شعار سال :  يادها ، يادبودها وآثارباستاني که تاريخ پر بارش را به نظاره مي نشيند ، در کنار دستاوردهاي بزرگ صنعتي و اقتصادي ، در عصر جمهوري اسلامي چهره ي روشن هرمزگان معاصر را به تصوير مي کشد و در مجموع هرمزگان ديدني و شنيدني را در پيش چشم سياحان و مسافران مشتاق به نمايش مي گذارد

*موقعيت جغرافيايي

هرمزگان با 68/476 کيلومتر مربع در شمال آبهاي نيلگون خليج فارس و بخشي از درياي عمان قرارگرفته است وهمسايگانش را استان کرمان در شمال و شمال شرقي ، سيستان و بلو چستان در جنوب شرقي و استانهاي فارس و بوشهردر مغرب تشکيل مي دهند . اين استان به خاطر مشرف بودن بر تنگه استراتژيک هرمز و دارا بودن تقريبا اکثرجزايرايران ازاهميت ويژه اي برخورداراست.

*ويژگيهاي طبيعي

استان هرمزگان ، از نظر پستي و بلندي و ناهمواري ها ، به دو قسمت تقسيم مي شود:

1- مناطق کوهستاني که بخش مهمي ازناحيه ي شمالي تنگه ي هرمز و قسمت شمال و مشرق ميناب ( بشاگرد) را تشکيل مي دهد. کوههاي استان در حقيقت ، دنباله ي کوههاي زاگرس اند که به تدريج از شمال به جنوب از ارتفاع آنها کاسته شده و به تپه هاي آهکي ، گچي و نمکي تبديل مي شوند . از کوههاي بلند اين استان مي توان به کوه فارغان در شمال بندرعباس با ارتفاع3267 متر، کوه شب با بلندي 2681 متر در شمال شرق شهرستان بندرلنگه ، کوه گنو با 2447 متربلندي در شمال بندرعباس و کوه بشاگرد در شمال شهرستان ميناب اشاره کرد.

2- ناحيه ي پست کناره يا جلگه که در تمام طول ساحل به موازات خليج فارس و درياي عمان گسترده شده است.

*خليج فارس

خليج فارس با مساحت حدود 240000 کيلومترمربع ، در جنوب ايران واقع شده و طول آن از دهانه ي تنگه ي هرمز تا اروند رود حدود1259 کيلومتراست . کم عرض ترين قسمت آن 185 کيلومتر و طويلترين قسمت ان 350 کيلومتر است.عميق نقطه ي آن نيزدر15کيلومتري جنوب تنب بزرگ واقع شده و عمق آن 93 متر است . خليج فارس به علت دارا بودن منابع عظيم نفتي و منابع غذايي فراوان و صيد مرواريد ، يکي از مناطق استراتژيک جهان به حساب مي آيد.

*تنگه ي هرمز

اين تنگه با 55 کيلومتر عرض و 128 متر عمق ، ارتباط نزديک به هزار کيلومتر راه آبي جنوبي کشور را به آبهاي آزاد جهان از طريق درياي عمان امکان پذير مي سازد و از اين لحاظ ، از موقعيت جغرافيايي خاصي برخوردار است. استان هرمزگان به ویژه بندرعباس کیش ، قشم و لنگه چون در حاشیه خلیج فارس و در همسایگی تنگه هرمز قرار دارد، از نظر اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی ، و اجتماعی دارای اهمیت بسیار است . از این رو همیشه مورد توجه و طمع استعمار گران بوده است .

امروزه از تنگه هرمز به عنوان گلوگاه اقتصادی ایران یاد می شود.

*آب و هوا

اکثر مناطق استان هرمزگان داراي دو فصل ، گرماي طولاني و زمستان هاي کوتاه و معتدل است. فصل گرما همراه با شرجي 9 ماهه که درماه تير و مرداد به اوج خود مي رسد و فصل معتدل سه ماهه که از اوايل آذرماه شروع مي شود تا اسفند ماه ادامه مي يابد.

