شعار سال:محیطزیست ایران در زمستان امسال شاهد یک تراژدی تمام عیار بود. تالاب میانکاله که یکی از محیطهای مناسب برای زندگی پرندگان مهاجر است ناگهان با تلفات چندین هزار قطعه از انواع پرندگان مهاجر روبهرو شد. امری غیرطبیعی که نگرانی بسیاری از دوستداران محیط زیست و مسوولان را بهدنبال داشت. البته بعد از تالاب میانکاله تالابهای استان گلستان نیز درگیر این مساله شدند.
دیروز مدیرکل دفتر مبارزه با بیماریهای طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی کشور از تلفات پنج هزار و ۲۰۰پرنده مهاجر در تالاب میانکاله - بخش استان گلستان - خبر داد. آقای علیرضا اکبرشاهی با اعلام این خبر گفته است: بررسیهای میدانی نشان میدهد که در بخش دیگری از تالاب میانکاله در استان گلستان تعدادی از مرگومیر پرندگان مهاجر صورت گرفته که به احتمال زیاد ناشی از سم بوتولیسم است. به گفته وی البته بخشی از این تلفات ممکن است مربوط به لاشه پرندگان مهاجر میانکاله در استان مازندران باشد که در اثر جریانات آبی به بخش دیگری از تالاب میانکاله در استان گلستان انتقال یافته است. مدیرکل دفتر مبارزه با بیماریهای طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی کشور همچنین از ادامه بررسیهای میدانی سازمان دامپزشکی درباره علت مرگ این پرندگان گفت و تاکید کرد: اکنون سازمان دامپزشکی کشور در حال بررسی میدانی و نمونهبرداری آزمایشگاهی از وجود سم بوتولیسم و سایر بیماری طیور در پرندگان مهاجر تلف شده در تالاب میانکاله استان گلستان است. اکبرشاهی ادامه داد: در صورت مشخص شدن علت مرگ و میر پرندگان در این استان مراتب به اطلاع عموم مردم میرسد.
سم بوتولیسم و معضل پرندگان
رخداد فاجعه تلفات پرندگان در تالاب میانکاله موجب نگرانی فعالان عرصه دام و طیور شد. برخی از این افراد نگران بودند که شاید شیوع یک بیماری واگیردار علت این حادثه باشد و در نتیجه ادامه مسیر پرندگان مهاجر و توقف آنها در تالابهای استانهای دیگر منجر به شیوع بیماری و در نتیجه به خطر افتادن پرندگان دیگر شود. این در حالی است که مدیرکل دفتر مبارزه با بیماریهای طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی کشور با تاکید براینکه سم بوتولیسم به هیچ وجه قابل سرایت و تهدیدی برای پرندگان بومی و صنعتی منطقه به شمار نمیرود، به ایرنا گفت: هیچ نگرانی برای واحدهای صنعتی و بومی استانهای شمالی کشور وجود ندارد. آقای اکبرشاهی درباره این مساله نیز توضیح داده است: بوتولیسم یک نوع سم ناشی از رشد باکتری در فضای کم اکسیژن مانند کنسروهای مواد غذایی است و مشابه بیماریهای ویروسی همانند آنفلوآنزا و نیوکاسل که توسط باد، جریان آب و وسایل قابل انتقال نیست. وی با اشاره به اینکه هر ساله ۲۰۰ گونه متفاوت از پرندگان مهاجر به تالاب بینالمللی میانکاله مهاجرت میکنند اظهارداشت: طبق آخرین گزارشها تا ۲۵بهمنماه جاری بیش از ۱۶هزار پرنده مهاجر در قالب گونههای مختلف تلف شدهاند که احتمال ادامه این روند تا اواخر فروردین ماه سال آینده وجود دارد.
مدیرکل دفتر مبارزه با بیماریهای طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی کشور افزود: بروز سم بوتولیسم در تالابهای جلگهای و جلبکی مختص ایران نیست بلکه در دیگر کشورها نیز روی میدهد اما باید عوامل بروز این مسأله در تغییر اکوسیستم تالاب میانکاله از جهات مختلف از جمله کاهش آبرسانی، سیل، فاضلاب، پسابهای صنعتی و کشاورزی بررسی شود.
