«پایداری شرکتی» به مفهوم رفع نیازهای کنونی شرکت‌ها، بدون از بین بردن یا به خطر انداختن توانایی و ظرفیت آتی شرکت‌هاست. «گزارش پایداری» (Sustainability Report) نیز گزارشی ا ست که توسط یک شرکت یا سازمان درباره اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیط‌ زیستی مرتبط با فعالیت‌هایش منتشر می‌شود

امروزه تعداد روبه رشدی از شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند که می‌خواهند عملیات خود را پایدار سازند و در فرآیند توسعه پایدار جهانی مشارکت داشته باشند. گزارش‌دهی پایدار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا عملکرد خود را درحوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، محیط‌ زیستی و حاکمیتی اندازه بگیرند و آن را با دیگران در میان نهاده و مدیریت کنند. خواه این عملکرد و اثرات ناشی از آن مثبت باشد، خواه منفی. در حال حاضر شرکت‌های بزرگ جهانی به طور جدی و روزافزون به گزارش‌دهی پایداری می‌پردازند و مرجع جهانی گزارش‌دهی یکپارچه (Global Reporting Initiative)قالب‌ گزارش‌دهی GRI را به عنوان یک قالب جهانی برای گزارش و انعکاس مسئولیت اجتماعی شرکت عرضه نموده و آخرین نسخه آن (G4) را از سال 2015 قابل استفاده اعلام کرد.

در ایران هرچند اراده برخی شرکت‌ها به موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت معطوف شده است، اما هنوز گزارش پایداری که به مرجع جهانی عرضه شده باشد، به چشم نمی‌خورد. شرکت‌های ایرانی هنوز در ابتدای راه توجه و پرداختن به موضوع مسئولیت اجتماعی خود هستند. این امر بخصوص در مورد شرکت‌های نفتی کشور قابل تأمل است. چون صنعت نفت در تاریخ دیرپای خود عملاً به موضوعات مسئولیت اجتماعی دست یازیده، اما هیچگاه به گزارش‌دهی سیستماتیک آنها نپرداخته است.

همین امر سبب ناشناخته ماندن اقدامات و توجه صنعت نفت و شرکت‌های زیر مجموعه آن به موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت شده است. امری که به عقب ماندن شرکت‌های ایرانی و بویژه شرکت‌های نفتی در رتبه‌های جهانی مسئولیت اجتماعی شرکت و نداشتن جایگاه کشوری انجامیده است.

* جایگاه ایران در اجرای مسئولیت اجتماعی

متأسفانه به دلیل نبود شناخت کافی از مقوله مسئولیت اجتماعی شرکت و فقدان سازوکارهای لازم بویژه سازوکارهای ثبت و گزارش دهی و موانع مختلف، ایران جایگاه مناسبی در رتبه بندی‌های مربوط به مسئولیت اجتماعی در دنیا ندارد. جدول نشانگر جایگاه ایران در میان دیگر کشورها در سال 2012 و در موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت است.

*چارچوب گزارش دهی یکپارچه جهانی

مسئولیت اجتماعی شرکت یا سازمان از استانداردی موسوم به استاندارد 26000 برخوردار است که در تدوین آن کارشناسانی از بیش از 90 کشور و 40 سازمان جهانی یا منطقه‌ای بزرگ مشارکت کرده و آن را توسعه داده‌اند. چارچوب گزارش دهی یکپارچه‌ای نیز در این زمینه عرضه شده است که از آن به عنوان «Global Reporting Initiative» یا اختصاراً GRI یاد می‌شود. در عین حال، GRI در قالب یک سازمان بین‌المللی پیشرو ایجاد شده است که در زمینه پایداری شرکت، استفاده از گزارش‏‌دهی پایداری و مسئولیت اجتماعی را به عنوان روشی برای سازمان‌ها به منظور پایدارتر شدن و مشارکت بیشتر در توسعه پایدار ترویج می‌کند. این سازمان همچنین، چارچوب‌‌‌های گزارش دهی پایداری شرکت را به طور تکاملی بهبود بخشیده و شاخص‌‌‌های مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکت موجود در آن را توسعه می‌دهد.

