شعار سال: طبق اين گزارش، بر‌اساس اتهام آمريکا به ايران مبني بر دست‌داشتن در اين حمله، روز گذشته مارک اسپر، وزير دفاع و ژنرال جوزف دانفورد جونيور، رئيس ستاد مشترک ارتش، در جلسه شوراي امنيت ملي با حضور رئيس‌جمهور به بررسي گزينه‌هاي تدوين‌شده از سوی مقامات ارشد امنيتي خواهند پرداخت. نيويورک‌تايمز در همين گزارش مي‌نويسد دونالد ترامپ، از سويي ايران را به اقدامات شديد نظامي تهديد کرده ‌است؛ اما از سوي ديگر در ديگر اظهارات و تصميماتش مشخص کرده‌ است که با دستور به ورود ايالات متحده به يک جنگ ديگر در خاورميانه مخالف است.
با اعلام تحريم بانک مرکزي از سوي رئيس‌جمهور، به نظر مي‌رسد تصميم رئيس‌جمهور آمريکا از ميان گزينه‌ها به استفاده دوباره از ابزار تحريم، اين بار به تحريم بانک مرکزي ايران رسيده ‌است. رئيس‌جمهور آمريکا که از پيش از ورود به کاخ سفيد مخالف آغاز يک جنگ ديگر در خاورميانه بوده ‌است، پيش‌تر هم گفته بود اين حمله نه عليه آمريکا بلکه عليه عربستان سعودي رخ داده‌ است و اين کشور بايد درباره واکنش به آن تصميم بگيرد. طبق اين گزارش يکي از ايده‌ها در پنتاگون اقدام نظامي محدودي بود که واکنشي از سوي ايران برنينگيزد.
ظريف: چيزي به نام «حمله محدود» وجود ندارد
محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران، در توييتي با اشاره به مصاحبه‌اش با سي‌ان‌ان، به ايده «حمله محدود» که برخي به‌عنوان واکنش احتمالي آمريکا از آن سخن گفته‌اند، پرداخت: «در مصاحبه خود با سي‌ان‌ان، تأکيد کردم که چيزي به نام «حمله محدود» وجود ندارد. ايران به‌هيچ‌عنوان خواهان جنگ نيست؛ اما در دفاع از خود قطعا درنگ نخواهيم کرد. همچنين يمني‌هايي که سال‌ها تحت حملات بي‌رحمانه بوده‌اند، انگيزه بسيار قدرتمندي براي ساخت هر آنچه براي دفاع از خود لازم است، دارند». تأکيدات ظريف در‌اين‌باره در حالي مطرح مي‌شود که ايران پيش‌تر در يادداشتي رسمي به سفارت سوئيس که حفاظت منافع آمريکا در ايران را برعهده دارد، درباره ادعاهاي مقامات آمريکا در موضوع نقش ايران در آرامکو هشدار داده بود. علاوه‌براين، وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح روز چهارشنبه تأکيد کرده‌ بود: «اگر تهديدي عليه ايران مطرح شود، همان قاطعيتي که به تجاوز اندک پهپاد آمريکايي پاسخ داديم، وجود خواهد داشت». علي شمخاني، مشاور رهبري و دبير شوراي‌عالي امنيت ملي، نيز در‌اين‌باره گفته بود ايران «با آمادگي کامل هرگونه قصد و اقدامي براي تعرض به کشور يا منافع جمهوري اسلامي را زير نظر داشته و به شديدترين وجه که مي‌تواند موجب شگفتي متجاوزان باشد، به شرارت‌هاي احتمالي پاسخ قاطع و همه‌جانبه خواهد داد». روز گذشته همچنین سردار سرلشکر پاسدار سيديحيي رحيم‌صفوي، دستيار و مشاور عالي فرماندهي کل قوا، در سخنراني پيش از خطبه‌هاي نماز جمعه تهران گفت: «اگر آمريکايي‌ها به فکر توطئه باشند، ملت ايران از درياي مديترانه، سرخ و اقيانوس هند به آنها پاسخ خواهد داد.»
