شعارسال:  سال‌ها است که کم‌آبی و قطعی مکرر و مستمر آب، بخشی از زندگی مردم جنوب کشور از جمله استان بوشهر شده است و حالا با تکرار این مشکلات در هر تابستان، مردم کم‌کم به آن عادت کرده‌اند.

هر سال وعده‌هایی برای عبور از این مشکلات داده می‌شود و مسئولان قول می‌دهند که مردم امسال را تحمل کنند، مشکلات در تابستان آینده تکرار نمی‌شود، ولی باز هم شاهد تکرار این مشکلات و خلف وعده مسئولان هستیم.

سال گذشته به مردم استان بوشهر خیلی سخت گذشت؛ از یک طرف با کمبود شدید آب روبه‌رو بودند و در بسیاری از روزها هیچ آبی وارد منازل نمی‌شد و از طرف دیگر اطلاع‌رسانی درباره نوبت‌بندی‌ها بسیار ضعیف بود و این موضوع سختی بی‌آبی را بیش‌تر می‌کرد.

مسئولان تلاش زیادی برای عبور از مشکلات کم‌آبی داشته‌اند که یکی از آن‌ها ایجاد و ساخت تأسیسات آب‌شیرین‌کن است. ساحلی بودن استان باعث شده تا فضا و فرصت برای استفاده از روش شیرین‌سازی آب دریا و استفاده در خط آب‌رسانی فراهم باشد.

از دیگر راهکارها در این زمینه می‌توان به افزایش سهم استان از منبع تأمین آب در خارج استان از جمله سد کوثر، حفر و تجهیز چاه‌ها و اتصال آن به خط آب‌رسانی، بازسازی خطوط آب‌رسانی و... اشاره کرد.

رواناب‌ها کنترل شوند

دلایل بسیاری برای مشکل بی‌آبی در استان بوشهر ذکر می‌شود؛ برخی مصرف بی‌رویه مشترکان خانگی را مقصر این کمبود آب می‌دانند و عده‌ای نیز عدم مدیریت صحیح مسئولان استانی را؛ اما مشکل هر کجا که باشد باید بالاخره با وجود برنامه‌ها و مدیریت‌های مختلف این مشکل رفع شود.

اما راهکار اساسی و بسیار مهم دیگری هم وجود دارد که می‌تواند مشکل را تقریباً برای همیشه حل کند یا به میزان بسیار زیادی آن را کاهش دهد که آن‌هم مهار رواناب‌هایی است که اکنون بی‌استفاده راهی دریا می‌شوند.

با بارش‌ها و سیل‌هایی که در زمستان گذشته و همچنین در فصل بهار و آغازین روزهای سال ۹۸ با آن روبه‌رو بودیم، مردم با آرامش بیش‌تری به استقبال فصل تابستان می‌روند، اما آیا واقعاً این‌بارندگی‌ها ثمره‌ای برای کاهش بحران آب در استان داشته است؟

در زمان وقوع باران‌هایی که موجب آبگیری معابر و جوی خیابان‌ها می‌شود، شاید در ذهن بسیاری این سوال پیش بیاید که این آب‌ها به کجا هدایت می‌شود و راهی برای ذخیره و بهره‌مندی از این آب‌ها در مصارف مختلف وجود دارد یا نه؟ این سوالی است که مسئولان باید پاسخ دهند.

واقعیت این است که بخش عمده‌ای از رواناب‌های استان بوشهر بدون این‌که استفاده‌ای از آن‌ها صورت گیرد، راهی دریا می‌شوند و عملاً هدر می‌روند و نمی‌توانند لبان تشنه مردم ساحل‌نشین را هم سیراب کنند.

ایجاد زیرساخت‌های ذخیره رواناب‌ها و همچنین استفاده از آن‌ها برای تقویت سفره‌های زیرزمینی می‌تواند بسیاری از مشکلات تأمین آب شرب و کشاورزی در استان را رفع کند، ولی همتی در این زمینه دیده نمی‌شود.

توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری در سطح استان بوشهر برای تقویت سفره‌های زیرزمینی و همچنین تکمیل سدهای طراحی‌شده در استان بوشهر از جمله راهکارهای اساسی در این حوزه است که باید مدنظر باشد.

استان بوشهر دارای مرز طولانی با خلیج‌فارس است و آخرین نقطه برای خروج رواناب‌ها از کشور محسوب می‌شود. ساخت سد در این استان با رعایت ضوابط زیست‌محیطی علاوه بر تأمین آب موردنیاز، هیچ ضرری نیز در پی نخواهد داشت.