*ويژگي هاي اجتماعي

جمعيت استان هرمزگان براساس آمارسال 1379 بالغ بر 1198107 نفر بوده که ازاين تعداد 681308 نفر در روستاها و 516799 نفر در شهرهاي استان سکونت دارند .

مردم هرمزگان از لحاظ نژادي به دو گروه تقسيم مي شوند :سفيدپوستان شامل آرياييهاي مهاجر، اعراب و مهاجران جوياي کارو سياه پوستان باقي مانده تيره پوستان بومي و سياهپوستان مهاجر که از آفريقا و سواحل عربستان هستند.

زبان اکثر مردم استان گويشي از زبان فارسي است که به بندري معروف است. در اين لهجه تعدادي لغات عربي ، بلوچي و انگليسي وجود دارد .

در بعضي از مناطق استان به زبان عربي و گويشهاي محلي تکلم مي کنند .

دين اکثريت مردم اسلام است و پيرو مذهب تشيع و تسنن( شافعي)هستند.

*سابقه تاريخي

خليج فارس در گذشته ، بزرگترين مرکز نيروي دريايي هخامنشينان در جهان آن روز به شمار مي رفته و جزاير بزرگي همچون قشم ، لارک ، هنگام کيش و هرمز مرکز قدرت عظيم دريانوردي آن زمان بوده است .

در مدت کوتاهي برخي از اين جزاير تحت تسلط يونانيان قرار گرفت وازآن به عنوان پايگاهي براي تصرف هند استفاده مي کردند . بر اثر زوال سلسله پارت و روي کار آمدن ساسانيان گروههاي بزرگي از اقوام اين سلسله به پايگاههاي دريايي ايران در خليج فارس سرازير شدند و شهرهاي بزرگي در سواحل خليج فارس و درياي عمان به وجود آوردند . دراواخر قرن هفتم هجري قمري ، خربس ، قلات ، سوزا ، ديرستان ، لافت و قشم رونق خاصي يافت . در قرن هشتم سپاهيان امير تيمور به شهرهاي ساحلي هرمز کهنه يورش برد و قلعه هاي آنجا را تسخير کرده و به آتش کشيد .

اولين گروه استعمارگران از سال 908 ه . ق به سرپرستي واسکودوگاما در بنادر خليج فارس پياده شدند . در سال 1507 ميلادي گروهي از پرتغاليها به فرماندهي آلبوکرک وارد خليج فارس شده و به نابسامانيهاي خليج فارس دامن زدند تا اينکه الله ورديخان ازجانب شاه عباس اول مامور دفع پرتغاليها شد . در سال 922 ه . ق براي سومين بار پرتغاليها با نيروي زياد به خليج فارس روي آورده و بندر گمبرون را همراه با جزيره هرمز و تمامي شهرهاي هرمزگان از جاسک تا لنگه را تحنت سيطره خود در آوردند

در سال 1032 ه . ق شاه عباس صفوي شهرهاي اشغال شده هرمز ، کنگ ، لنگه و بندر گمبرون را به فرماندهي امام قلي خان حاکم فارس ازتصرف پرتغاليها از منطقه به تدريج هلنديها و انگليسيها به هرمزگان آمدند و با افتتاح تجارتخانه ها و احداث عمارات عالي ، خود به رقابت تجاري با يکديگر پرداختند . دوليت فرانسه نيز به دست ژنرال گاردن با تاسيس کنسولگري در بندرعباس ، منابع مالي عظيمي را به يغما برد . در اين زمان کشورهاي ديگري مانند بلژيک ، روسيه و اسپانيا نيز دراين شهر امتيازاتي داشتند .

ميناب: ميناب از شهرستانهاي سرسبز آباد و با رونق استان و دومين شهر بعد از بندرعباس است . رودخانه پر آب و شيرين ميناب ، علاوه برآبياري نخلستانها و مزارع ، آب شرب شهر بندرعباس را نيز تامين مي کند .

فاصله ميناب تا بندرعباس 104 کيلومتر است . قلعه هزاره ، باغات انبه ، سد استقلال از جاذبه هاي ديدني ميناب هستند . پنجشنبه بازار که محل فروش صنايع دستي ميناب است از رونق خاصي برخوردار مي باشد .