ادامه تلاش‌هاي پمپئو برای ائتلاف‌سازي عليه ايران
تلاش براي شکل‌دهي به ائتلاف دوباره تحريمي عليه ايران در سازمان ملل يا اقدامات سايبري نيز در ميان گزينه‌ها بوده ‌است؛ اما نيويورک‌تايمز مي‌نويسد بعيد است ايالات متحده و عربستان سعودي بتوانند حمايتي در‌اين‌باره جمع کنند؛ با توجه به انتقادات جدي که از عربستان برای جنگ يمن و از آمريکا بابت خروج از برجام مي‌شود. همچنين خبر مي‌رسد که ترامپقرار است در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل، ديداري نيز با امانوئل مکرون، رئيس‌جمهوری فرانسه، داشته باشد.
مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، گفته ‌است کشورش به دنبال مسيري صلح‌آميز براي حل مشکل است. به گزارش رويترز، پمپئو پنجشنبه در امارات متحده عربي گفت ايالات متحده به دنبال تشکيل «ائتلافي با هدف دستيابي به صلح و راه‌حلي مسالمت‌آميز» است. محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران، روز گذشته با اشاره به اين اظهارات، به ‌مرورِ پيشنهادهای پيشين ايران در راستاي صلح در طول دهه‌هاي گذشته پرداخت: «ائتلاف براي راه‌حل مسالمت‌آميز؟ ابتکارهاي ديپلماتيک ايران: ۱۹۸۵: امنيت در خليج فارس؛ ۱۹۹۷: گفت‌وگوي تمدن‌ها؛ ۲۰۱۳: دنيا عليه خشونت؛ ۲۰۱۴: مجمع گفت‌وگوي منطقه‌اي؛ ۲۰۱۵: طرح صلح يمن؛ ۲۰۱۷: فرايند آستانه؛ ۲۰۱۹: پيمان منطقه‌اي عدم تجاوز.»
گفت‌وگوهاي اخير پمپئو با مقامات سعودي و امارات متحده عربي، با پيگيري پروژه ائتلاف دريايي عليه ايران نيز همراه شد. بعد از اين گفت‌وگوها در موضع‌گيري‌هايي جداگانه، عربستان سعودي و امارات متحده عربي اعلام کردند به ائتلاف «حفظ امنيت حمل‌ونقل دريايي» آمريکا عليه ايران مي‌پيوندند. اين ائتلافي است که آمريکا بعد از ماجراي نفت‌کش‌ها به دنبال آن بوده‌ است؛ اما بيشتر متحدان آمريکا از پيوستن به آن سر باز زده‌اند.
پاسخ‌هاي ظريف به ادعاهاي پمپئو
ظريف اما ديگر ادعاهاي پمپئو را نيز بي‌پاسخ نگذاشته‌ است. پمپئو در ادامه اين اظهارات خود گفته بود او به دنبال ديپلماسي است، درحالي‌که وزير خارجه ايران تهديد به جنگ تمام‌عيار «تا آخرين آمريکايي» مي‌کند. ظريف جمعه با تأکيد بر موضع ايران در قبال هرگونه اقدام نظامي در واکنش به اين ادعاي پمپئو تأکيد کرد: «پمپئو، وزير امور خارجه ايالات متحده وارونه‌نمايي مي‌کند: اين ايران نيست که آرزو دارد تا کشته‌شدن آخرين آمريکايي بجنگد، بلکه اين ميزبانان وي از «تيم بي» بودند که ظاهرا آرزو دارند تا آخرين سرباز آمريکايي با ايران بجنگند. ايران هيچ تمايلي به جنگ ندارد، ولي مثل هميشه از مردم و کشور خود دفاع خواهيم کرد.»
