شعار سال : دو سال از ناعهدی آمریکا و اروپا در اجرای برجام میگذرد و در این مدت اقتصاد کشور به دلیل همین ناعهدی متضرر شد. هنگامی که ایران با توجه نکردن به قوانین از سوی آمریکا و اروپا روبهرو شد، طرح رسمی خروج تدریجی ایران از برجام و کاهش تعهدات بینالمللی را مطرح کرد. در این طرح آمده است که ایران به دلیل کارشکنیهای آمریکا و اروپا بهتدریج تعهدات خود به برجام را لغو خواهد کرد. حال با تمام بدعهدیها و کارشکنیها ایران پنجمین گام کاهش تعهدات برجامی را برداشت.
با گذشت تقریبا دو ماه از برداشتن گام چهارم، حالا گام پنجم برداشته شده است. دولت گام پنجم و کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد که براساس آن، ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنیسازی، درصد غنیسازی، میزان مواد غنیشده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. دولت جمهوری اسلامی طی بیانیهای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد. مشروح بیانیه دولت جمهوری اسلامی ایران به قرار زیر است: «جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیتهای عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار میگذارد. بدین ترتیب برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنیسازی، درصد غنیسازی، میزان مواد غنیشده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و برنامه هستهای ایران صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت. همکاری ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی کمافیالسابق ادامه خواهد یافت. درصورت رفع تحریمها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است. سازمان انرژی اتمی موظف است در این چارچوب اقدامات و تمهیدات لازم را با هماهنگی رئیس جمهوری اتخاذ کند».
حال باید بررسی شود که آیا برداشتن گام پنجم میتواند به ضرر اقتصاد داخلی تمام شود یا خیر؟ در این راستا احمد جانجان، کارشناس مسائل اقتصادی و سیاسی درخصوص تاثیر برداشت گام پنجم در اقتصاد داخلی به «ابتکار» گفت: ما باید توجه داشته باشیم گام پنجمی که دولت برداشته بیشتر شبیه به یک شوخی است، چراکه با یک جستوجوی ساده میتوانیم ببینیم که در طرف دیگر دنیا این اقدامات را جدی نمیگیرند. به عبارتی دیگر هر فردی که میخواهد میزان کیفیت بیانیه گام پنجم خروج از تعهدات برجام را که دولت منتشر کرده است ببیند و بدانند که طرفهای خارجی تا چه میزان این اقدام را تهدید میبینند با یک جستوجو در اینترنت به زبان انگلیسی به نتیجه خواهند رسید.
وی افزود: بنابراین بیانیه گام پنجم شوخی تلخی بوده، چراکه برجام را به تعداد سانتریفیوژها تقلیل داده است. ما باید بدانیم که برجام اینگونه نیست، برجام یعنی نظارت، بازرسی و پایش لحظهای بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی. لذا تا زمانی که نظارتهای لحظهای موجود است عملا خیال آمریکا برای اقدامات ما آسوده خواهد بود.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: خبری منتشر شده است که سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفته تصمیم ایران برای کنار گذاشتن محدودیتهای باقیمانده در زمینه غنیسازی اورانیوم تهدیدی در زمینه منع اجرایی ایجاد نمیکند، این یعنی آنها میدانند ما پایش لحظهای را کنار نگذاشتهایم. بنابراین افرادی که گمان میکنند گام پنجم میتواند دردسری را برای اقتصاد ایجاد کند باید بگویم که خیر اینگونه نخواهد بود. این گام هیچ تاثیری را در اقتصاد ما نخواهد داشت و نگرانی دراینباره نباید وجود داشته باشد. متاسفانه ما هنوز از برجام حرف میزنیم، این در حالی است که اخیرا بزرگترین فرمانده نظامی ما را ترور کردهاند و ایشان را به شهادت رساندند، حدود یک سال است که عوایدی از برجام نداریم، دسترسی ما را به تمام کانالها بسته شده، فروش نفت را محدود کردند و با وضعیتی که وجود دارد این مسئله برای آنها نگرانکننده نیست و از سوی دیگر هیچ اثری را بر اقتصاد داخلی نخواهد داشت. راهکار موثر این بود که در این بیانیه مطرح شود که ما با آژانس همکاری خواهیم داشت اما نه در ذیل برجام، در آن شرایط پیشنهادات جدیتری را برای ایران در نظر میگرفتند و نتیجه بهتری داشت.