بندرلنگه: اين شهر به بندر مرواريد شهرت داشته و داراي بافت شهري بسيار زيبايي است . بندرلنگه از لحاظ قدمت داراي دومين مدرسه کشور ، دومين فرودگاه کشور ونيز شهرداري آن با قدمتي صد ساله داراي اولين طرح جامع شهري در کشور مي باشد .از آثار تاريخي اين شهر مي توان به خانه فکري ، خانه بلوکي ، خانه شيخ سلطان العلما ، خانه بستکي، مسجد ملک بن عباس و برکه هاي متعدد اشاره کرد

بستک: شهرستان بستک در شرق بندرعباس قرار دارد و داراي فرهنگ و تاريخي غني است . از جاذبه هاي گردشگري آن مي توان به حمام بستک ، کاروانسرا و بازار قديم بستک اشاره کرد .

رودان: اين شهرستان در شرق استان هرمزگان واقع و داراي استعدادهاي طبيعي و يکي از قطبهاي مهم کشاورزي محسوب مي شود . فاصله رودان تا بندرعباس 110 کيلومتر است .

حاجي آباد: اين شهرستان در 175 کيلومتري شمال بندرعباس واقع است .

نسبت به ساير شهرستانهاي استان داراي آب و هوايي مطبوع تري مي باشد .از نقاط ديدني و تفريحي اين منطقه مي توان به آبشار تزرج اشاره کرد .

جاسک: جاسک يکي از مهمترين بنادر تجاري و صيادي است که آنرا جک و راس الجاسک نيز نام نهاده اند . از جاذبه هاي ديدني اين منطقه مي توان به ساحل شني و صخره اي ، جنگل حرا ، غارهاي سادرمن وآبگرم پوراف اشاره کرد . شايان ذکر است که غارهاي سادرمن درميان کوهستانهاي شمال شرقي جاسک و در امتداد يکي از شعبات رودخانه جاسک کهنه قرار دارد .

فين: فين يکي از بخشهاي شهرستان بندرعباس است و در 90 کيلومتري شمال بندرعباس واقع است . از پتانسيلهاي گردشگري اين بخش مي توان به جاذبه هاي طبيعي ( چشمه ، رودخانه ، آبشار و نخلستانهاي متراکم ) جاذبه هاي تاريخي ( قلعه فين و آسياب ) و مجموعه استخر اشاره نمود .

قشم: بزرگترين جزيره ايراني خاورميانه در خليج فارس است . فاصله قشم تا بندرعباس 22 کيلومتر بوده . از جاذبه هاي توريستي اين منطقه مي توان به قلعه پرتغاليها ، غار خربس ، کارگاههاي لنج سازي درگهان ، باشگاه هوايي و معماري محل لافت اشاره کردد .

جنگل حرا (مانگرو ) يکي از منحصربه فردترين اکوسيستمهاي سواحل جنوبي ايران مي باشد که مساحتي بالغ بر 20 هکتار را شامل مي شود .

کيش: جزيره کيش حدود 60 کيلومتر مربع مساحت دارد . فاصله آن از راه دريايي تا بندرعباس 300 کيلومتر و جزيره قشم 255 کيلومتر مي باشد .جزيره قشم 255 کيلومتر مي باشد . جزيره مرجاني کيش يکي از جذاب ترين جزاير خليج فارس بوده واز طبيعي زيبا ، سبز و منحصر به فرد با سواحلي آرام ، ماسه هاي مرجاني ، آب زلال و درياي شفاف با انواع ماهيهاي رنگارنگ و تزييني برخوردار مي باشد .

ابوموسي: شهرستان ابوموسي از جنوبي ترين شهرستان کشور ايران محسوب مي شود و مجموعه اي از جزاير تنب بزرگ ، تنب کوچک ، فارور سيري را داراست .سواحل بکر و ماهيهاي زيبا و رنگارنگ از جاذبه هاي اين شهرستان است .

