شعار سال: بعد از آنکه دولت در 30بهمن ماه سالِ گذشته به شکل رسمی خبر داد که کرونا وارد مرزهای ایران شده است موجی از تعطیلات خواسته و ناخواسته به راه افتاد، تعطیلاتی که بسیاری از آنها به شکل بخشنامه‌ای و دستوری به بعضی حوزه‌ها ابلاغ شد.
یکی از حوزه‌هایی که با بخشنامه به استقبال تعطیلی رفت گردشگری بود. لزوم توجه به فاصله اجتماعی ضرورتی بود که سبب شد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با ابلاغ پروتکل‌های بهداشتی بر رعایت آن تاکید کند. مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دیدار چند روز گذشته با معاون اول رئیس جمهور با تاکید به همین موضوع در شرح اقدامات وزارتخانه در مقابله با کرونا عنوان کرد:«نوروزگاه‌ها و بازارچه‌های صنایع‌دستی که همه‌ساله در تعطیلات نوروزی برگزار می‌شد، لغو شد و موزه‌ها نیز تعطیل شدند.» تعطیلاتی که علاوه بر مراکز تفریحی، مراکز اقامتی را هم از خود متاثر کرد، طوری که عباس بیدگلی، مدیر اجرایی جامعه هتل‌داران ایران  می‌گوید:«خیلی از هتل‌ها که با نامه و بخشنامه و به‌صورت اجباری تعطیل شدند و در برخی استان‌ها و شهرها هم که باز هستند تقریبا به‌صورت نمادین شاید تنها در حد یک یا دو اتاق باز باشند که البته مسافری ندارند.
بنابراین در این شرایط هزینه باز بودن هتل بیشتر از بسته بودن آن است، در بعضی از شهرها که اجباری هم برای تعطیلی وجود نداشته مانند تهران، خیلی‌ها خودشان تصمیم گرفتند که ببندند و فعالیتی نداشته باشند.»

سال98 و 99 سال ناسازگاری با گردشگری
حالا به نظر می‌رسد گردشگری به شکل کامل به دلیل شیوع کرونا آسیب دیده است، آسیبی که در سال گذشته با وقوع حوادث طبیعی مانند سیل ابتدایی سال یا خطای انسانی مانند برخورد موشک پدافند هوایی به هواپیمای اوکراینی در دی‌ماه شروع و ادامه پیدا کرد. بیدگلی با اشاره به این موضوع عنوان می‌کند:«سال 98 اصلا سال خوبی برای گردشگری نبود، همان روزهای ابتدایی که بحث سیل پیش آمد و سفرها کنسل شد، بعد از آن به دنبال مباحث مربوط به تحریم، سفرهای خارجی به ایران دچار مشکل جدی بود، از سویی ترور سردار سلیمانی خود به شکلی و ماجرای هواپیمای اوکراینی به شکلی دیگر تاثیرگذار بودند، کرونا هم پایان کاری بود برای سال 98 که به سال 99 متصل شد.»
وی ادامه می‌دهد:«به نظر می‌رسد که سال 99 سخت‌تر باشد. چراکه این ماجرای کرونا احتمال دارد تا خرداد طول بکشد و ما حتی در بهترین حالت فرض کنیم که همان موقع هم همه چیز تمام شود، اما قطعا مردم به راحتی نمی‌پذیرند که به سرعت سفرهای خود را شروع کنند، هنوز حسی در افراد وجود دارد که ماجرای کرونا ادامه‌دار خواهد بود. البته هیچ تحلیلی هم نگفته که کرونا صددرصد از بین می‌رود به همین دلیل هم مردم با وسواس با ماجرا برخورد خواهند کرد.
از سویی بر سر شیوع کرونا به‌قدری خبر بد از ایران در دنیا مخابره شده که باز نمی‌شود از خارجی‌ها انتظار داشت که به سرعت به ایران بیایند، به همین دلیل خیلی امیدوار نیستیم که با پایان بحران کرونا گردشگری مجدد فعال شود.»