شاید به جرأت بتوان گفت استان‌های جنوبی کشور که در مسیر خروج رواناب‌ها در بخش خشکی کشور به دریا هستند، بیش‌ترین توجیه را برای ساخت سد و توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری دارند.

لزوم توسعه طرح‌های آبخیزداری

هرچند کارهایی در حوزه آبخیزداری در استان بوشهر صورت گرفته است، ولی می‌طلبد که اقدامات بیش‌تر و موثرتری را برای ذخیره‌سازی رواناب‌ها در سطح استان شاهد باشیم.

ذخیره‌سازی رواناب‌ها علاوه بر این‌که باعث می‌شود تا آب برای مصارف مختلف ذخیره شود، از خطراتی همچون جاری شدن سیل جلوگیری می‌کند؛ خطری که در سال‌های اخیر خسارات بسیاری را نیز بر جای گذاشته است.

با توجه به رشد جمعیت و افزایش نیاز به آب و همچنین خشک‌سالی‌هایی که در سال‌های اخیر با آن روبه‌رو بودیم، باید به نحوی تلاش و برنامه‌ریزی شود که از ظرفیت‌های موجود به‌خوبی استفاده شود. یکی از این ظرفیت‌ها آب‌های جاری است که شاهد آن هستیم که بدون مدیریت خاصی روانه دریا می‌شود.

اجرای ۷۱۱ طرح آبخیزداری در استان

غلامرضا منتظری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر، از اجرای ۷۱۱ طرح آبخیزداری در استان بوشهر خبر داد و گفت: با اجرای این پروژه‌ها امکان استحصال ۱۳۷ میلیون مترمکعب از رواناب‌ها فراهم شده است.

وی بیان داشت: در حوزه آبخیزداری در استان بوشهر کارهای خوبی صورت گرفته و با توجه به بارندگی‌های خوب امسال تلاش ما این است که اعتبارات نسبت به سال قبل دو برابر شود و ظرفیت کار را به دو برابر برسانیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر ادامه داد: استان بوشهر در حوزه آبخیزداری دارای ظرفیت‌های بسیار خوبی است و ظرفیت بالاتر کار در این زمینه در استان وجود دارد که نیاز به مطالعات جامع است.

وی افزود: خوشبختانه حدود ۱۴۸ هزار هکتار از حوضه‌های آبخیز در استان مطالعه شده و آماده اجرای طرح است، ولی افق تعریف‌شده بسیار بیش‌تر از این‌ها است و کارهای مطالعاتی را گسترده می‌کنیم و توسعه خواهیم داد تا در سال‌های آینده باز هم بتوانیم در عرصه‌های بیش‌تر آبخیزداری انجام دهیم.

منتظری گفت: با توجه به بحران آب و اقلیم ویژه منطقه و خساراتی که بر اثر جاری شدن سیل به مناطق مسکونی و کشاورزی وارد می‌شود و از سوی دیگر بروز خشک‌سالی‌ها، هدررفت آب در استان بوشهر باعث زیان سنگینی می‌شود؛ لذا سعی ما انجام شدن کارها و توجه ویژه به پروژه‌های آبخیزداری است.

تقویت طرح‌های آبخیزداری در بوشهر

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور هم با اشاره به اجرای طرح‌های مهم آبخیزداری در بوشهر، گفت: اجرای طرح‌های آبخیزداری استان بوشهر سرعت بیش‌تری می‌گیرد.

خلیل آقایی گفت: با ارزیابی‌های انجام‌شده و بازدیدهای صورت گرفته و وجود محدودیت‌های زمانی در سال گذشته، اجرای طرح‌های آبخیزداری در استان‌ها از پیشرفت فیزیکی قابل‌توجهی برخوردار بوده است.

جای خالی سدها

ساخت سد هم می‌تواند یکی از مهم‌ترین راهکارها و اساسی‌ترین روش‌ها برای تأمین آب موردنیاز در استانی همچون بوشهر باشد که در خروجی آب‌های کشور قرار گرفته است و اگر این آب‌ها استفاده نشوند، به دریا می‌ریزند.