*امامزاده سيد مظفر (بندرعباس)

وي از نوادگان امام موسي ابن جعفر(ع) مي باشد که از ساليان دور مورد توجه عموم مردم خصوصا مردم استان هرمزگان بوده و هر ساله پذيراي زائران بي شمار مشتاق خود مي باشد.

*امامزاده شاه محمد تقي (بندرعباس)

اين امامزاده مورد توجه بسياري از مردم قرار دارد به حدي که در گذشته زواري که ازپاکستان و بنگلادش به زيارت امام رضا مي رفتند ابتدا به اين زيارت مي آمدند.

*معبد هندوها (بندرعباس)

ساختمان معبدوها در سال 1310 ه . ق احداث شده . اساس ساختمان اين معبد عبارت است از يک اتاق چهار گوش مياني که بر روي آن گنبدي قرار گرفته است .سبک معماري اين گنبد آن را نه تنها از بناهاي کرانه خليج فارس بلکه از کل ايران متمايز مي سازد .طرح اين بنا کاملا متاثر از معماري هندي مي باشد .

*مسجد جامع دلگشا (بندرعباس)

اين بنا در نبش بلوار طالقاني ( ساحلي ) و خيابان مسجد جامع بندرعباس قرار گرفته و از آثار قرن دوازده و سيزده هجري قمري محسوب مي گردد . اين بنا شامل شبستان دو قسمت قديمي الحاقي است . بخش قديمي داراي ستونهاي متعدد با سر ستونهاي گچبري شبيه به مسجد گله داري و مسجد دژگان است . اين بنا به شماره 1599 به ثبت آثار ملي ايران رسيده است .

*مسجد گله داري (بندرعباس)

اين مسجد در سال 1296 ه . ق در شهر بندرعباس ساخته شده و داراي صحن ، شبستان و مناره است . شبستان بزرگ مسجد داراي 36 ستون مزين به گچبري است .

*خانه گله داري (بندرعباس)

اين بنا مربوط به اواخر دوره قاجار و اوايل پهلوي مي باشد و مالک آن حمزه گله داري است . بنا در دو طبقه که طبقه پايين فاقد ارزش معماري است ساخته شده .

* حمام گله داري (بندرعباس)

اين حمام تنها حمام باقيمانده قديمي شهر بندرعباس است و احداث آن دراواخر قرن سيزدهم هجري قمري صورت گرفته است .در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسي استان هرمزگان مورد بهره برداري مي باشد .

پيشينيه تاريخي حمام گله داري :

در حاشيه خليج فاري و در بلوار ساحلي شهر بر روي بستري رُسي که قابليت نفوذپذيري آن به دليل اشباع شدن از آب دريا بسيار زياد است ، يکي از حمام هاي قديمي به جا مانده شهر بندرعباس بنا شده است .

قدمت اين حمام به دوره قاجاريه مي رسد و تاريخ احداث اواخر قرن 13 ه . ق است . حمام وقفي متعلق به مسجد گله داري و واقف آن تجارتخانه حاج شيخ احمد گله داري است .حمام گله داري دو دوره مرمت را در سي سال گذشته پشت سر گذاشته است .

در گذشته مردم از آن به عنوان حمام عمومي استفاده مي کردند . اين اثرتاريخي به شماره 2003 درفهرست آثار ملي به ثبت رسيده است .

مصالح بکار رفته :از آنجا که اين ناحيه داراي رطوبت بالايي است در اين بنا بيشتر از سنگ هاي دريايي - اسفنجي و ساروج محلي وگچ دستکوب استفاده شده است . لازم به ذکراست که سنگهاي اسفنجي که داراي قابليت جذب رطوبت بالايي هستند از درياي همجوار تهيه مي شده اند . تنها عامل تخريب طبيعي بنا رطوبت بسيار بالاي منطقه است و مصالح بکار رفته در کف حمام آجر فرش است .

فضاي معماري :حمام گله داري مانند ساير حمام هاي ديگر نواحي کوير مرکزي داراي فضاهاي بينه ، سر بينه ، گرمخانه و خزينه است . بنا داراي پنج گنبد بزرگ و کوچک است .

