پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۲۵۰۲۸۹
تاریخ انتشار : ۲۵ آذر ۱۳۹۸ - ۲۲:۳۳
دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان به مناسبت هفته پژوهش وفناوری، برنامه ای را با عنوان "نشست تخصصی انتقال آب دریای خزر به سمنان؛ فرصت یا تهدید؟" در تاریخ چهارشنبه بیستم آذر ماه در سالن اندیشه دانشگاه برگزار کرد. در این نشست تخصصی، "طرح شیرین سازی وانتقال آب دریای خزر به سمنان" مورد نقد وبررسی علمی قرار گرفت. حاصل این نشست، اجماع دانشگاهیان بر این موضوع بود که این طرح، علاوه بر زیان های محیط زیستی فراوان و متعدد، دارای صرفه اقتصادی و اجتماعی نیز نیست؛ اما شرکت مشاور تمام تلاش خود را برای توجیه و دیگرگونه جلوه دادن آن و اخذ موافقت با آن، به کار برده است.

شعارسال:دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان به مناسبت هفته پژوهش وفناوری، برنامه ای را با عنوان "نشست تخصصی انتقال آب دریای خزر به سمنان؛ فرصت یا تهدید؟" در تاریخ چهارشنبه بیستم آذر ماه در سالن اندیشه دانشگاه برگزار کرد. در این نشست تخصصی، "طرح شیرین سازی وانتقال آب دریای خزر به سمنان" مورد نقد وبررسی علمی قرار گرفت. حاصل این نشست، اجماع دانشگاهیان بر این موضوع بود که این طرح، علاوه بر زیان های محیط زیستی فراوان و متعدد، دارای صرفه اقتصادی و اجتماعی نیز نیست؛ اما شرکت مشاور تمام تلاش خود را برای توجیه و دیگرگونه جلوه دادن آن و اخذ موافقت با آن، به کار برده است.
 
متخصصان و اعضای هیات علمی قدیمی ترین دانشگاه منابع طبیعی کشور به مناسبت هفته پژوهش گردهم آمدند تا درباره طرحی سخن بگویند که اینروزها از مهم ترین و پرمناقشه ترین مباحث حوزه آب، محیط زیست و منابع طبیعی است و در صورت اجرا می تواند به یک خطر جدی برای منافع ملی و سرزمینی ایران بدل شود. طرحی که در دولت دهم به "رویایی بی اساس" تعبیر شد؛ در دولت یازدهم با مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست و متخصصان و کارشناسان، رد شد و به بایگانی رفت؛ اما در دولتی که خود را محیط زیستی ترین دولت تاریخ ایران نامیده است ناگهان و بدون هیچ مطالعه و ارزیابی علمی، مورد موافقت رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
 
در این نشست، دانشگاهیان با پرداختن به مواردی  از جمله ساختار غیرعلمی و غیرکارشناسی، ارائه آمار نادرست گزارش ارزیابی محیط زیستی "شرکت مهاب قدس"، غیراقتصادی بودن و نیز تبعات بسیار زیاد محیطی  اعم از فیزیکی، طبیعی و اجتماعی طرح، و مغایرت اجرای طرح با قوانین بالادستی و مقررات حقوقی، بر استفاده از راه­حل­های جایگزین از جمله روش های آبخیزداری، تصفیه فاضلاب و پساب و نیز صرفه جویی در کشاورزی که سازگاری بیشتری با محیط زیست دارد یا راه­حل­های ترکیبی به جای انتقال آب میان حوضه ای برای تامین آب استان سمنان تاکید شد و در نهایت به اجماعی درباره زیانبار و خطرناک بودن "طرح شیرین سازی و انتقال آب خزر به سمنان" دست یافتند.
 
 نخستین سخنران نشست، دکتر حسن رضایی مدیر گروه محیط زیست دانشگاه، ضمن خوشامدگویی به استادان و حاضران، موضوع نشست را یکی از مهم­ترین مسائل روز محیط زیست کشور قلمداد کرده و تاکید کرد در این جلسه به دور از مناقشات سیاسی به مسائل تخصصی در این خصوص پرداخته خواهد شد. او وعده داد که به زودی در ماه های آینده، کرسی آزاداندیشی با حضور مسئولان و متخصصان، در دانشگاه در این باره برگزار خواهد شد.
 