در واقع، چارچوب گزارش‌‏دهیGRIیک سیستم گزارش‌‏دهی است که شاخص‏‌‌ها و روش‏‌‌هایی برای اندازه‏‌ گیری و گزارش‌‏دهی اثرات سازمان و عملکرد آن در حوزه‌های کلان اجتماعی، اقتصادی و محیط زیست را ارائه می‌‏دهد. سازمان GRIبا تدارک این چارچوب گزارش‏‌دهی پایداری جامع که به طور گسترده در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‏‌گیرد، می‌کوشد تا شفافیت سازمانی بیشتری را ایجاد کند. این چارچوب (که شامل راهنمای گزارش‌‏دهی پایداری است)، اصول و موارد افشاگری استانداردی ارائه می‌‏دهد که سازمان‌ها با کمک آنها می‏‌توانند اثرات و عملکرد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی خود را گزارش کنند. روند تکاملی این چارچوب‌‌‌های گزارش دهی هر چند سال یکبار به صورت نسخه‌های بهبود یافته انتشار می‌یابد. آخرین نسخه این چارچوب‌‌‌ها که به G4 شهرت دارد، طی دو سال گذشته عرضه شده و از سال 2015 ملاک گزارش‌دهی است. شاخص‌‌‌های اصلی و فرعی این چارچوب گزارش‌دهی در سه بخش ویژه اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی توزیع شده و ملاک گزارش‌دهی فعالیت‌‌‌های ‌شرکت‌هاست. سازمان GRI بر اساس گزارش ‌شرکت‌ها، آنها را در قالب چارچوب مذکور رتبه‌بندی می‌کند. هر سال نیز گزارشی را در این زمینه منتشر می‌کند.
نتایج یک نظرسنجی از صاحبنظران و مدیران کسب وکار‌‌ها درباره چارچوب‌های گزارش‌دهی پایداری در سال 2014 نشان می‌دهد که طرح گزارش‌دهی جهانی GRIدر میان سه چارچوب پایداری شناخته شده و پرکاربرد قرار دارد. دستورالعمل‌‌‌های GRIدر این نظرسنجی در کنار سازمان هدایت پایداری اقتصادی(CDP) و شاخص پایداری داو جونز(DJSI)در میان سودمندترین چارچوب‌‌‌های گزارش دهی شناخته شد و 50 درصد از پاسخ دهندگان، GRIرا به عنوان معتبرترین و محبوب‌ترین استاندارد در میان شرکت‌ها و سازمان‌ها برگزیدند.در پاسخ به این سؤال که این چارچوب‌‌‌ها تا چه حد برای کسب و کار‌‌ها ارزش خلق می‌کنند، 26 درصد اظهار داشتندGRIباعث ایجاد علاقه در مشتریان آنها شده یا بر انتخاب سازمان آنها به عنوان تأمین‌کننده تأثیر مثبتی بر جا گذاشته است. (به نقل از خبرگزاری شارا 22/3/1393)

این چارچوب‌ها و ابتکارات در درون سازمان موجب افزایش آگاهی در زمینه جنبه‌‌‌ها و آثار زیست محیطی و همین طور ریسک‌‌‌ها، فرصت‌‌‌ها و نوآوری‌‌‌های مربوط به آن می‌شود. همچنین، در رابطه با استراتژی‌‌‌های مدیریت و اقدامات قابل سنجش نیز موجب شفافیت می‌شوند و با هشیاری بر حوزه‌‌‌هایی تمرکز دارند که آثاری مهم و معنادار بر جا گذاشته و درنهایت به خلق ارزش برای مشتریان و ذی‌نفعان منتهی می‌شود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، صفحه 10 ، تاریخ انتشار: چهارشنبه 3 شهریور 1395، شماره: 6294 .