در ورودي حمام گله داري راهرو هشتي کوچک قرار دارد تا دما و رطوبت ، فضاي داخلي تنظيم شود .

بينه : فضاي بينه به شکل هشت گوش ساخته شده ودر اطراف آن چهار صفه يا سکوي نشيمن و رختکن ديده مي شود . وسط سالن بينه حوضچه هشت ضلعي کوچک قرار دارد . فضاي اين قسمت بايد سرد و خشک بوده زيرا فضاي ورودي در ارتباط مستقيم با فضاي خارح قرار مي گرفت .

مياندر : ارتباط بين بينه وگرمخانه ازطريق مياندر صورت مي گيرد و فضاي درون آن سرد و مرطوب است .

سربينه : سربينه فضاي شست شو است و دو صفه يا سکوي نشيمن دارد و بخار اندرون به آن مي رسد . سربينه به خزينه متصل مي شود که فضايي گرم وخشک دارد .

خزينه : محل گرم شدن آب مورد استفاده حمام است و آب گرم از اين طريق تامين مي شود . در خزينه کانال هايي از سنگ و ساروج براي انتقال آبگرم به کليه فضاها در نظر گرفته شده است .

سيستم گرمادهي و آبرساني :سيستم گرمادهي حمام شامل انبار سوخت ، آتشدان ، ديگ ، دودکشها و گودال جمع آوري خاکستراست . فضاي گرم کننده حمام که به علت نگهداري گرما در عمق زمين قرار گرفته است ، آب مصرفي حمام از چاهي به عمق ده متر که هنوز پابرجاست ، تامين شده است . در دوره اي هم که از آب برکه براي حمام استفاده مي شده اين عمل با استفاده از نيروي کمکي گاو که در مسير" گاورو "دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخيره آب مي ريخته صورت مي گرفته است.

روشنايي :در وسط سقف حمام روزنه هايي به عنوان نورگير در هر يک از فضاها وجود دارد که عمل نورگيري و تهويه در حمام توسط همين روزنه ها صورت مي گرفت ، بدين ترتيب که با بازو بسته کرودن در فصولي ازسال دما و رطوبت داخل حمام را تنظيم مي نمودند .

اين بنا ساليان زيادي به يک مکان متروکه تبديل شده بود . در سال هاي ا خير ميراث فرهنگي استان هرمزگان سعي بر اين داشته تا ضمن حفظ ، احيا ومرمت اين بناي ارزشمند براي موزه مردم شناسي استان درنظر گرفته شود . بدين منظور در سال 1379 براي اولين بار مجسمه هايي در آن نصب شده که به فضاي حمام رونقي ديگر بخشيده است .

*اسکله ی قدیم (بندرعباس)

اسکله قدیم بندرعباس ، هم اکنون از مراکز دیدنی مورد توجه مسافران استان هرمزگان است که در کناره ی جنوبی بلوار طالقانی قرار گرفته است . این اسکله در سال 1318 شمسی ساخته شده و دارای 185 متر طول و 4.20 متر عرض است .عظمت اسکله ی جدید و تاسییسات آن نیز بسیاری از تازه واردان به این شهر را جذب خود می کند .

*مجموعه برکه هاي باران (بندرعباس)

اين مجموعه شامل 5 برکه ( آب انبار مربوط به دوران صفويه است ودر گذشته منابع ذخيره آب شيرين شهر بندرعباس ازاين برکه ها تامين مي گرديد که داراي گنبدهاي موزون زيبا و منحصر به فردي بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است ، این برکه ها دارای چهار دهانه اصلی برای بهره برداری از آب بوده است.

* بناي کلاه فرنگي (بندرعباس)

اين بنا گمرک قديم و تاريخي شهر بندرعباس و محل تجارتخانه داخلي و خارجي بوده است ومربوط به دوره صفويه مي باشد از آنجا که از معماري اروپايي آن زمان تاثير پذيرفته به عمارت کلاه فرنگي معروف شده است .

*پل لاتيدان (جاده مسير بندرعباس لار)

اين پل که به پل کول نيز معروف است در 50 کيلومتري غرب بندرعباس بر روي رودخانه کول قرار دارد . اين پل با داشتن حدود 200 دهانه و 1500 متر طول طويلترين پل قديمي در ايران محسوب مي شود قدمت آن به دوره صفويه مي رسد .

