شعار سال: حفر و کف‌شکنی بیش از 9 چاه جدید در حریم درجه یک تخت جمشید درحالی‌که بحران نشست‌های زمین‌های اطراف این مجموعه جهانی هرروز شدیدتر می‌شود باعث نگرانی دوستداران میراث فرهنگی کشور و تهدیدی برای این اثر جهانی است.

درحالی‌که سلسله فرونشست‌های دشت مرودشت و اطراف تخت جمشید به بحثی چالش‌برانگیز بین کارشناسان زمین‌شناسی و میراث فرهنگی، کاربران فضای مجازی و رسانه‌های کشور تبدیل‌شده و بیم آن می‌رود که این فرونشست‌ها به چاله‌هایی عمیق تبدیل شود و آثار جهانی تخت جمشید را آسیب رساند واگذاری مجوز چاه‌های جدید و کف‌شکنی از سوی سازمان آب استان فارس امری عاقلانه به نظر نمی‌رسد.

مسعود رضایی منفرد مدیر مجموعه جهانی تخت جمشید، در مرودشت حفر چاه‌های جدید و کف‌شکنی برخی از آن‌ها را تائید و اظهار داشت: کف‌شکنی و حفر چاه‌های حریم درجه یک مجموعه جهانی تخت جمشید بدون اخذ استعلام از میراث فرهنگی صورت گرفته است.

وی افزود: بر طبق قانون حفر چاه‌های عمیق در حریم درجه ‌یک و دو تخت جمشید باید با رضایت و استعلام از میراث فرهنگی صورت پذیرد اما این رویه رعایت نشده و سازمان آب استان فارس به‌نوعی بی‌توجه به آسیب‌های احتمالی به این مجموعه جهانی است.

مدیر مجموعه جهانی تخت جمشید اضافه کرد: نخستین نشانه‌های شکاف‌های اطراف تخت جمشید در سال‌های 89 در نزدیکی این بنای منحصربه‌فرد مشاهده و با قراردادی که با بخش زمین‌شناسی دانشگاه شیراز منعقد شد مطالعات این بحران ملی به این گروه واگذار شد.

وی ادامه داد: نتیجه مطالعات بخش زمین‌شناسی دانشگاه شیراز اخطار به میراث فرهنگی در مورد پلمب و از رده خارج کردن چاه‌های اطراف صفه و تخت جمشید بود که سال‌ها تعدادی از این چاه‌ها از رده خارج و پلمب شده است.

رضایی منفرد بیان داشت: پس از گذشت چند سال و پایین‌تر رفتن سطح آب‌های زیرزمینی فرونشست‌ها و شکاف‌ها بیشتر نمایان شد و حتی در روستاهای غرب تخت جمشید به برخی منازل مسکونی خسارت‌هایی وارد کرده است.

وی همچنین بیان داشت: بحران فرونشست در تخت جمشید و دشت مرودشت یک بحران ملی است و با توجه به درگیر بودن طرف‌های متعدد مانند میراث فرهنگی و کشاورزان بی‌شمار منطقه لازم است که برای حل آن مسؤولان کشوری اقدام کنند.

همچنین پرفسور عزت‌الله رئیسی عضو هیات علمی بخش زمین‌شناسی دانشگاه شیراز در مرودشت اظهار داشت: علت اصلی فرونشست و شکاف‌های اطراف تخت جمشید و دشت مرودشت استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است و این استفاده سطح آب‌های زیرزمینی را پایین برده و سبب شده که لایه‌های رس و ماسه‌ای سطح زیرزمین فشرده شده و ضخامت آن کم و درنهایت منجر به ایجاد شکاف‌هایی به عرض یک متر، عمق یک متر و طول 300 متر در نزدیکی صفه شده است.

این استاد بخش زمین‌شناسی که از سوی مجلات معتبر جهانی به‌عنوان پدر علم ژئوهیدرولوژی ایران از وی یاد می‌شود اعتقاد دارد که اگر مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در دشت مرودشت به همین منوال ادامه یابد به‌زودی سطح آب‌های زیرزمینی پایین‌تر رفته و فرونشست و شکاف‌ها بیشتر شده و خطر فروچاله‌های احتمالی در دشت مرودشت دور از ذهن نیست.

وی همچنین بیان داشت: احتمال ایجاد فرو چاله‌هایی با متراژ یک‌هزار مترمربع و تا عمق 80 متر در دشت مرودشت وجود دارد و هرچند ایجاد چنین فروچاله‌هایی خطری برای عموم مردم نیست اما نشانه‌های یک بحران و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی است و در صورت بروز چنین خطری و احتمال آسیب به تخت جمشید انعکاس خوبی در جامعه بین‌المللی نیز نخواهد داشت.

این مقام علمی تنها راه جلوگیری از ایجاد شکاف‌ها و فرونشست‌های حریم تخت جمشید را ثابت نگه‌داشتن سطح آب‌های زیرزمینی با ارائه پیشنهاد‌هایی مانند پلمب چاه‌های غیرمجاز حریم یک و دو تخت جمشید، برداشت عاقلانه و منصفانه از چاه‌های مجوزدار و خرید تعدادی از زمین‌ها و چاه‌های نزدیک آثار جهانی تخت جمشید عنوان کرد.

عضو کارگروه تحقیق و مطالعات فرونشست‌های تخت جمشید همچنین اذعان داشت: با توجه به بروز خشک‌سالی طی 9 سال گذشته احتمال پایان خشک‌سالی در سال آینده و وجود ترسالی دور از ذهن نیست و بجاست متولیان امر به‌جای مجوز کف‌شکنی با پرداخت هزینه‌های طرح نکاشت به برخی از افراد و مالکان زمین‌های حریم تخت جمشید منتظر بازگشت آب به سطوح بالاتر و چاه‌های فعلی کشاورزان باشند تا بیش از این آب به سطوح پایین‌تر نرود و خطر نشست‌ها بیشتر نشود.

خشک‌سالی‌های سال‌های اخیر در استان فارس و شهرستان مرودشت باعث شده که معیشت تعداد بسیاری از مردم منطقه با خطر جدی مواجه شود و سطح آب‌های زیرزمینی به پایین‌ترین حد و عمق چاه‌های کشاورزی در بعضی موارد حتی به 290 متر نیز برسد که با توجه به برداشت‌های بی‌رویه کشاورزان چاه‌های کشاورزی هرساله از رده خارج می‌شود و هزینه‌های گزافی به کشاورزان نیز تحمیل می‌کند.

همچنین با توجه به اینکه اقتصاد شهرستان مرودشت بر پایه کشاورزی استوار است تعطیلی کارخانه‌های صنعتی اطراف این شهرستان مزید بر علت شده و هرروز عرصه بر مردم منطقه تنگ‌تر می‌شود، بنابراین همت متولیان امر را می‌طلبد تا با برنامه‌ریزی مدون صنعت ورشکسته منطقه را رونق بخشند و از فعالیت چاه‌های متعدد غیرمجاز جلوگیری کرده و با استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری در راه تثبیت آب‌های زیرزمینی و کشاورزی استراتژیک قدم‌های اساسی را به‌کار بندند.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار 16 مرداد 95 ، کد مطلب: 13950516001379: www.farsnews.com