شعار سال: کروناویروس امروز در فرهنگ لغت ما جایی برای خودش پیدا کرده است. اگر سه ماه قبل از کسی درباره این ویروس سوالی پرسیده می‌شد شاید معدود افراد آگاه به علم میکروب‌شناسی و جامعه پزشکی از آن آگاه بودند، در حالی که امروز همه افراد جامعه حداقل با نام آن آشنا هستند، این در حالی است که به گفته بسیاری از کارشناسان، ما سالیان سال در شرایطی که کروناویروس را جدی نمی‌گرفتیم با آن محیط زندگی مشترکی داشتیم، گویی که حالا این صلح‌نامه نانوشته برای یک همزیستی مشترک باطل شده باشد. در این باره دکتر «محسن امین» میکروبیولوژیست و عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران ویژگی‌های همزیستی با ویروس‌ها و از سوی دیگر از نبرد ویروس‌ها با انسان‌ها و نوع مواجهه انسان با آنها سخن گفته است که در ادامه می‌خوانید..

حالا همه ما می‌دانیم که کرونا ویروس در کنار ما حیات دارد، در مورد این ویروس و عمر آن برای ما بگویید.
این ویروس جزء اولین ویروس‌هایی است که بر سطح زمین آمده، بدون بزرگنمایی حدود سه میلیارد سال عمر این ویروس است، وقتی ما با چنین ویروسی سروکار داریم که از حیث رفتاری به خودش می‌گوید من نسبت به انسان اولویت حیات بر روی زمین دارم، بنابراین ما می‌بایست این ویروس را خیلی جدی‌تر می‌گرفتیم و با آن درست‌تر رفتار می‌کردیم.

آیا ما دیر متوجه شدیم که این ویروس صلح‌نامه را زیر پا گذاشته است؟
ببینید من الان چند سال است دارم می‌گویم این چه بیماری است که ما داریم هر سال می‌گیریم و هیچ‌کس هم نمی‌داند که این بیماری اصلا چی هست، ما هر سال یک ماه یا دو ماه از سال داریم سرفه می‌کنیم، هیچ دکتری هم نیست که دقیق بداند ما چه گرفته‌ایم؛ صحبتم مربوط به امسال نیست ،دو سه سال است دارم این را می‌گویم و شواهدم مربوط به پنج سال گذشته است. این موارد باید جدی گرفته شود، اما ما متاسفانه مسائل را به شوخی می‌گیریم.ویروسی که الان به عنوان ویروس جدید مطرح می‌شود جزء مشاهدات خودم است که در سال‌های گذشته ما بارها این کروناویروس را گرفته‌ایم. اجازه بدهید من تجربه شخصی خودم را بگویم، من امسال به مدت دو ماه همین علائم ویروس کرونا را که الان دارد گزارش می‌شود داشتم، مانند تب، سرفه‌های خشک، تنگی نفس شدید و بی‌حالی، تمام آن دو ماه کیفیت زندگی‌ام به شدت پایین آمده بود. حالا دارم فکر می‌کنم که نکند همان ویروس کرونا بوده باشد، پزشک‌ها هم نتوانستند تشخیص درستی دهند، چیزی که می‌خواهم بگویم این است که ما از قبل هم با این ویروس مواجه بوده‌ایم اما تازه امروز قدرت تشخیص آن را پیدا کردیم.نمونه‌های بالینی در فریزرهای آزمایشگاه‌های تخصصی هست، پیشنهاد من این است آن نمونه‌ها را بردارند و با همین روش تشخیص جدید آنها را مجدد بسنجند تا مشخص شود آنها همین کرونا بوده‌اند یا که نبوده‌اند. من با اطمینان 90درصدی می‌خواهم بگویم که این ویروس کرونا را ما در سال‌های قبل هم داشتیم و فقط اینکه تشخیص نداده بودیم؛ باور کنید ما هنوز نمی‌دانیم آمار مرگ‌ومیر در اثر کرونا قبل از تشخیص این ویروس چقدر بوده است، فقط مرگ‌ومیر نیست در صورتی که ما با از دست رفتن کیفیت زندگی مواجه هستیم، کیفیت زندگی را این ویروس حدود 80درصد پایین می‌آورد. پایین آوردن کیفیت زندگی که یک شاخص سلامت در سازمان بهداشت جهانی است، پایین آمدنش بی‌نهایت از لحاظ بار مالی و روانی به یک کشور ضربه می‌زند؛ به طریقی که امید به زندگی را از فرد می‌گیرد. اگر شما می‌بینید که یک سری رفتارهای جدید از سوی سازمان بهداشت جهانی و برخی از کشورها در برخورد با کرونا وجود دارد، دلیلش این است که به تازگی ما این ویروس را تشخیص دادیم.