*خانه احمدي

اين بنا مربوط به دوره قاجاريه مي باشد که توسط شخصي به نام آقاي حاج احمد گله داري بنا شده است .

*قلعه هزاره (میناب)

قلعه هزاره تا اواخر دورهی قاجاریه مرکز حکومت بوده است مردم بومي اين قلعه را بي بي مينو مي نامند و معتقدند که در روزگاران گذشته دو خواهر به نام هاي بي بي مينو و بي بي نازنين اين قلعه را ساخته اند . گويا در گذشته دو قلعه بوده که يکي از آنها ويران شده است .

*پنجشنبه بازار (میناب)

اين بازار در مرکز شهر ميناب قرار دارد . از يک سو به بازار مي رسد و از سوي ديگر به ميدان اصلي شهر متصل مي گردد . اين بازار محل عرضه صنايع دستي و توليدات سنتي و خانگي است . در اين بازار انواع حصير ، ظروف حصيري ، سفال ، لوازم دوخت لباس ، پوشاک زنان ، برقع ، ماهي و انواع مواد غذايي عرضه مي گردد .

*مسجد خداداد (بندرلنگه)

اين مسجد ، اولين مسجد تشيع در بندرلنگه بوده ، اين مسجد در محله مساح بندرلنگه قرار دارد ، از نظر زيبايي يکي از کاملترين مساجد بندرلنگه به شمار مي رود . محراب مسجد حاجي خداداد ، داراي تزيينات گچبري ارزنده اي است و قدمت آن به دوره زنديه مي رسد .

از ديگر مساجد و حسينييه هاي با ارزش تاريخي بندرلنگه مي توان به مسجد شيخي ، مسجد غياث ، مسجد سلطان العلماء ، حسينيه بنگلي و حسينيه غضنفري اشاره کرد .

*خانه فکري (بندرلنگه)

قدمت اين بنا حدود75 سال مي باشد و توسط مرحوم عبدالواحد فکري ، از تجار معروف بندرلنگه ساخته شد و مساحتي بالغ بر 2600 متر مربع دارد . داراي دو حياط اندروني و بيروني ، پنج بادگير ، 25 اتاق ، 10 سرويس بهداشتي و دو سرسرا مي باشد .

*مسجد افغان (بندر لنگه)

این مسجد در محله افغان بندرلنگه واقع شده است از بناهاي مرحوم حاج عبدالله افغان ، بازمانده افغاني هاي بستک و بندرلنگه از دوره افشاریه مي باشد . اين مسجد داراي يک شبستان تابستاني و يک شبستان زمستاني مي باشد . ستون این مسجد با گچ بری های زیبا و برجسته تزئین شده است . تاريخ ساخت اين بنا 1270 هجري است .

*قلعه حاجي آباد (حاجي آباد)

قدمت اين قلعه را مي توان به قرون ميانه و متاخر اسلامي از ايلخانيان تا صفويان نسبت داد . احتمالا قلعه در زمان صفويان مورد استفاده بوده است ، مي باشد و هر ساله افراد زيادي را براي تماشا به سوي خود مي کشد .

*کاروانسراي بستک (بستك)

اين بنای دوره صفویه در بخش شرق ميدان آزادي بستک ، واقع در 174 کيلومتري شمال غربي بندرلنگه قرار دارد. اين بنا به صورت دو ايوان با حجره هايي در طرفين و دو اصطبل در ضلع شرقي و غربي ساخته شده است.

*حمام خانی بستک (بستك)

اين حمام در شهر بستک واقع شده و از آثار دوره قاجاريه مي باشد.از نکات بارز در اين حمام سيستم مسير آب در جداره ديوارهاي آن است.

این حمام در ابتدای خیابان سپاه پاسداران بستک قرار دارد و از آثار دوره ی قاجاریه است.