دکتر حمیدرضا رضایی معاون پژوهشی و فناوری "دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان" در ادامه این نشست گفت:« موضوع انتقال آب بین حوضه­ای امروزه به عنوان یکی از چالش­های محققان و مدیران دستگاه های اجرایی است و در این نشست سعی می­کنیم مزایا و معایب طرح انتقال آب دریای خزر را مورد بررسی قرار دهیم. به دلیل پیچیده بودن اثرات محیط زیستی این طرح و متاسفانه تجارب نه چندان موفقی که در کشور در طرح های انتقال آب داشته­ایم و نیز شکنندگی بسیارِ ساختار اکولوژیک دریای خزر و همچنین جنگل­های هیرکانی که در مسیر انتقال آب آسیب خواهند دید؛ باید "مطالعات ارزیابی اثرات محیط زیستی" این طرح به درستی صورت بگیرد.»

 
طرحی غیراقتصادی و مغایر قانون
 
سخنران بعدی دکتر مریم شهبازی عضوهیات علمی دانشگاه و مجری نشست با معرفی تاریخچه، اهداف و مشخصات طرح گفت:« این طرح از سال 1388 مطرح شده، ولی بارها مورد مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست و نیز متخصصان قرار گرفته تا مهرماه سال جاری که دکتر عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست علیرغم به پایان نرسیدن مطالعات کارشناسی، انجام این طرح را در نامه­ای به وزیر نیرو از نظر این سازمان بلامانع دانست.»
 
او افزود:« هدف "طرح شیرین سازی و انتقال آب دریای خزر به سمنان" تامین آب شرب (50 میلیون مترمکعب) و آب برنامه استقرار صنایع جدید (150 میلیون مترمکعب) برای سمنان است. اجزای اصلی طرح سیستم آبگیر و تخلیه پساب واقع در محیط دریایی، خط انتقال آب در محیط خشکی و سیستم آب شیرین کن در محیط ساحلی هستند. مصرف انرژی برای تاسیسات آب شیرین‌کن و نیز برای انتقال آب در مسیری به طول 465 متر و تغییر ارتفاع 2300متری، نیاز به حداقل 8 سیستم پمپاژ دستکم 3 هزار گیگاوات برق نیاز دارد.»
 
دکتر شهبازی درباره تبعات فیزیکی این طرح گفت:« اگرچه کل آب خزر ۷۸ هزارکیلومتر است و میزان حجم آبی که قرار است در راستای این طرح از خزر انتقال یابد در تراز و شوری آب تاثیری ندارد؛ ولی در طرح به نوسانات آب دریای خزر در هنگام برداشت آب و تخلیه تلخابه، تاثیر آلودگی های ناشی از تامین انرژی برای شیرین­سازی، زلزله­خیز بودن مسیر انتقال و نیز احتمال لغزش زمین توجه نشده است. ضمن اینکه در گزارش ارزیابی محیط زیستی "شرکت مهاب قدس"، مطالعات تطبیقی با سایر پروژه­های انتقال آب میان حوضه­ای که تقریبا اغلب آنها در جهان ناموفق بوده، صورت نگرفته است.»
 
این عضو هیات علمی دانشگاه تاکید کرد:« از بین رفتن گونه­های اقتصادی و صیادی، از بین رفتن زیست بوم های طول مسیر، قطع تعداد قابل توجه گونه های اکولوژیک راش، بلوط، آزاد، انجیلی، شمشاد و گونه­های ممنوع­القطع مانند اورس، زربین و ... جزو هزینه­های اکولوژیک و زیست محیطی این طرح هستند.»
 
دکتر شهبازی همچنین با اشاره به عدم توجه به برنامه آمایش سرزمین، ظرفیت توسعه­پذیری مقصد و جانمایی صنایع آب­بر در فلات مرکزی ایران گفت:« بارگذاری اضافی صنعتی و جمعیتی مداوم در حوضه مقصد به دنبال انتقال آب و ادامه روند غلط قبلی، ایجاد تنش­های اجتماعی و عدم توجه به نیازهای توسعه­ای مبدا، بی توجهی به خسارت­های محیط زیستی و... از نکات منفی اصلی طرح است. ضمن اینکه این طرح به دلیل بالا بودن هزینه های سرمایه ­گذاری برای تأسیسات نمک ­زدایی، خط انتقال، ایستگاه­های پمپاژ و مخازن بین راهی و هزینه­های نگهداری و تأمین انرژی، اقتصادی نیست و نیز انجام آن، با بسیاری از قوانین بالادستی و مقررات حقوقی در تضاد است.»
 
