شعار سال: در این میان بخش کشاورزی که نقش مهمی در
اقتصاد ملی و همچنین ایجاد اشتغال در این استان دارد سهم قابل توجهی در برداشت آب
از سفرههای زیرزمینی را به خود اختصاص داده که این موضوع سبب شده توجه بسیاری از
کارشناسان به بخش کشاورزی جلب شده و راهکارهای مدیریت مصرف آب در این بخش مورد
بررسی قرار گیرد. یکی از این راهکارها تغییر الگوی کشت است. اینکه تصمیم گرفته شود
محصولاتی که به آب زیاد در طول دوره رشد خود نیازمند هستند به سمت محصولات با
مقاومت بالاتر نسبت به کمآبی و محصولاتی که سازگاری بیشتری با شرایط اقلیمی و
منطقهای دارند سوق داده شوند.
تورج بنیادی مسئول دفتر برنامهریزی الگوی کشت سازمان جهاد کشاورزی
استان قزوین در پاسخ به این سؤال که چه اقدامی تاکنون برای این مهم صورت گرفته گفت:
«در بین راهکارهای مختلف کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، تغییر الگوی کشت بهعنوان
مؤثرترین و کارآمدترین روش در زمینه غلبه بر بحران آب مطرح بوده و سال هاست که در
سطح مدیریت کلان کشور به آن پرداخته میشود اما آنچنان که شایسته است به مرحله
اجرا در نیامده است. چرا که این طرح نیازمند همکاری سازمانهای مختلف و مدیریت
یکپارچه بین آنها است. این یک بحث ملی است و از قوه قضائیه و مجلس گرفته تا سازمانهای
زیر مجموعه دولت از جمله سازمان جهاد کشاورزی، سازمان آب منطقهای، منابع طبیعی و
سایر ارگانهای دخیل باید در حل این بحران مشارکت کنند. تغییر الگوی کشت، راهکار اساسی
برای اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی است. الگوی کشت به معنی سهم زیرکشت و نوع
محصولات مختلف زراعی در یک منطقه است و تصمیم به اینکه کدام محصول با استفاده از
چه عوامل تولیدی، با چه روشی و به چه مقدار تولید گردد از برنامههای مهم مدیریت
آب میباشد.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه الزام کشاورز به کاشت یک محصول مشخص
نیازمند ضمانت است، گفت: «در حالی میتوان به کشاورز گفت که شما باید این محصول را
زیر کشت ببری که تضمین خرید داشته باشد. آیا این تضمین وجود دارد؟ از سوی دیگر
کشاورزی ما زمین محور است و کشاورز به زمینش نگاه میکند و هر چی دلش خواست میکارد
و به آب فکر نمیکند. چرا که تنها سود محصول برایش اهمیت دارد. این وظیفه ما است
که در نگرش کشاورز تغییر ایجاد کنیم. اینکه بداند این مقدار آب در سال دارد و باید
تولید خود را متناسب با سهمیه آب برنامهریزی کند نه بر اساس مقدار زمین. به باور
کارشناسان اگر حتی 10 درصد منابع آبی را هم بتوانیم مدیریت کنیم نیاز کشور برآورده
خواهد شد. اما همه اینها اما و اگر است و همانطور که گفتم این طرحها و راهکارها
سالهاست که مطرح شده اما آنچنان که باید اجرایی نشده است. باور کنید در حال از
دست دادن زمان هستیم. قاطعانه میگویم با ادامه روند کنونی تا چند سال آینده باید
فاتحه دشت قزوین را بخوانیم.»
ضرورت اجرای شیوههای نوین آبیاری
بنابر آمارارائه شده ، بخش کشاورزی با 90 درصد، بزرگترین مصرفکننده آب
به شمار میرود و بیش از 80 درصد
منابع آب هم بهدلیل سیستم سنتی و استفاده نکردن از تکنولوژیهای پیشرفته آبیاری و
رعایت نکردن الگوی کشت صحیح در مناطق مختلف، در این بخش به هدر میرود، مستخدمی
سرپرست مدیریت آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در
ارتباط با گسترش شیوههای نوین آبیاری در استان قزوین گفت: «یکی از سیاستهای جهاد
کشاورزی مدیریت آب و خاک و پیادهسازی سیستمهای نوین آبیاری است که هماکنون در
حال اجراست. هماکنون حدود 180 هزار هکتار اراضی مستعد توسعه سامانههای نوین در
استان قزوین داریم که از این میزان تاکنون بیش از 46 هزار هکتار آبیاری تحت فشار
انجام شده است.»
وی درباره تسهیلات اعطایی به کشاورزانی که از این سیستمها استفاده میکنند،
اظهار داشت: «از سال 97 برای هر هکتار سیستمهای قطرهای و موضعی 130 میلیون ریال
و بارانی 85 میلیون ریال کمک بلاعوض در نظر گرفته شده است و مابه التفاوت اجرای
طرح را نیز باید کشاورزان بهصورت مشارکتی انجام بدهند که با توجه به تورمی که به
وجود آمده چیزی نزدیک به 70 درصد یارانه تعلق میگیرد و 30 درصد باقیمانده خودیاری
مردم است.»
مستخدمی با بیان اینکه در راستای بهرهوری آب، تغییر الگوی کشت در حال
انجام است، گفت: «شبکه آبرسانی دشت قزوین جزو مدرنترین شبکههای آبرسانی کشور است
و برای اراضی تحت آبیاری این شبکه، الگوی کشت تعریف کردهایم و محصولات استراتژیک
مورد نیاز کشور کاشت میشود. بهعنوان مثال به کشاورزانی که از این آب استفاده میکنند
گفتهایم که چه محصولی را بکارند و چقدر نیاز آبی دارند. بهطور کلی طرح 60 هزار
هکتاری زیر کشت را به سازمان آب منطقهای ارائه دادهایم و به شرکت آب منطقهای هم
اعلام کردهایم برای چه محصولاتی و از هر دریچه برای قطعات زمینهای کشاورزی چقدر
تعلق بگیرد.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار 1 آبان 98، شماره: 7188