شعار سال: پادرمیانی‌هایی که از چند ماه قبل از‌جمله از طریق تلاش‌های رئیس‌جمهور فرانسه آغاز شده بود، تا حد زیادی تحت تأثیر حمله‌ای قرار گرفت که توسط حوثی‌ها علیه برخی تأسیسات نفتی عربستان انجام شد. این تحول متأسفانه درست در آستانه تشکیل نشست مجمع عمومی رخ داد و آمریکا و دیگر کشورهای معاند کوشیدند تا از آن بیشترین بهره را در جهت تضعیف مواضع سیاسی ایران در سطح بین‌المللی ببرند. باز هم متأسفانه این کشورها تا حدی نیز توفیق یافتند تا بخش عمده انرژی هیئت ایرانی را مصروف این واقعه و خنثی‌کردن تلاش‌های گسترده برای نسبت‌دادن آن به ایران کنند. ‌با توجه به بن‌بست موجود که ناشی از سرسختی آمریکا و ناتوانی اروپا است، سخنرانی دیشب دکتر روحانی عملا نمی‌توانست چیزی بیشتر از تکرار مواضع ایران درباره بحران برجام باشد و عملا نقطه پایانی بر پادرمیانی‌ها حداقل در مقطع کنونی نگذارد. ایشان ضمن مرور سوابق امر و تأکید بر عدم پذیرش مذاکره در شرایط تحریم، روشن کرد که ایران همچنان بر لزوم برداشتن اولین قدم مثبت توسط آمریکا تأکید دارد. البته برخی نکات تازه نیز می‌توان در سخنرانی ایشان سراغ گرفت؛ از‌جمله اینکه «تنها راه، بازگشت به تعهدات است» و «اگر به اسم برجام حساسیت دارید به رسم آن برگردید و حداقل به قطع‌نامه 2231 پایبند باشید». و نیز «حداقل شما ... در برابر حداقل ما» هرچند با توجه به سوابق و زمینه‌ها می‌توان از این عبارات برداشت‌های خاصی داشت؛ اما نظر به سیال‌بودن مواضع و عدم اجماع در داخل راجع به جزئیات، هرگونه تعبیر و تفسیری بعید است خیلی راه به جایی ببرد. سخنرانی ایشان همچنین حاوی هشدارهایی بود.

آنجا که گفت «صبر ما حدی دارد» و آنجا که منطقه را در لبه پرتگاه دانست و آنجا که امنیت عربستان را ملازم با خاتمه بحران یمن شمرد. در مورد «ائتلاف امید» یا «تلاش صلح هرمز»، با توجه به اینکه دکتر ظریف نیز مضامین مشابهی را در گذشته مطرح کرده بود، باید منتظر ماند و دید که مخاطبان این طرح چگونه واکنشی به آن نشان خواهند داد. البته نگارنده ترجیح می‌داد که این طرح با توجه مخاطبان هفت‌گانه‌اش، «ائتلاف صلح خلیج فارس» نامیده می‌شد و به خاطر این مخاطبان از اسم متفاوتی استفاده نمی‌شد.قبل از سخنرانی روحانی، بیانیه غیرمنصفانه و غیرمتوازن سه کشور اروپایی در روز دوشنبه و سخنرانی توهین‌آمیز ترامپ در روز سه‌شنبه نقش قابل توجهی در تخریب جو داشت. در این بیانیه سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس مدعی شدند که «روشن است که ایران مسئول این حمله است». جمله بسیار منفی دیگر در این بیانیه جمله‌ای بود که در آن سه کشور از ایران می‌خواهند که «بپذیرد» تا برای نیل به «یک توافق درازمدت درباره برنامه هسته‌ای و نیز موضوعات مرتبط به امنیت منطقه به شمول برنامه موشکی ایران و دیگر ابزار پرتاب» مذاکره کند. این سه کشور ظاهرا توجه نداشته‌اند که این جمله با موضع آنها در همین بیانیه مبنی بر «تعهد مستمر نسبت به برجام» در تناقض است. مشکل بزرگ دیگر این بیانیه عدم توازن آن بود؛ به نحوی که در آن هیچ خواسته‌ای از آمریکا که با خروج از برجام و تحمیل تحریم مقصر اصلی در این روند است، مطرح نشده است. تحول مهم دیگر در این رابطه، فاصله‌گرفتن انگلیس از برجام بود. نخست‌وزیر انگلیس با ادبیاتی مانند ادبیات ترامپ درباره برجام، این توافق را «توافق بد» نامید و از لزوم مذاکره برای «یک توافق جایگزین» یا «توافق ترامپ» سخن گفت. سخنان ترامپ راجع به ایران در مجمع عمومی اگرچه از نظر شکلی توهین‌آمیز بود؛ اما به لحاظ محتوا و برخلاف برخی تهدیدات اخیر او به اقدام نظامی در پی حمله به آرامکو، تهدیدآمیز نبود. اشاره او به حمله مذکور گذرا بود و به اعمال تحریم‌های جدیدی به‌عنوان واکنش آمریکا بسنده کرد. در‌حالی‌که تم اصلی سخنرانی ترامپ تأکید بر رهیافت «آمریکا نخست» و رد چند‌جانبه‌گرایی و جهان‌‌گرایی بود؛ اما درباره ایران از کشورها خواست تا با او همراه شوند. چنین درخواستی در گذشته مورد اعتنای چندانی قرار نگرفته و آمریکا در رابطه با ایران در نوعی انزوای سیاسی قرار داشته است. هرچند که مقامات تندرو آمریکا در روزهای اخیر کوشیده‌اند تا با سوءاستفاده از حمله حوثی‌ها به تأسیسات نفتی عربستان تحولی در شرایط ایجاد کنند. همچنین درخور‌توجه بود که ترامپ در سخنرانی خود دعوت به مذاکره را تکرار نکرد. نکته مهم دیگر در سخنان ترامپ، عدم تکرار دعوت به مذاکره با مقامات ایران بود؛ هرچند که در خاتمه این بخش از سخنرانی‌اش به «آمادگی رهبران شجاع برای صلح» اشاره کرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 4 مهر 98، شماره: 3534