منازعات راهبردی وسیاسی
 
در ادامه جلسه دکتر مجید اونق "عضوهیات علمی و پیش کسوت گروه آبخیزداری" با اشاره به تقابل بین فلاسفه، سیاستمداران، دانشمندان و مهندسین در طراحی و اجرای پروژه های بزرگی که می تواند رابطه بین انسان و محیط را تغییر دهد گفت:« باید طرح ها به درستی ارزیابی شوند  تا درس ها و افسوس های آنها را دریابیم که اگر اینکار را نکنیم نسل های آینده از ما ایراد خواهند گرفت. حال مادر خزر خوب نیست؛ خزر بدحال است؛ حریم آبی آن مورد تجاوز قرار گرفته و حریم شیلاتی آن از بین رفته است.»
 
 او ضمن بیان تاریخچه ای از انتقال آب میان حوضه ای در کشور گفت:« اجرای این طرح و طرح انتقال آب از عمان به مرکز کشور، منازعات راهبردی و سیاسی در بر خواهد داشت. در گزارش "شرکت مهاب قدس"، ارزیابی اثرات با دید اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دیده نشده است. به هزینه زیست محیط زیستی و از همه مهمتر تحلیل "پدافند غیرعامل" توجه نشده است. اگر مسیر آب و نفت کنار هم باشد تبعات بسیاری می تواند پیش آید.»
 
 ساختار نادرست و گزارش های غلط مطالعات طرح
 
دکتر رامین رحمانی عضوهیات علمی "گروه جنگلداری" با تاکید بر فرضیات نادرست طرح، ساختار نادرست و محاسبات غلط ارائه شده در گزارش ارزیابی محیط زیستی "شرکت مهاب قدس" بدون احتساب حاشیه تخریب شده برای مسیر انتقال و پاکتراشی جنگل هشدار داد که « محاسبات قطع درختان در این طرح، 80 درصد نادرست است.»
 
او افزود:« پیش فرض های نادرستی مانند "افزایش 30 درصدی جمعیت و 300 درصدی رشد صنایع بر چه اساسی به دست آمده است تا به استناد به این آمار، این مقدار نیاز به آب برای شرب و صنعت برای سمنان متصور باشد؟ براساس کدام آمایش، ضرورت انجام طرح، تایید شده و ثابت شده که راهکارهایی مانند طرح های آبخیزداری در سمنان پاسخ نمی دهد؟»
 
دکتر رحمانی همچنین از نقطه نظر تخریب جنگل های هیرکانی اجرای "طرح شیرین سازی وانتقال آب خزر به کویر مرکزی" گفت:« براساس "قانون حفظ وحمایت ازمنابع طبیعی وذخایرجنگلی کشور" مصوب1371، قطع درختانی مثل اورس و آزاد، مطلقا ممنوع بوده و هیچ ارگانی قادر به صدور مجوز برای قطع نیست.»
 
او در ادامه با یادآوری اینکه حتی براساس پیش بینی های غیرواقعی گزارش "شرکت مهاب قدس" بیش از 1500 اصله درخت اورس قطع خواهد شد گفت:« پدیده تکه تکه شدگی اکولوژیک که در نتیجه مسیر انتقال آب پیش می­آید یکی دیگر از اثرات بسیار مخرب این طرح با تخریب یکپارچگی رویشگاه جنگل و مراتع خواهد بود که به هیچ وجه قابل توجیه نیست.»
 
سمی شدن آب و آبزیان خزر
 
در ادامه این نشست دکتر رحمان پاتیمار مدیر"گروه شیلات دانشگاه گنبدکاووس" ضمن ارائه دقیق اثرات طرح بر اکولوژی آبزیان و ضرورت دسترسی آزاد به اطلاعات برای همگان، به ویژه متخصصان مربوطه، از اطلاعات نادرست و غیرکارشناسی- حتی ذکر اسامی غلط - و عدم ارجاع به منابع در متن گزارش "شرکت مهاب قدس" که منجر به نتایج غلط در بسیاری موارد شده است سخن گفت.
 
او هشدار داد:« به نظر می رسد در گزارش فوق، سعی شده اثرات محیط زیستی طرح، ناچیز نشان داده شود. این گزارش توسط چند گزارش نویس حرفه ای(اما غیرعلمی) و بدون تخصص در زمینه محیط زیست، به خصوص آبزیان نوشته شده است.»
 
دکتر پاتیمار همچنین گفت:« با اجرای طرح و افزایش شوری خزر، سالانه 2هزار و 600 تن نمک در محل تخلیه پساب آب شیرین کن ها اضافه خواهد شد که منجر به اختلال قابل توجه در مهاجرت طبیعی ماهیان اقتصادی مانند "ماهی سفید" از منطقه خزری به استان گلستان و کاهش شدید میزان صید در هر دو استان خواهد شد.»
 