ظريف در توييت ديگري دولت ايالات متحده را متهم کرد که براي نفت اعراب ارزش بيشتري از جان اعراب قائل است: «خون اعراب در ازاي نفت اعراب، الفباي سياست ايالات متحده». ظريف اشاره کرد واکنش در ازاي «چهار سال بمباران بي‌ملاحظه يمن، صدهزار جان‌‌باخته يمني، 20 ميليون يمني دچار سوءتغذيه و ۲.۳ ميليون مورد وبا»، «آزادي عمل کامل براي مجرمين» بوده ‌است، اما «درمقابل، حمله تلافي‌جويانه يمني‌ها به انبارهاي ذخيره نفت مساوي است با «اقدام به جنگ غيرقابل‌پذيرش!» استفاده از عبارت «اقدام به جنگ» نيز اشاره ظريف به موضع‌گيري پمپئو است. او پنجشنبه درهمين‌باره در توييت ديگري نوشت: «اقدام به جنگ» يا «تحريک به جنگ»؟ باقي‌مانده تيم بي (همراه با هم‌پيمانان جاه‌طلب) تلاش دارند تا دونالد ترامپ را براي ورود به جنگ فريب دهند. به‌خاطر خودشان هم که شده، بايد دعا کنند به آنچه که در پي آن هستند، نرسند. آنها هنوز در حال پرداخت هزينه جنگي به مراتب کوچک‌تر در يمن هستند که چهار سال پيش با نخوت فراوان از پايان‌دادن به آن امتناع کردند». او در توييت ديگري بار ديگر پمپئو را مخاطب قرار داد. ظريف با انتشار ويدئويي معروف از پمپئو که در دوران رياست سازمان سيا صراحتا درباره نحوه عملکرد اين سازمان و نهادهاي مشابه مي‌گويد «دروغ گفتيم، تقلب کرديم، دزديديم»، نوشت: «ترک عادت موجب مرض است آقاي پمپئو! «دروغ و فريب» و پيشاني به خاک‌ساييدن در برابر دست‌نشاندگان خارجي که به جان و مال ديگران هيچ اعتنايي ندارند، طي روزهاي اخير به سطح جديدي رسيده است. مسير رستگاري اين است: مغتنم‌شمردن فرصت و پايان فاجعه يمن، نه گسترده‌ترکردن آن». ظريف چهارشنبه و در واکنش به دستور ترامپ مبني‌بر تحريم جديد عليه ايران نيز نوشته بود: «دونالد ترامپ با تشديد جنگ اقتصادي ايالات متحده عليه ايرانيان، به وزير خزانه‌داري دستور داده که تحريم‌ها عليه «کشور ايران» را به شکل اساسي افزايش دهد! اين اعتراف به اين است که ايالات متحده، عمدا شهروندان عادي را هدف قرار داده است: تروريسم اقتصادي، غيرقانوني و غيرانساني است. جنگ و ترور را متوقف کنيد.»
تلاش آمريکا در شوراي امنيت با واکنش روسيه بي‌نتيجه ماند
تلاش‌هاي آمريکا در جلسه شوراي امنيت دراين‌باره نيز بي‌نتيجه ماند. در نشست عادي شوراي امنيت که به رياست روسيه برگزار شد، نماينده آمريکا ايران را مقصر اين حملات خواند و از ديگر اعضاي شوراي امنيت خواست دراين‌باره با موضع ايالات متحده همراه شوند، اما نتوانست اين همراهي را جلب کند. نماينده روسيه در اين جلسه با رد پيشنهاد موضع‌گيري در اين زمينه گفت: «هنوز تحقيقات مستند و جامعي درخصوص حمله اخير به تأسيسات نفتي عربستان صورت نگرفته و در نتيجه، زمان مناسبي براي صدور بيانيه شوراي امنيت نيست». در همين رابطه، عربستان نيز نامه‌اي به سازمان ملل نوشت و مدعي «ايراني‌بودن» تسليحات مورد استفاده در حمله به آرامکو شد. پيش از اين، ترکي المالکي، سخنگوي ائتلاف عربي و وزارت دفاع عربستان نيز با نشان‌دادن قطعات باقي‌مانده از موشک‌هايي که پالايشگاه‌هاي سعودي را هدف قرار دادند، مدعي شد که اين تسليحات ايراني است. اين اظهارات در حالي مطرح مي‌شود که انصارالله يمن، از ابتدا مسئوليت اين حمله را پذيرفته‌ است. ديروز همچنين خبر رسيد در ادامه جنگ پنج‌ساله بين عربستان و يمن، دو کشور حملات جديدي نيز به يکديگر داشته‌اند.