*مجموعه بازار بستک (بستك)

شامل سه بازار است که قدمت آن به دوره قاجاريه ميرسد . اين بنا در سال 1295 ه . ق به همت استاد عبدالله مينابي معروف به حاجي استاد ساخته شده است . معماري بازار مدني بستک که درنوع خود بي نظير است به صورت فضاي مربع شکلي است که فضاي مرکزي آن مرکب از دو رديف حجره است .

*مسجد جامع (بستك)

اين مسجد از معماري منحصر به فرد و قابل توجهي برخوردار است . بر سطح داخلي و بيروني ديواره مسجد در قسمت بالايي ديوارها تزييناتي بکار رفته که اين تزيينات بيشتر طرحهاي هندسي وگل و بوته مي باشد .

*موزه مردم شناسي جناح

اين موزه توسط ميراث فرهنگي بخش جناح راه اندازي گرديده و داراي 6 گالري است . دراين موزه انواع وسايل پخت و پز آب کشي و نگهداري آب ، پوشاک محلي ، صنايع دستي ،نسخ خطي ، سکه هاي قديمي و ... نگهداري مي شود .

*غار خربس (جزييره قشم)

در پانزده کيلومتري شهر قشم در سمت راست جاده قشم قرار دارد ، دردل ارتفاعات اين منطقه آثار باشکوهي از معماري صخره اي ديده مي شد که به عقيده برخي از محققين نيايشگاه پيروان آيين ميترائيسم يا آناهيتا بوده است . قدمت اين اثر به دوره مادها مي رسد .

*قلعه تاريخي (جزيره قشم)

اين قلعه که از آثار پرتغاليها در دوره صفويه است ، داراي بارويي محکم از سنگهاي مرجاني ، گچ و ملات ساروج و چهار برج است . درون اين قلعه آثار يک آب انبار بزرگ و اتاقهاي متعدد به چشم مي خورد .

*قلعه لافت (لافت)

اين قلعه به قلعه نادري است و شامل يک بخش اصلي و دو برج با پلان مربع در فاصله 120 متري از آن و يک برج هشت گوش در حدود 280متري بخش اصلي مي باشد .

*چاههاي لافت (لافت)

چاههاي لافت معروف به طلا در پشت قلعه لافت و در داخل گودال مجاور قلعه به تعداد روزهاي سال کيسه حلقه مي باشد و براي جمع آوري آب باران حفر شده است برخياز محققين قدمت آنها را به دوران هخامنشي مي رسانند .

*شهر باستاني حريره (جزيره كيش)

در شمال جزيره کيش ، آثاري ديده مي شود که يادگاي از شهر باستاني ، حريره است . زمان رونق يا دوران طلايي شهر حريره کيش از سال 367 تا 912 هجري قمري بوده است . وسعت اين شهر باستاني 120 هکتار است . محوطه باستاني حريره ، براساس نتايج کاوشهاي باستان شناسي انجام شده ، از مجموعه ساحلي و خانه اعياني ، حمام ، مسجد و قنات هاي قديمي تشکيل يافته است و اين محوطه به شماره 1886 به ثبت آثار ملي ايران رسيده است .

*قلعه پرتغالي هاي (جزيره هرمز)

اين قلعه با پلان چهار ضلعي نامنظم ، داراي ديوارهاي به قطر حدود 3/5 متر و برجهايي به ارتفاع حدود 12 متر در چهار گوشه قلعه است .

قلعه پرتغاليهاي قشم شامل انبارهاي تسلياتي ، آب انبار بزرگ ، اتاقهاي سرباز خانه ، زندان ، کليسا ، مقر فرماندهي ، تالار و ... است . کليساي اين قلعه ، داراي دو رديف ستونهاي سنگي دايره اي شکل با قوسهاي زيبايي از سنگهاي مرجاني تراش خورده است .

*قلعه فين (فين)

قدمت اين قلعه را از روي سفال هاي بدست آمده مي توان به قرون ميانه اسلامي نسبت داد .اين قلعه بر روي تپه اي مرتفع قرار دارد و احتمالا در زمان ساخت جنبه نظامي داشته است .