او دربارع دیگر مشکلات گزارش طرح، تاکید کرد:« گزارش فوق در زمینه فیلتراسیون بسیار ضعیف است؛ برای مثال با برداشت این مقدار آب، 220تریلیون فیتوپلانکتون معادل 21 تن فیتوپلانکتون در فیلترها گیر خواهد کرد و البته چندین برابر آن، موجودات کفزی و لارو ماهیان، که طبیعتا چنین روندی نیاز به شست وشوی چند روز یکبار فیلترهای تاسیسات آب شیرین کن به وسیله هزاران لیتر ماده شیمیایی و سمی خواهد داشت که این مواد به آب خزر اضافه شده و موجب آلودگی آب و تاثیر بر آبزیان و تجمع مواد آلاینده در ماهی ها و در نهایت سلامت انسان خواهد داشت.»
 
بی توجهی به سند آمایش سرزمین
 
سخنران بعدی این نشست دکتر حمیدرضا کامیاب "عضوهیات علمی گروه محیط زیست ومتخصص ارزیابی محیط زیست" بود. او با تاکید بر اینکه صرف نظر از مشکلات "چگونگی" اجرای طرح باید به مشخص نبودن "چرایی" انجام طرح  پرداخت گفت:« سند آمایش سرزمین، یک سند بالادستی است و ریل گذاری برنامه های مدیریتی هر استان، باید مطابق با این سند انجام شود.»
 
او با اشاره به سند آمایش استان سمنان و جدول شماره 61 این سند با موضوع "رتبه بندی اولویت های منابع طبیعی در استان سمنان" افزود:« در حالی که "بهینه سازی مصرف وافزایش بهره وری آب و بهره برداری از آب های نامتعارف"، اولویت اول استان است و "تامین آب از طریق انتقال آب از دریای خزر" اولویت هفتم، چرا در استان به شش اولویت مهم تر قبلی از جمله افزایش بهره وری آب و استفاده از روش های نوین آبیاری در کشاورزی پرداخته نمی شود؟ با اینکه اثرات مثبت این روش ها در صرفه جویی میزان آب در طرح های پایلوت در سمنان تایید شده است.»
 
 دکتر کامیاب در ادامه با اشاره به خطاهای علمی در روش های کار و خطاهای محاسباتی متعدد در گزارش فوق گفت:« در ماتریسی که در گزارش فوق آمده است 80 درصد فعالیت ها، اثرات منفی داشته؛ ولی در نهایت اثرات منفی در تحلیل "منفی ناچیز" در نظر گرفته شده و پروژه تایید شده است.
 
در کل به نظر می آید در این گزارش، مولفه ها طوری چیده شده که جواب مشخصی به دست بیاید.»
او همچنین با تاکید بر اینکه در این مطالعه که مکان مند است اطلاعات ماتریس ها بدون ارائه نقشه آورده شده است گفت:« این درحالی است که مخالفان طرح، متفق القول هستند که "طرح شیرین سازی و انتقال آب خزر به سمنان" اثرات منفی محیط زیستی دارد و حتی موافقین هم به این اثرات اذعان دارند؛ ولی می گویند به دلیل ضرورت تامین آب برای سمنان باید اجرا شود؛ اما با کمال تعجب، گزارش "شرکت مهاب قدس، این اثرات منفی محیط زیستی را ناچیز محاسبه کرده است!»
 
سمنان نیاز آبی ندارد
 
دکتر شیخ عضو هیات علمی گروه آبخیزداری با اشاره به اینکه شاید اهداف بزرگتری برای این انتقال آب وجود دارد، زیرا سرانه آب استان سمنان از استان گلستان بیشتر است و نیازی ندارد افزود:« آب به اندازه کافی در استان سمنان وجود دارد اگر از راهکارهی زیست‌محیطی استفاده شود. دامنه جنوبی البرز در اختیار این استان است و حتی اگر جمعیت آن دو برابر شود باز نیاز به آب وجود ندارد. پروژه های تامین آب سازگار با محیط زیست، اغلب طولانی مدت هستند و متاسفانه سیاستمداران به‌دنبال طرح‌های زودبازده در دوران مدیریت خودشان هستند.»
 