اروپا باید هزینه بازگشت ایران به نقطه اول را بپردازد
هادی حقشناس، کارشناس اقتصادی نیز به تاثیر برداشتن گام پنجم در اقتصاد داخلی به «ابتکار» گفت: برای اینکه میزان تاثیر هرگونه اقدامی را بر روی اقتصاد بسنجیم باید وضعیت فعلی را بررسی کنیم. درخصوص گام پنجم هم باید ببینیم که کشور در شرایط فعلی با عمل کردن به تعهدات خود در چه جایگاهی ایستاده است؟ باید بدانیم که ایران در شرایطی که تمام تعهدات برجام را انجام داد چه به دست آورد و در چه حالی قرار دارد؟ در گذشته و قبل از خروج ترامپ از برجام حدود 2 میلیون و 800 هزار بشکه نفت و گاز صادر میکردیم، این در حالی است که امروز صادرات ما شاید به کمتر از 10 درصد رسیده است. هنگام تحریمهای دور اول ما به نقطهای رسیدم که میتوانستیم حدود یک میلیون بشکه نفت در روز به فروش برسانیم اما اکنون حتی کمتر از دور قبل نفت میفروشیم. ما در شرایط حال حاضر عایدی از برجام به دست نمیآوریم بنابراین بود و نبود ما در برجام همین وضعیتی است که اکنون داریم و گام پنجم که به معنای خروج کامل از برجام نیست، ما را به نقطه اول برجام میرساند و میتوانیم غنیسازی را بدون محدودیت سانتریفیوژها و بدون محدودیت درصد غنیسازی انجام دهیم.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به نداشتن تاثیر منفی برداشت گام پنجم در اقتصاد داخلی ادامه داد: مضاف بر تمام این مسائل ایران گام پنجم را در حالی برداشت که کشورهای باقیمانده در برجام در طول یک سال گذشته اقدامی را انجام نداده و تعهدات را نادیده گرفتهاند. بنابراین بودن و نبودن ما در برجام تاثیری را در اقتصاد داخلی کشور نخواهد داشت. به عبارت سادهتر تمام تاثیرات زمانی بر اقتصاد گذاشته شد که آمریکا از برجام خارج شد و ما باید توجه داشته باشیم که دیگر بدتر از وضعیت فعلی ایجاد نخواهد شد.
وی افزود: نکتهای که وجود دارد این است که برداشتن گام پنجم شوکی برای کشورهای اروپایی خواهد بود چراکه بیش از یک سال است که وقت را تلف کرده و بدعهدی خود را نشان دادهاند. اگر اروپاییان علاقهمند هستند که ایران به گامهای اول بازگردد طبیعتا باید هزینه آن را پرداخت کنند. حادثه تلخی که اخیرا رخ داد و سردار سلیمانی به شهادت رسید، این انتظار میرفت که حداقل کشورهای اروپایی واکنشی به این جنایت نشان دهند ولی عملا آنها به جز دعوت به خویشتنداری کار دیگری انجام ندادند و اگر ایران گام پنجم را برنمیداشت به نوعی تحقیر را پذیرفته بود. با توجه به تمام این مسائل به نظر میرسد که شاخصهای کلان اقتصادی تغییری نخواهد داشت. البته باید اشاره کنم که مفهوم این جمله این نیست که ما شاهد برخی نوسانات در بخشی از شاخصها نباشیم بلکه منظور این است که ما در گذشته آسیبها را دیدهایم و حداکثر اثر منفیاش را بر اقتصاد گذاشته است. ایران به تمام تعهدات خود پایبند بوده اما تا کنون سودی را ندیده و این اقدام باعث میشود به نقطه اول بازگردد و برای مذاکره با اروپاییان برگهای برندهای را در دست داشته باشد.
شعارسال ، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار ، تاریخ انتشار 17 دی 98 ، کد خبر : 150274 ، ebtekarnews.com