استان بوشهر دارای یک سد بزرگ به نام سد رئیسعلی دلواری است که در شهرستان دشتستان قرارگرفته و اکنون آب مورد نیاز نخیلات این شهرستان را تأمین می‌کند. سدهایی نیز در دست ساخت است که از سرعت چندانی در اجرا برخوردار نیستند. بخش عمده‌ای از رواناب‌های استان بوشهر می‌تواند توسط این سدها مهار شود، ولی اکنون به خاطر عدم تکمیل این سدها، این رواناب‌ها بدون استفاده راهی دریا می‌شوند که علاوه بر هدررفت، گاه خسارت‌هایی نیز به بار می‌آورند.

تخلیه رواناب‌ها در دریا

سرپرست شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر هم در این خصوص اظهار داشت: میانگین حجم آب ورودی به استان سالانه یک میلیارد و ۸۴۱ میلیون مترمکعب و رواناب‌های ناشی از باران نیز ۴۱۲ مترمکعب است.

حسین باشی زادگان گفت: جمعاً میانگین سالانه کل آب سطحی تجدیدشونده دو میلیارد و ۲۵۳ میلیون مترمکعب است که بالغ‌بر دو میلیارد و ۱۰۹ میلیون مترمکعب حجم خروجی آب از استان است که در دریا تخلیه می‌شود.

ساخت ۵ سد جدید در استان

وی درباره این‌که به چه صورت می‌توان از این رواناب‌ها بهره‌مند شد، بیان کرد: مطالعات ساخت پنج سد بزرگ در استان بوشهر انجام‌شده و هم‌اکنون سدهای دالکی با حجم مخزن ۲۷۰، سد دشت پلنگ با حجم مخزن ۱۵۰، سد باغان با حجم مخزن ۳۲، سد خاییز با حجم مخزن ۱۶ و سد باهوش با حجم مخزن ۲۲ میلیون مترمکعب در حال ساخت هستند.

باشی‌زادگان تصریح کرد: همچنین با پتانسیل‌یابی همه حوضه‌های آبریز استان، ۱۰ سد کوچک و متوسط با حجم مخزن تجمعی 31/1 میلیون مترمکعب در شهرستان‌های دشتی، جم، دشتستان و عسلویه در حال ساخت یا مطالعه است.

تکمیل سدها نیازمند ۲۰ هزار میلیارد ریال

سرپرست شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر بیان کرد: سد مخزنی تنگ ارم با حجم چهار میلیون مترمکعب در شهریورماه سال ۹۷ به بهره‌برداری رسید و سد قیز قلعه نیز با 1/2 میلیون مترمکعب در سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید.

وی بیان کرد: اعتبار موردنیاز برای ساخت پنج سد بزرگ در استان بیش از ۱۸ هزار میلیارد ریال و برای سدهای کوچک بیش از یک‌هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال است.

باشی‌زادگان درباره امکان ذخیره‌سازی آب عنوان کرد: هم‌اکنون سد رئیسعلی دلواری با حجم مخزن ۶۹۳ و سد تنگ ارم با حجم مخزن چهار میلیون مترمکعب در دست بهره‌برداری و در حال ذخیره آب هستند.

سرپرست شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: همچنین تعداد زیادی سازه تغذیه مصنوعی و بند ذخیره‌ای در استان بوشهر وجود دارد.

اجرای طرح‌هایی برای مهار رواناب‌ها

استاندار بوشهر نیز به اهمیت کنترل رواناب‌ها اشاره کرد و گفت: در دولت تدبیر و امید برای مهار رواناب‌ها اقدامات بسیار خوبی از جمله احداث چندین سد کوچک و بزرگ شروع شده است.

عبدالکریم گراوند اضافه کرد: استان بوشهر با کمبودهای جدی در زمینه تأمین آب موردنیاز خود روبه‌رو است و ساخت و تقویت طرح‌های آبخیزداری و تکمیل سدهای استان می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.

وی تأکید کرد: رفع مشکل آب در اولویت استان بوشهر قرار دارد و در این راستا اعتبارات مناسبی به طرح‌های این حوزه اختصاص می‌یابد و تلاش داریم تا با تکمیل زیرساخت‌ها زمینه رفع مشکلات مردم را فراهم‌سازیم.

امید بر این است که مسئولان رواناب‌های ناشی از بارندگی‌های استان بوشهر را فرصتی خوب برای جلوگیری از بحران کم‌آبی بدانند و این نعمت الهی را فقط تهدید تلقی نکنند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 10تیر1398 ، کدخبر: 69736: www.sabzineh.org