آبخوان داری و احیای مراتع در سمنان
 
در ادامه دکتر امیرسعدالدین عضو هیات علمی "گروه آبخیزداری" و دبیر "کارگروه سیل، خشکسالی و مخاطرات طبیعی استان" درباره تجربه جهانی انتقال آب گفت:« به استناد مطالعات بین المللی، اکثر تجارب انتقال آب بین حوضه‌ای در دنیا ناموفق بوده است.»
 
 او از فراموش شدن طرح های کلان بسیار مهم کشور که در دولت های قبلی مصوب شده مانند "مدیریت آب شور"، "مدیریت پساب" و "مدیریت جامع حوضه آبخیز" یاد کرد و گفت:« چرا اساسا باید طرح­های پرهزینه با تبعات اقتصادی-اجتماعی و محیطی مانند "طرح شیرین سازی وانتقال آب دریای خزر به سمنان" مورد توجه قرار گیرد؟ چرا فقط به این راه‌حل و آن هم آخرین راه‌حل تکیه شده و یک راه‌حل ترکیبی ارائه نمی‌شود؟ نگاه مسئولان در این موارد "عرضه‌محور" است؛ در حالی که باید نگاه "تقاضا محور" باشد و به گزینه های سبز و بازچرخانی آب و مدیریت پساب توجه شود.»
 
 دکتر امیر سعدالدین افزود:« ما در زمینه دیپلماسی آب، بسیار ضعیف هستیم. کشورهای حاشیه دریای خزر همگی به سمت این طرح می‌روند و یک رقابت نادرست در این مورد پیش می‌آید. در جنوب کشور و در جزیره قشم از آب شیرین‌کن استفاده شده و متاسفانه پساب این آب شیرین­کن ها مرجان‌های جزیره قشم را تحت تاثیر قرار داده است؛ درحالی که به دانش بومی موجود در این جزیره برای هدایت آب باران به سفره های زیرزمینی اساسا توجه نشده است.»
 
دبیر "کارگروه سیل، خشکسالی و مخاطرات طبیعی استان" همچنین گفت:« در استان سمنان آب شور وجود دارد که با هزینه‌ای بسیار کمتر از آنچه برای این طرح پیش‌بینی شده است، این آب برای شیرین سازی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. حذف این آب های شور در استان سمنان از پیشروی اراضی شور جلوگیری می کند. بحث‌های آبخوان داری در مظهر قنات و مدیریت رواناب های سطحی می‌تواند منبع خوبی برای تامین آب سمنان باشد.»
 
او تاکید کرد:« تنها با احیای 150 هزارهکتار از مراتع استان سمنان و تنها با هزینه یک ششم اعتبار فاز اول طرح انتقال آب خزر می توان 150 میلیون مترمکعب آب مورد نیاز را تامین کرد. علاوه بر اثرات محیط زیستی، بایستی اثرات اجتماعی-اقتصادی طرح را هم بررسی کنیم تا سیاستمداران بیشتر به آن توجه کنند. نباید اجازه داد مافیای آب این تصمیمات را اجرایی کند و بایستی طبق توسعه پایدار عمل کنیم.»
 
پس از پرسش و پاسخ، در جمع بندی این نشست، به مواردی  از جمله ساختار غیرعلمی و غیرکارشناسی و ارائه آمار نادرست گزارش ارزیابی محیط زیستی "شرکت مهاب قدس"، غیراقتصادی بودن و نیز تبعات بسیار زیاد محیطی (فیزیکی و طبیعی) و اجتماعی طرح، و مغایرت اجرای طرح با قوانین بالادستی و مقررات حقوقی اشاره شد. همچنین تاکید شد اطلاعات دقیق تری از چگونگی اجرای طرح و نتیجه مطالعات ارزیابی مسائل محیط زیستی، مسائل هزینه به فایده و پدافند غیرعامل به­صورت شفاف از طریق منابع رسمی در اختیار ذی نفعان و ذی مدخلان (عموم مردم و متخصصین) قرار گیرد. استفاده از راه­حل­های جایگزین از جمله روش های آبخیزداری، تصفیه فاضلاب و پساب و نیز صرفه جویی در کشاورزی که سازگاری بیشتری با محیط زیست دارد یا راه­حل­های ترکیبی به جای انتقال آب میان حوضه ای برای تامین آب استان سمنان، یکی دیگر از مواردی بود که شرکت کنندگان این نشست، خواستار آن شدند.
                                              

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از سایت خبری تحلیلی  اسکان نیوز  ،تاریخ انتشار:  24  آذر 1398،کدخبر:   24504 ،www.eskannews.com
اخبار مرتبط
خواندنیها و دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین
پرطرفدارترین