شعارسال: با بررسی جزئیات برنامه تولید و اشتغال که به‌عنوان یکی از پیوست‌های لایحه بودجه ۹۹ منتشر شده است، برنامه‌ریزی دقیقی برای تحقق این هدف بزرگ انجام شده است. دراین برنامه روی بخش‌هایی سرمایه‌گذاری شده است که ظرفیت‌های ایجاد اشتغال مورد انتظار را دارند؛ بنابراین درمجموع هشت بخش اقتصادی شامل بافت‌های فرسوده شهری، کشاورزی، گردشگری، اقتصاد دانش بنیان، صنعت و معدن، فرهنگ و هنر و حمل‌ونقل ریلی برون شهری و سیاست‌های فعال بازار کار مدنظر قرار گرفته است. براساس برنامه سال جاری که در سال‌های بعد تکرار خواهد شد، از مجموع ۹۹۲ هزار شغلی که برای سال آینده هدفگذاری شده است، از محل بازسازی بافت‌های فرسوده ۱۲۰ هزار شغل، بخش کشاورزی ۶۰ هزار شغل، گردشگری ۱۲۲ هزار شغل، شرکت‌های دانش بنیان ۶۴ هزار شغل، صنعت و معدن ۲۷۰ هزار شغل، فرهنگ و هنر ۱۳ هزار شغل، حمل و نقل ریلی برون شهری ۵ هزار شغل و سیاست‌های فعال بازارکار ۳۳۸ هزار شغل جدید ایجاد خواهد شد.
۵۳.۵ هزار میلیارد تومان اعتبار
همچنین برای تأمین مالی طرح‌هایی که در هشت بخش گفته شده تأمین‌کننده شغل‌های جدید هستند، در سال جاری ۵۳ هزار و ۵۴۸ میلیارد تومان اعتبار درنظر گرفته شده است که این مبلغ از سه محل اصلی شامل تسهیلات بانکی، صندوق توسعه ملی و منابع بودجه عمومی تأمین خواهد شد. براساس این برنامه بیش از ۲۷.۷ هزار میلیارد تومان از این مبلغ از طریق تسهیلات بانکی، ۱۸.۴ هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی و ۷.۳ هزار میلیارد تومان نیز از محل منابع عمومی بودجه اختصاص خواهد یافت.
براساس برنامه تولید و اشتغال در سال ۱۳۹۹ در مجموع ۴/۲۷ هزار میلیارد تومان و در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۵/۳۹ هزار میلیارد تومان منابع تجهیز می‌شود. در سال آینده ۵ هزار میلیارد تومان از محل بودجه ۷/۸ هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی و ۷/۱۳ هزار میلیارد تومان از بانک‌ها تأمین مالی می‌شود.
بخش گردشگری
درمجموع، حدود ۱۲۲ هزار فرصت شغلی مستقیم در نتیجه اجرای ۵ هزار و ۳۳۹ پروژه در چارچوب برنامه‌های اشتغال فعالیت‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مناطق شهری ایجاد خواهد شد. در سال ۱۳۹۹ برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ ۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها و ۲۰۰ میلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال ۱۴۰۰ با ۲۵ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ به ۲۵۰ میلیارد تومان افزایش یابد.
دانش بنیان
حدود ۶۴ هزار فرصت شغلی برای دانش آموختگان دانشگاهی ایجاد خواهد شد. میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده در سال ۱۳۹۹ برای برنامه حوزه دانش بنیان معادل ۴۰۰ میلیارد تومان است که ۲۰۰ میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات از منابع داخلی بانکی و ۲۰۰ میلیارد تومان آن از تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۳۹۹ میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود ۱۰ هزار و ۱۷۰ نفر است. همچنین در سال ۱۴۰۰ میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده به‌منظور اجرایی کردن برنامه مذکور معادل ۵۰۰ میلیارد تومان است که ۲۵۰ میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات از منابع داخلی بانکی و ۲۵۰ میلیارد تومان آن از تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۰۰ میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود ۱۲ هزار و ۷۱۳ نفر است.
بازآفرینی شهری
بر اساس برآورد وزارت راه و شهرسازی، با اجرای برنامه اشتغال بازآفرینی شهری پایدار، حدود ۱۲۰ هزار فرصت شغلی مستقیم در بخش مسکن و حدود ۱۸۰ هزار فرصت شغلی به‌صورت غیرمستقیم در فعالیت‌های مرتبط با بخش مسکن ایجاد خواهد شد. میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده در سال ۱۳۹۹ برای برنامه ملی بازآفرینی شهری معادل ۲ هزار میلیارد تومان است که هزار میلیارد تومان آن از محل بودجه عمومی کشور جهت اجرایی کردن پروژه‌های اقدامات مشترک و هزار میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۳۹۹ میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود ۵۰ هزار و ۹۲۸ نفر است. همچنین در سال ۱۴۰۰ میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده به منظور اجرایی کردن برنامه مذکور معادل ۳ هزارمیلیارد تومان است که هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان آن از محل بودجه عمومی کشور و هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۰۰ میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود ۷۶ هزار و ۳۹۳ نفر است.
