* آیا بادکش‌کردن اثر ضددرد دارد؟

اگر بادکش‌کردن اثری داشته باشد، ممکن است در همان لحظه که خون به زیر استکان کشیده و پوست گرم می‌شود، باشد. تحقیقات پزشکی نشان داده است بادکش‌کردن هیچ اثری در تخفیف یا تسکین درد ندارد و تا عامل درد درمان نشود، درد همچنان وجود خواهد داشت. پس چرا بعضی از ورزشکاران و ستارگان مشهور سینما از آن استفاده می‌کنند؟ احتمال زیادی وجود دارد که این افراد مشهور در اثر توصیه یکی از نزدیکان خود که قسم خورده از بادکش‌کردن نتیجه گرفته است، به این کار دست زده باشد. فراموش نکنیم این افراد دنبال مد یا ترندهای روز و مطرح‌شدن در رسانه‌ها هستند و این کار به درآمد آنها می‌افزاید. در جام‌جهانی انگلستان در سال ١٩٩٦، بازیکنان برچسب‌هایی روی بینی‌شان بود. در آن زمان گفته می‌شد این برچسب‌ها تنفس‌کردن را بهتر و مؤثرتر می‌کند. این موضوع اصلا واقعیت نداشت. این مد یا ترند پس از مدت کمی، از رواج افتاد. بعضی از ورزشکاران هم یک دستبند فلزی یا حلقه مسی بر مچ داشتند که معتقد بودند ورم و درد مفاصل را کاهش می‌دهد. هم‌اکنون از رواج این حلقه مسی نیز کاسته شده است. در المپیک پکن و المپیک لندن، نوارهایی رنگی بر عضلات مختلف ورزشکاران دیده می‌شد که می‌گفتند برای کاهش درد، کوفتگی و التهاب عضلات است. این‌گونه مدها و ترندها می‌آیند و می‌روند. در طب مدرن، شهادت بیمار یا استفاده‌کننده از یک روش پزشکی، ارزش پزشکی و علمی ندارد. خاصیت این روش باید به‌طور مستقل از مصرف‌کننده آن و از سوی محققان پزشکی تأیید یا رد شود. بیشتر خواصی که به این‌گونه روش‌ها و درمان‌های غیرپزشکی نسبت می‌دهند، از سوی تولیدکنندگان و فروشندگان آن وسایل بیان می‌شود. مصرف‌کنندگانی هم که بر مفیدبودن این روش‌ها تأکید دارند، به علت اثر دارونما یا اثر پلاسبو است. پژوهش‌هایی که به روش علمی روی بادکش‌کردن (زیر نظر متخصصان پزشکی) انجام گرفته، نشان داده است بادکش‌کردن خاصیت و اثر طبی ندارد. این روش‌های علمی به‌این‌ترتیب انجام می‌شود که سه گروه ورزشکار مبتلا به دردهای عضلانی (مثلا در گروه‌های صدنفره)، انتخاب می‌شوند. یک گروه را با استفاده از تلمبه مکش، بادکش می‌کنند، یک گروه را طبق گروه اول به‌ظاهر بادکش می‌کنند، یعنی درحالی‌که بیمار آن را نمی‌بیند، استکان روی پوست او می‌گذارند و پمپ مکش را هم راه می‌اندازند، ولی این پمپ به هیچ‌وجه به استکان متصل نیست و بادکش نمی‌شود، اما بیمار خیال می‌کند بادکش شده است. این گروه را به‌عنوان شاهد انتخاب می‌کنند تا تأثیر تلقین یک روش بی‌فایده را روی شخص تعیین کنند. برای اینکه این بادکش‌کردن طبیعی به نظر‌ آید، بدون اینکه بیمار متوجه شود، دایره‌های رنگی بر پوست او می‌گذارند. در گروه سوم هم یک روش مؤثر مانند یک داروی ضدالتهاب و ضددرد یا یک مشمع حاوی داروی ضدالتهاب می‌گذارند. اگر ٥٠ تا ٦٠ درصد در گروه اول و گروه دوم از ورزشکاران اظهار رضایت و کاهش درد کردند، معلوم می‌شود این روش بی‌اثر است. اگر در گروه سوم که از دارو یا مشمع ضدالتهاب استفاده کرده بودند، ٨٠ نفر احساس رضایت کردند، معلوم می‌شود این دارو یا مشمع ضدالتهاب حدود ٢٠ درصد اثر دارد (چون ممکن است ٦٠ درصد این گروه هم تحت‌تأثیر تلقین پاسخ درمانی داده باشند).

گاهی یک گروه دیگر را هم برای کنترل اضافی شرکت می‌دهند. به این گروه کپسول‌هایی را که در شیشه‌ها و بسته‌بندی دارویی است و کاملا برچسب و بروشور دارویی دارد، اما حاوی یک ماده بی‌اثر یا دارونما مانند نشاسته یا شکر است، به‌عنوان داروی بسیار مؤثر به ورزشکار می‌خورانند. آزمایش‌های متعدد در آزمایشگاه‌های معتبر جهان نشان داده است ٥٠ تا ٦٠ درصد بیماران و استفاده‌کنندگان از روش‌های پزشکی، به این روش‌های غیرپزشکی و نامتعارف پاسخ مثبت می‌دهند. اما این تأثیرها واقعی و دائمی نیست. باید توجه داشته باشیم در آمریکا برنده مدال طلا در المپیک ٢٥‌ هزار دلار، برنده مدال نقره ١٥‌ هزار دلار و برنده مدال برنز ١٠ ‌هزار دلار جایزه می‌گیرد. این مقدار در برابر مقدار وجهی که برای تبلیغ کالاهای تجارتی می‌گیرند (و برای برنده طلا به صدها ‌میلیون دلار طی داشتن رکورد خود می‌رسد)، مقدار ناچیزی است. بنابراین ورزشکاران از هر چیزی که به کسب کوچک‌ترین امتیازی بر رقبای خود کمک کنند، انجام خواهند داد؛ چه بادکش‌کردن، چه بستن نوار به بینی، چه بستن دستبند به دست. پس می‌توان گفت بادکش‌کردن برای کسب یک اثر درمانی فقط در کسانی مؤثر است که به کارایی آن اعتقاد دارند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه شرق، صفحه 12، تاریخ انتشار: سه شنبه 2 شهریور 1395، شماره: 2663 .