانید؟ به هر حال در شرایط طبیعی همیشه احتمال قابل‌توجهی وجود دارد که دو تیم مطرح و از جمله بزرگان فوتبال ایران قهرمان رقابت‌های دوگانه داخلی شوند؛ در این شرایط آیا هر بار باید برگزاری سوپرجام معلق شود؟ آیا فصل بعد اگر تراکتور و استقلال برگزارکننده سوپرجام باشند، فدراسیون به راحتی قادر است این مسابقه را انجام بدهد؟ همه جای دنیا، سوپرجام یک جشن شیک در آغاز فصل است که قابلیت خوبی هم برای درآمدزایی دارد؛ در ایران اما همین فرصت، تبدیل به تهدید و یک دردسر عظیم شده است. خب با این شرایط کلا تعطیلش کنید برود؛ مثل جام حذفی که دارید به‌صورت تک‌بازی و حتی تک‌فینال برگزارش می‌کنید تا فقط رفع تکلیف کرده باشید.

اجاره برند؛ درآمدزایی فراموش‌شده

واگذاری نام لیگ‌های باشگاهی دنیا یکی از مرسوم‌ترین راه‌های درآمدزایی به‌شمار می‌رود. موضوع ساده است؛ شما در ازای دریافت مبلغی پول از یک برند، نام آن را به مدت‌کوتاهی روی لیگ کشورتان می‌گذارید. این کار در ایتالیا، آلمان، انگلستان و خیلی از دیگر کشورهای دنیا رواج دارد. در تازه‌ترین نمونه، خبر رسیده اتحادیه فوتبال فرانسه با یک شرکت آمریکایی که در زمینه سفارش غذای آنلاین فعالیت می‌کند به توافق رسیده تا از فصل ۲۰۲۰ به مدت دو سال نام لیگ این کشور را در اختیار طرف مقابل قرار بدهد و در ازای آن سالانه ۳۲ میلیون یورو دریافت کند. از قضا این اتفاق سال‌ها پیش در ایران هم رخ داد و فدراسیون فوتبال برند لیگ برتر را به یک اپراتور تلفن همراه واگذار کرد. این ماجرا اما با مخالفت برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی متوقف و قرارداد به‌طور کامل ملغی شد.

نمایندگان به این دلیل مخالف بودند که می‌گفتند لیگ برتر قبلا به اسم «خلیج‌فارس» مزین شده و نباید آن را تجاری کرد؛ درحالی‌که با در نظر گرفتن یک پرانتز ساده یا ترفندی مشابه، شاید می‌شد این منبع درآمد را زنده نگه داشت. به هر حال فراموش نکنیم فوتبال ایران از حق مشروع و بسیار چشمگیر و کلیدی حق پخش تلویزیونی محروم است، اما مجلس به جای نقش‌آفرینی فعال در احیای این حق، در مسیر درآمدزایی از سایر مجاری هم سنگ‌اندازی می‌کند. این نهاد قانون‌گذار هزینه کردن دولت برای ورزش قهرمانی را ممنوع کرده و در قبال بقیه راه‌های کسب ثروت هم‌چنین کارنامه‌ای دارد. بعد نماینده‌ها پافشاری می‌کنند که همه تیم‌ها باید خصوصی شوند؛ خب با این اوضاع چرا یک سرمایه‌گذار سالم و عاقل باید پرسپولیس و استقلال را بخرد؟ پول اداره آنها را بعدا از کجا بیاورد؟ آیا همین غفلت‌ها و محدودیت‌ها باعث ظهور سرمایه‌گذاران ماجراجو و بعضا ناپاک در فوتبال کشور نمی‌شود؟

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ 27 خرداد 98، کد مطلب: 3537027