به نقل از ترند، سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، پنجشنبه دراين‌باره گفت: «تا آنجايي که من مي‌دانم، تحقيقات کاملي بر سر اين مسئله در جريان است. بايد از اينکه تحقيقات بي‌طرفانه صورت بگيرند، اطمينان حاصل شود؛ چراکه طرح اتهامات بي‌اساس دردي را دوا نخواهد کرد و تنها تنش‌هاي موجود در منطقه را افزايش مي‌دهد». پنجشنبه همچنین سازمان ملل اعلام کرد که گروهی از کارشناسانش که برای بررسی حمله به تأسیسات نفتی آرامکو به عربستان اعزام شده بودند، وارد این کشور شدند. به گزارش ایلنا به نقل از خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، دو روز پیش عربستان از متخصصان بین‌المللی از‌جمله تیم تحقیق سازمان ملل متحد دعوت کرده بود که برای بررسی حملات به تأسیسات نفتی آرامکو به این کشور سفر کنند.
تماس‌هاي ايران با همسايگان
در روزهاي اخير دستگاه ديپلماسي ايران نيز تماس‌ها و رايزني‌هاي خود را با کشورهاي همسايه ادامه داده‌ است. به گزارش اداره کل اطلاع‌رساني و امور سخنگويي وزارت امور خارجه، ظريف و محمد علي الحکيم، وزيران امور خارجه جمهوري اسلامي ايران و عراق، پنجشنبه در گفت‌وگويي تلفني درباره آخرين تحولات منطقه رايزني و تبادل‌نظر کردند. در واکنش‌هاي اوليه مقامات آمريکايي، مبدأ حمله به تأسيسات نفتي سعودي، «ايران يا عراق» اعلام شده بود که هر دو کشور اين ادعا را رد کردند. پنجشنبه ظريف تماسي هم با همتاي کويتي‌اش داشت. خبرگزاري کويت گزارش داد: در تماس تلفني روز پنجشنبه محمدجواد ظريف با شيخ صباح الخالد الحمد الصباح، تحولات منطقه، به‌ويژه راه‌هاي جلوگيري از تنش و برقراري آرامش و دور نگه‌داشتن منطقه از خطرات بيشتر مورد بررسي قرار گرفت. ظريف در اين تماس همچنين براي شيخ صباح الاحمد الجابر الصباح، امير کويت آرزوي صحت و سلامتي کرد.

ترامپ از تحريم بانک مرکزي ايران خبر داد
دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا ديروز اعلام کرد، ايالات متحده در واکنش به حملات به تأسيسات نفتي سعودي، بانک مرکزي ايران را تحريم مي‌کند. به گزارش بلومبرگ، ترامپ در ميانه ديدار با اسکات موريسون، نخست‌وزير استراليا، گفت اين شديدترين تحريم‌هايي است که تابه‌حال انجام شده. بعد از اعلام اين خبر، وزارت خزانه‌داري آمريكا با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد، بانك مركزي ايران، صندوق توسعه ملي ايران و شركت اعتماد تجارت پارس را تحريم كرده‌ است. بانک مرکزي ايران، پيش‌تر نيز در فرايند کارزار تحريمي عليه ايران، پيش از شکل‌گيري جدي مذاکرات هسته‌اي و در سال‌هاي دولت دهم نيز تحريم شده بود؛ اما برخلاف مرتبه پيشين، اين‌بار بدون همکاري و مذاکره با متحدان اين کشور، سازمان ملل و به‌خصوص کشورهاي اروپايي، آمريکا به تنهايي تحريم را اعلام کرده‌ است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 30 شهریور 98، شماره: 3529