فساد بالای پرندگان در تالابها
16هزار پرنده مهاجر در ماههای اخیر در تالابهای شمال کشور تلف شدهاند. این تعداد پرنده هر کدام میتوانند منبعی برای توزیع آلودگی در آبها و در نتیجه بیماری دیگر پرندگان شود. به عبارت دیگر لاشه پرندگان تلف شده خود تبدیل به معضلی شده است که باید برای آن کاری کرد. اکبرشاهی جمعآوری درباره معضل جمعآوری لاشه پرندگان تلف شده نیز گفته است: ورود توکسین به گلولای و کشندگی سم و فسادپذیری گیاهان و لاشه حشرات باعث افزایش مرگ و میر پرندگان مهاجر شده است. وی با بیان اینکه رویداد بروز سم بوتولیسم در حدود ۱۶هزار هکتار از تالاب میانکاله روی داده است، افزود: در این شرایط پرندگان مهاجر دچار فلجی شده و با خفگی در آب فرو میروند که همین امر جمعآوری لاشهها را با مشکل روبهرو کرده که میتواند موجب تشدید سم در آب شود.
مدیرکل دفتر مبارزه با بیماریهای طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی کشور همچنین با اشاره به اینکه سازمان متبوعش با همکاری سازمان حفاظت محیطزیست تلاش دارد تا راهکاری برای تسریع جمعآوری لاشهها بیابد، اظهار داشت: با نمونهگیریهای صورت گرفته احتمال بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل منفی شده است و نگرانی در این خصوص وجود ندارد. وی با بیان اینکه نمونهگیری در خصوص بیماریهای مختلف طیور بهطور مستمر انجام میشود گفت: برای حفظ، بهسازی و احیای تالابها به ویژه تالاب بینالمللی میانکاله جلسات متعددی در ریاست جمهوری صورت گرفته است که باید حق آبه، کنترل پسابها و لایروبی انجام شود.
این در حالی است که آقای علیرضا رفیعیپور، رییس سازمان دامپزشکی کشور هم چندی قبل گفته بود: مستندات میدانی و نمونههای آزمایشگاهی از میانکاله نشان میدهد که با راکد شدن آب تالاب و باتلاقی شدن آن اکسیژن کاهش یافته که موجب فساد ریشه بوتهها و درختچههای داخل تالاب شده که همین امر محیطی را برای تولید باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم ایجاد کرده است. وی ادامه داد: رشد این میکروب و آلودگی گیاهان و حشرات تالاب، مرگومیر پرندگان مهاجر منجر شده است. بوتولیسم؛ سمی فلجکننده و کشنده در دنیاست که بهواسطه باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم تولید و میتواند با ورود در بدن انسان و موجودات زنده در محیطهای کماکسیژن مانند دستگاه گوارش و مکانهایی که زخمهای عمیق دارند، رشد کند.
مروری بر یک حادثه تلخ
ماجرای تلف شدن پرندگان مهاجر در شبه جزیره 68هزار هکتاری میانکاله از دیماه امسال آغاز شد. در روزهای ابتدایی گمانهای بسیاری درباره این تراژدی مطرح میشد. برخی منشأ این کار را انتقام شکارچیان از محیطزیست میدانستند چراکه سازمان حفاظت محیطزیست اقداماتی برای جلوگیری از شکار غیرقانونی پرندگان مهاجر انجام داده بود. برخی دیگر هم این مساله را یک اشتباه انسانی عنوان میکردند. در نهایت این اتفاق موجب خسارت بزرگی شد. البته در همان روزهای اول نیز مسوولان محیطزیست استان مازندران به مردم هشدار دادند که از خرید پرندگان وحشی که در بازارهای محلی فروخته میشوند، خودداری کنند. همچنین بازار عرضه پرندگان مهاجر در فریدونکنار هم تا مشخص شدن علت دقیق تلفات، تعطیل شد. البته برخی از محیطبانان نیز اعلام کردند که در سالهای گذشته چنین تلفاتی در جنگلها مشاهده شد که تلف شدن بعضی از پرندگان حساسیت به جلبک آلگورلا بوده است. جلبک آلگورلا یک جلبک درون آبزی است که بعد از بررسیهای انجام شده معلوم شد که چنگرها (نام گونهای از پرندگان) بدنشان به این سم عادت نداشته است.
شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه صبح نو،تاریخ انتشار:4اسفند1398،کد خبر:36085،sobhe-no.ir