کشاورزی
پیش‌بینی منابع مالی برنامه‌های رونق تولید و اشتغال بخش کشاورزی نشان می‌دهد درسال ۱۳۹۹ برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ ۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها، ۴ هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی و هزار میلیارد تومان از محل بودجه عمومی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال ۱۴۰۰ با ۵۰ و ۲۵ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ به ترتیب به ۶ هزار، ۶ هزار و همچنین هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان افزایش یابد.
صنعت و معدن
با نگاهی به برنامه‌های تدوین شده ذیل تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۳۹۸ مشخص می‌شود که حدود ۴۵ درصد از مجموع منابع مالی که فعالیت‌های مختلف تحت عنوان تسهیلات بانکی تخصیص داده شده است مربوط به کسب وکار‌های صنعتی و معدنی است.
در سال ۱۳۹۹ برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ ۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها، ۴ هزارمیلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی و هزار میلیارد تومان از محل بودجه عمومی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال ۱۴۰۰ با ۲۵ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ به ترتیب به ۶ هزار، ۶ هزار و هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان افزایش یابد.
فرهنگ و هنر
درنتیجه اجرای طرح‌های بخش فرهنگ و هنر، مجموعاً ۱۹ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آن‌ها به بیش از ۲ هزار میلیارد تومان نیاز است. کسب وکار‌های فرهنگی و هنری از نظر اندازه عمدتاً در دسته کسب وکار‌های کوچک و متوسط قرار می‌گیرند. اشتغال از محل تبصره ۱۸ برای سه رسته فعالیت رسانه و تولید محتوای دیجیتالی، فرهنگی و هنری به ترتیب برابر با ۴۷۸۲، ۴۱۲۸ و ۳۷۴۸ نفر و در مجموع ۱۲ هزار و ۶۵۸ نفر شغل پیش‌بینی شده است. با توجه به تأخیر در اجرای برنامه سال‌جاری در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ برای تداوم برنامه‌های این حوزه منابع جدید پیش‌بینی نشده است. البته از منابع پیش‌بینی شده برای برنامه‌های جدید امکان تجهیز منابع برای برنامه‌های جدید این حوزه وجود خواهد داشت.
حمل‌ونقل ریلی برون شهری
بر اساس بررسی‌های انجام شده انتظار می‌رود میزان اشتغال مستقیم این برنامه معادل ۴۸۴۱ نفر باشد که حدود ۳ هزار نفر آن در بخش تولید ادوات ریلی مسافری است. از سوی دیگر میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای اجرای این برنامـه مبلغ ۱.۹ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. پیش‌بینی منابع مالی برنامه‌های حوزه حمل‌و‌نقل ریلی نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹ برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ ۲۲۸ میلیارد ریال تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها و ۱۰۰ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال ۱۴۰۰ با ۵۰ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ به ترتیب به ۳۴۲ و ۱۵۰ میلیارد تومان افزایش یابد.
سیاست‌های فعال بازار کار
طرح کارورزی دانشگاهیان، طرح مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی، طرح مشوق‌های بیمه سهم کارفرمایی، طرح پرداخت یارانه دستمزد، طرح توسعه تأمین مالی خرد طرح مشاغل خانگی و حمایت از واحد‌های اقتصادی مشکل دار موجود برای حفظ و صیانت از اشتغال موجود مهم‌ترین محور‌های این بخش است. درنتیجه اجرای طرح‌های فوق، مجموعاً ۳۳۸ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آن‌ها به کمک‌های بلاعوض دولتی به میزان ۷۵۲ میلیارد تومان نیاز است. همچنین برای توسعه اشتغال در مشاغل خانگی به ۸۷۵ میلیارد تومان تسهیلات بانکی نیاز است که متوسط تسهیلات مورد نیاز برای هر شغل حدود ۲۴ میلیون تومان برآورد می‌شود. پیش‌بینی منابع برای برنامه‌های جدید در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ علاوه بر تداوم برنامه‌های تشریح شده در بند‌های قبلی، سایر منابع تجهیز شده صرف برنامه‌های تولید و اشتغال جدید خواهد شد که بر اساس سازوکار اجرایی آیین‌نامه بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه به تصویب رسیده و اجرایی خواهد شد.

