شعار سال: واشنگتن‌پست یک روز قبل به نقل از منابعی در کاخ سفید گزارش داده بود که منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا، موافق تمدید معافیت این پروژه‌ها بوده و در مقابل پمپئو، وزیر خارجه و بولتون خواستار لغو معافیت‌ها بوده‌اند. منوچین در دفاع از نظر خود گفته بود اگر این معافیت‌ها در تاریخ مقرر یعنی اول آگوست تمدید نشوند، آمریکا چاره‌ای جز تحریم شرکت‌های روسی، چینی و اروپایی که در پروژه‌های هسته‌ای در ایران فعال هستند، نخواهد داشت و به این دلیل به زمان بیشتری برای تهیه مقدمات لازم جهت مواجهه با آثار جنبی لغو معافیت‌ها نیاز دارد. به نوشته این روزنامه در نهایت ترامپ جانب منوچین را گرفت و پمپئو پذیرفت تا بعد از اعلام تصمیم به‌صورت علنی از آن حمایت کند. همچنین گفته شده همه حاضران در بحث‌های مربوطه علی‌الاصول با لغو این معافیت‌ها موافق بوده‌اند و در سررسید بعدی و متناسب با تحولات مربوط به ایران دراین‌باره تصمیم گرفته خواهد شد. تاریخ بعدی برای تمدید یا خاتمه این معافیت‌ها سه ماه بعد یعنی اول نوامبر است.

لازم به یادآوری است که آمریکا قبلا در سوم می، دو معافیت از مجموع هفت معافیت را لغو کرده بود. این دو معافیت مربوط به صدور آب سنگین مازاد بر ۱۳۰ تن مجاز ذیل برجام به عمان و صدور اورانیوم غنی‌شده مازاد بر ۳۰۰ کیلوگرم به روسیه و معاوضه آن با سنگ معدن اورانیوم بود. پنج معافیتی که آمریکا در آن تاریخ نسبت به تمدید آنها اقدام کرد، در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران و امکان مشارکت کشورهای اروپایی و نیز چین و روسیه در این فعالیت‌هاست. این معافیت‌ها به اجرای پروژه‌هایی در نیروگاه بوشهر، تأسیسات فردو، مجتمع اراک و رآکتور تحقیقاتی تهران مربوط می‌شود. ذیل برجام، کشورهای یادشده مجاز به همکاری با ایران برای پیشبرد فعالیت‌ها در این تأسیسات و نیز کمک به تبدیل تجهیزات مربوطه برای استفاده غیرنظامی هستند. اعتبار معافیت‌های آمریکا برای این فعالیت‌ها قبلا ۱۸۰ روز بود که در سوم می اعلام شد که این دوره به ۹۰ روز (تا اول آگوست) کاهش یافته است.
موافقت با تمدید این معافیت‌ها در حالی بود که ترامپ در اوایل جولای و بعد از افزایش مختصری در سطح غنی‌سازی در ایران در توییتی اعلام کرده بود «تحریم‌ها به‌زودی و به ‌نحو عمده‌ای بیشتر خواهند شد». برخی این تهدید را نشانه ‌تمدید‌نشدن معافیت‌ها تلقی کرده بودند. در یک ماه گذشته کشمکشی غیرمحسوس اما جدی درباره این معافیت‌ها در دولت ترامپ در جریان بوده است. دو طیف موافق و مخالف تمدید این معافیت‌ها در برابر هم صف کشیده‌اند: موافقان تمدید که در اصل همان مخالفان خروج آمریکا از برجام‌اند، ترجیح می‌دهند تا حداکثر ممکن عناصر باقی‌مانده از برجام حفظ شود. آنها استدلال می‌کنند که صرف حضور شرکت‌های بین‌المللی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران موجب اطلاع از سیر امور و در نتیجه کاهش خطر اشاعه هسته‌ای نظامی در ایران خواهد بود. در مقابل طرفداران لغو این معافیت‌ها، از جمله ۵۰ عضو کنگره که نامه‌ای دراین‌باره در ۱۷ جولای به ترامپ نوشتند، مدعی‌ هستند که اولا در بستر سیاست «فشار حداکثری» حفظ این معافیت‌ها بی‌معنی است و ثانیا این معافیت‌ها موجب مشروعیت برنامه هسته‌ای کنونی ایران است. در واقع مهم‌ترین موضوعی که در مرکز این بحث قرار دارد، حق ایران برای غنی‌سازی در داخل است. این پروژه‌های هسته‌ای در واقع با فرض اینکه غنی‌سازی در داخل انجام می‌شود، تهیه و در دست اجراست. ادعاهای اخیر برخی مقامات دولت ترامپ مبنی بر عدم‌شناسایی حق غنی‌سازی در ایران در مرکز این بحث قرار دارد؛

در نتیجه این موضوع عملا به حوزه‌ای برای ادامه اختلاف‌های پیشین درباره اصل توافق برجام تبدیل شده است.
این پروژه‌های هسته‌ای در اصل با هدف فرصت‌دادن به ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی شکل گرفتند و اصرار آمریکا به توقف این پروژه‌ها به معنی مخالفت آمریکا با هرگونه بهره‌برداری ایران از انرژی هسته‌ای است. بدیهی است که اصرار آمریکا در چنین مسیری کار را برای تفاهم در مقطعی در آینده نیز دشوار خواهد کرد. ضمن اینکه ادامه یا توقف این پروژه‌های هسته‌ای تأثیری نیز بر تحریم‌های مالی و نفتی و شدت و ضعف آنها نخواهد داشت.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 15 مرداد 98، شماره: 3494