پیشنهاد تعطیلات و تحریک تقاضا برای سفر بعد از پایان کرونا

اگرچه شیوع ویروس کرونا سبب شده است که بخش عمده‌ای از این صنعت با مشکل جدی مواجه شود اما دراین میان پیشنهاد‌هایی برای از سر گرفتن گردشگری در روزهای پس از کرونا مطرح می‌شود، پیشنهادهایی که قطعا به حمایت‌های دولت نیاز دارد، آنطور که ایرنا گزارش داده، مونسان با تاکید بر لزوم حمایت‌های دولت عنوان کرده«۸۰هزار نفر مستقیم با گردشگری مرتبط هستند که در صورت حمایت نکردن دولت، بیکار می‌شوند و خسارت گسترده به این صنعت به دلیل شیوع کرونا سبب ورشکستگی آن می‌شود.»
اما این حمایت‌های مورد نیاز چه می‌تواند باشد؟ و دولت چگونه می‌تواند دست یاری به سوی گردشگری دراز کند؟ مدیر اجرایی جامعه هتل‌داران ایران در این رابطه عنوان می‌کند:«ما خودمان پیشنهادهایی به آقای جهانگیری، معاون رئیس جمهور دادیم، نخست آنکه ما خودمان با یک تعطیلی مضاعف در ادامه تعطیلات متاثر از کرونا موافق نیستیم و فکر می‌کنیم نظام هم با آن موافق نباشد، روزی که کرونا از بین برود ترجیح این است که همه به کسب و کار بپردازند.»
وی ادامه می‌دهد:«اما پیشنهاد ما این است که دو تعطیلی جدی در پاییز و زمستان امسال در نظر گرفته شود، البته این پیشنهادی است که ما هر سال مطرح می‌کنیم، چرا که ما معمولا در بهار و تابستان تعطیلات داریم، اما برای پاییز و زمستان هیچ تعطیلی وجود ندارد، حالا این پیشنهاد را مجدد مطرح کردیم که برای این دو فصل دو تعطیلی در نظر گرفته شود.»
بیدگلی عنوان می‌کند:«پیشنهاد دیگر ما علاوه بر موضوع تعطیلات، این بود که مثلا دولت برای کارکنان خودش تسهیلاتی در نظر بگیرد که آنها به سفر بروند به تعبیری تحریک تقاضا اتفاق بیفتد، این یکی از آن کارهایی است که دولت می‌تواند انجام دهد، تعداد زیادی کارمند دارد که با خانواده‌های خودشان بخش قابل توجهی می‌شوند، اگر تسهیلات جدی‌تری را برای کارکنان خودش در نظر بگیرد این موضوع کمک می‌کند که گردشگری جان تازه‌ای بگیرد.»

تعدیل نیروی کار در بخش‌های مختلف گردشگری

اکنون با توجه به همه موانعی که گفته شد انتظار اینکه بخش زیادی از نیروی کار در حوزه گردشگری شغل خود را از دست بدهند زیاد است، اتفاقی که تا همین امروز هم بخشی از نیروی کار در هتل‌ها را روانه انجام مقدمات برای دریافت بیمه بیکاری کرده است. به گفته عباس بیدگلی:«هتل‌ها برای تعدیل نیرو خیلی مقاومت کردند و سعی کردند برای اسفندماه حقوق‌ها را کامل پرداخت کنند. برای یک هتل کار سختی است که بخواهد پرسنل خودش را از دست بدهد به جهت اینکه برای هتل خدمتی که توسط نیروهای انسانی به مشتری‌ها و مهمان‌هایش می‌دهد اهمیت دارد و برای آن سرمایه محسوب می‌شود. اما وقتی می‌بیند که نمی‌تواند حقوق او را پرداخت کند به مشکل می‌خورد، بنابراین از آنجا که منطقاً همه مجموعه را نمی‌شود تعطیل کرد با کمال ناراحتی هتل‌ها مجبور شدند پرسنل را یکی یکی تعدیل کنند و بفرستند سراغ بیمه بیکاری، اما اگر این وضعیت ادامه داشته باشد همه مجموعه را شامل می‌شود و این ناراحت کننده است.»
مدیر اجرایی جامعه هتل‌داران ایران ادامه می‌دهد:«مجموعه هتل‌داران بابت درآمد از دست رفته در این مدت چیزی حدود 3هزارمیلیارد تومان خسارت دیدند، در بسیاری از کشورهای توسعه یافته که من ارتباط گرفتم اگر به دلیل شیوع کرونا کارفرما به تعدادی گفت که کار نیست و بفرمایید خانه، در ادامه هم گفتند که حقوق شما را دولت پرداخت می‌کند و این تصمیم مهمی است، چرا که کسب و کارهایی که الزاما بواسطه این بحران دچار ضرر شدند منطقا کسی باید خسارت آنها را به عهده بگیرد، و چنین اتفاقی در ایران رخ نداد.»بیدگلی  می‌گوید:«دولت در ایران برای جبران خسارت‌ها چیزی حدود 75هزار میلیارد تومان تسهیلات 12درصدی درنظر گرفته است که جدا از تضامین و شرایط برخوردار شدن از آن و بازپرداخت بدون تنفس آن در دو سال، تنها 5درصد از این 75هزار میلیارد تومان به حوزه گردشگری تخصیص داده شده است که این عدد با توجه به ضرر و زیان 100درصدی گردشگری بسیار پایین است، بنابراین هم شرایط تسهیلات مناسب نیست و هم سهم گردشگری از این تسهیلات پایین است.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی، تاریخ انتشار 20 فروردین 99، شماره: 2404