بعضی از کارشناسان و حتی بعضی از مسئولان وزارت بهداشت معتقدند در بدترین حالت ما تا خرداد ماه درگیر این ویروس هستیم؛ شما گمان می‌کنید ما تا چه زمانی با این ویروس سروکار داشته باشیم؟
این ویروس حالا حالاها با ما زندگی می‌کند، یعنی الان ما باید به فکر شهریور و مهر سال آینده باشیم. ما باید از الان به فکر سال بعد باشیم تا مجدد با مشکل امسال مواجه نشویم. متاسفانه الگوی برخورد ما با این ویروس مانند الگوی برخورد با بلایای طبیعی است، شما نگاه کنید ما با سیل و زلزله چطور رفتار کردیم؟ با این ویروس هم همین رفتار را انجام می‌دهیم. ما همه‌اش با روزمرگی با این موارد برخورد داریم، در حالی که برنامه پنج سال آینده برای مقابله با این ویروس باید چیده شود. کمیته‌ها باید تشکیل شود، متخصصین اپیدمیولوژی(همه‌گیرشناسی)، داروسازها، متخصص بیماری‌های عفونی، میکروبیولوژیست‌ها باید دور هم جمع شوند و یک کمیته کشوری تشکیل دهند، بررسی کنند و شرایط را کنترل کنند. ما هنوز معلوم نیست سر اپیدمی هستیم یا ته اپیدمی، به نظرم سر اپیدمی حدود 5سال قبل بود. بنابراین نکته مهم تشخیص و جدی گرفتن ماجرا است، تشخیص این ویروس ضریب خطای قابل توجهی دارد، هم مثبت کاذب دارد و هم منفی کاذب دارد؛ بنابراین تشخیص‌ها ممکن است تشخیص درستی نباشد و این موضوع باید کاملا جدی گرفته شود.

بعضی‌ها در خصوص کرونا مسئله ترور بیولوژیکی را مطرح می‌کنند، چقدر می‌تواند صحت داشته باشد؟
آدم با شنیدن این‌ حرف‌ها غصه می‌خورد، در مورد هر مسئله‌ای سریع می‌آیند می‌گویند این یک چیزی پشتش هست. ببینید من منکر این قضیه نمی‌شوم که ترورهای این شکلی وجود دارد، اما ما مواجه با ویروسی هستیم که عمری حدود سه میلیارد سال دارد. مثلا سال 1890 که همه‌گیری آنفلوآنزا رخ داد و حدود یک میلیون نفر در دنیا مردند یا 1930 که با بیماری ویروسی 25میلیون نفر در دنیا مردند، آن موقع هنوز علم بیولوژی مولکولی اختراع نشده بود، طاعون و وبا که نصف جمعیت جهان را کشتند آن موقع بیولوژی مولکولی اختراع نشده بود، اصلا نمی‌دانستند که DNA چیست. عرض من این است حواشی را کنار بگذاریم و با مسئله جدی برخورد کنیم. ساده‌سازی داستان تا این حد باعث می‌شود که از اصل ماجرا دور شویم. اصل ماجرا این است که ما با ویروسی سروکار داریم که حالا‌حالاها در کنار ما زندگی می‌کند و این مسئله تنها برای یکی دو ماه آینده نیست.

این روزها شنیده می‌شود بعضی از کشورها توانسته‌اند به واکسن کرونا دست پیدا کنند، یا نزدیک به این موقعیت هستند، این گزاره چقدر می‌تواند صحت داشته باشد؟
ببینید حدود10 الی 15سال است که واکسن آنفلوآنزا در بازار هست، اثربخشی این واکسن را خود شرکت‌های سازنده آن چیزی حدود 60 تا 70درصد عنوان می‌کنند، شما مقایسه کنید با واکسن‌های کلاسیک مانند سل، کزاز، فلج اطفال، اثر بخشی آنها 99.99درصد است. ایمنی واکسن آنفلوآنزا هم برای کسانی که دریافت می‌کنند مدعی هستند ما یک هفته‌ای مریض هستیم. واکسنی که حدود 10سال در بازار است و دارد مصرف می‌شود و هر سال هم دارد روی آن کار می‌شود تازه این شده، آن هم با چنین درصد ایمنی و اثربخشی متوسطی، حالا شما در نظر بگیرید با وضعیت امروز ویروس کرونا، چطور ممکن است در این مدت کوتاه بعد از تشخیص بیماری واکسن آن را ساخته باشند یا در نزدیکی ساخته شدن باشند، آن هم با ایمنی و اثربخشی بالا، اصلا در داروسازی یک قانون است اگر قرار باشد یک مولکولی از آزمایشگاه وارد بازار شود حدود 10 الی 15سال طول می‌کشد، تازه وارد بازار که شد توی بازار باید منتظر گزارش‌های آن بود که آیا اثربخش بوده یا نبوده است. البته ممکن است امروز یک کارهای مقدماتی انجام داده باشند، اما برای رسیدن به واکسن اصلا پذیرفتنی نیست.

به عنوان پرسش آخر، آیا گرما بر روی کاهش فعالیت این ویروس اثربخش است؟
بله، ساختار این ویروس مانند آنفلوآنزا است که یک پوشش چربی دارد. این پوشش چربی به حرارت و الکل حساس است و هرچه ما به سمت گرم شدن هوا برویم احتمال کاهش فعالیت این ویروس زیاد است. اما همان طور که گفتم به معنی رهایی از کرونا نیست، چرا که در فصل سرما مجدد به سراغ ما می‌آید و ما باید اصول بهداشتی را رعایت کنیم.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی،تاریخ انتشار:21اسفند1398،کد خبر:1822،www.hamdelidaily.ir