نقد بودجه از منظر ۲ اقتصاددان

مالیات خوشبینانه

ابراهیم رزاقی
استاد دانشگاه
انتشار اوراق مشارکت [مالی]تورم زاست، سالم‌ترین درآمد برای دولت کسب درآمد از ثروت و تولیدات کشور است. کسب مالیات شدید موجب کاهش فعالیت‌های دلالی و احتکاری می‌شود، اما صرفاً گنجاندن این بند در بودجه نشانه وصول مالیات نیست. درخوشبینانه‌ترین حالت سهم مالیات در بودجه کشور ۲۴ تا ۳۰ درصد است. در صورت تحقق هر یک مندرج در بودجه، اجرای موفق بودجه امر مهم تری است که مستلزم تفکر مدیران جهادی و سیاستگذاری مشخص اقتصادی است. بودجه باید شفاف باشد، اما همه ساله از ترفند واژگان مبهم و نا آشنا استفاده می‌کنند تا برای عموم مردم قابل فهم نباشد.


اجرا مهمتر از بودجه

جمشید پژویان
استاد دانشگاه
معمولاً در تمام ادوار دولت‌ها در زمان ارائه بودجه به مجلس درآمد‌ها را زیاد و هزینه‌ها را کم برآورد می‌کنند تا بودجه را متعادل‌سازی کنند. در زمان اجرا هم با مشکلاتی مواجه می‌شوند و با به کار بردن راهکار‌هایی مانند قرض از بانک مرکزی، فروش اوراق قرضه و برداشت از صندوق ذخیره ارزی سعی در جبران این اشتباه دارند. تأمین منابع دولت از طریق اوراق بانک‌ها این نهاد را در ارائه تسهیلات دچار مشکل می‌کند. این اقدام بدهی را برای دولت ایجاد می‌کند که ارثیه‌ای برای دولت‌های بعدی هم خواهد بود. فاصله گرفتن از بودجه نفتی یک‌شبه و با خواست یک دولت شبیه معجزه‌ای است که اتفاق نمی‌افتد. دهه‌هاست بودجه ما مبتنی بر نفت بسته می‌شود و فاصله گرفتن از این رویکرد مستلزم ایجاد تراز میان هزینه‌ها و درآمدهاست. این مهم برای دولتی که هزینه‌هایش مرتب افزایش می‌یابد و با کاهش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه مواجه است شبیه همان معجزه‌ای است که اشاره شد. انتخاب سیاست انبساطی با هدف رونق شوخی است. برخورداری از سیاستگذاری و برنامه اقتصادی می‌تواند به اجرای بهینه بودجه منتج شود که در شرایط کنونی دولت تعریف مشخصی از سیاستگذاری اقتصادی ندارد؛ بنابراین آنچه باید محل توجه باشد بودجه نیست بلکه شیوه بهینه اجرای آن است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: 20 آبان 1398 ، شماره روزنامه: 7226 ، www.iran-newspaper.com