*جنگل هاي حرا (جزيره قشم ، بندرپل و بندرخمير)

در نواحي جزيره قشم ، بندرپل و بندرخمير مجموعه اي از درختان سر سبز حرا به چشم مي خورد که با آبراهه هايش با پرندگان زيبا و طبيعت بکر وحشي اش از منابع توريستي و ديدني استان مي باشد . و هر ساله افراد زيادي را براي تماشا به سوي خود جلب مي کند .

*چهار طاقي يا مکتب خانه

اين بنا مربوط به دوره پيش از تسلط پرتغالي ها بر اين جزيره مي باشد و احتمالا مربوط به قرون 7 و 8 ه . ق است که در نزد مردم به مکتب خانه معروف است . در کنار اين بنا دو بناي ديگر نيز به همين نام معروف مي باشد . چهار طاقي احتمالا آرامگاه بزرگان جزيره بوده است .

*مدرسه شريعتي

اين بنا در دوره پهلوي مي باشد و توسط جري پولاک طراحي شده است . اين مدرسه به گونه اي احداث گرديده که با شرايط آب و هوايي منطقه سازگار بوده و جريان باد به سهولت به تمام قسمت بنا حرکت مي کند .

*خانه زعفرانيه

اين بنا مربوط به دوره صفويه بوده و مصالح بکار رفته در ساخت آن سنگ هاي مرجاني و ملات ساروج مي باشد .

*قلعه لارک (جزيره لارك)

اين بنا در بخش هرمز واقع در جزيره لارک قرار دارد که مربوط به دوره تسلط پرتغالي ها براين جزيره است و همزمان با دوره صفويه مي باشد .

*خانه جري پولاک

اين بنا مربوط به دوره پهلوي مي باشد که توسط شخصي بنام جري پولاک که به آن منطقه آمده بود ساخته شد و درآن زندگي مي کرد .

*مسجد ملک بن عباس

به دستور محمد بن عباس بحريني براي سيد محمد عالم ساخته شد . اين مسجد به جاي مسجدي قديمي تر در همان مکان ساخته شده ، بنای مسجد از دوره ی صفویه و مسجد کنونی متعلق به دوره ی قاجار است .

مناره این مسجد در سال 1237 شمسي ساخته شد مناره این بنا با شبستانی بزرگ با طاق های کلیل و گچ بری های زیبا ویک مناره ی جالب و منحصر بنحصر به فرد 32 متر ارتفاع دارد.

*برج قلعه پرتغالي ها

اين بنا به همراه آثاري در اطراف آن ، باقيمانده قلعه اي بسيار بزرگ و وسيع مي باشد که حدود 400 سال پيش توسط پرتغالي ها ساخته شد. ارتفاع اين برج 8 متر است و پايه آن به علت فرسايش باريک شده بود ، مجددا بازسازي شده .

*قلعه مغويه (بندر مغیه)

اين بنا در بندر مغیه واقع و متعلق به شيخ سلطان احمد مرزوقي مي باشد . ساختمان قلعه داراي دو حياط اندروني و بيروني بوده که قدمت حياط اندروني از بيروني بيشتر است . اين بنا در دو طبقه و در قسمت هايي نيز در سه طبقه ساخته شده و داراي تعداد زيادي اتاق به همراه حمام سنتي ، يک برج نگهباني و دو بادگير مي باشد . ساخت اين بنا در سال 1321 ه . ق پايان يافته است .

* پنج برکه

اين بنا به صورت يک آب انبار مدور مرکزي به قطر 14 متر و عمق 6 متر و چهار آب انبار طولي در چهار طرف آن به طول 18 متر مي باشد . مصالح آن سنگ و ساروج است .

*برکه دريا دولت

اين بنا به صورت يک آب انبار مدور به قطر 28 متر و عمق 14 متر بوده که فاقد سقف مي باشد . ضخامت ديوار پيراموني آن 1 متر و ارتفاع آن 3 متر است .

*گنبد سرخ (روستاي گنبد سرخ)

اين بنا در 60 کيلومتري شمال شرقي شهرستان بندرعباس در روستايي به نام گنبد سرخ قرار دارد . اين بنا مربوط به سده مياني دوره اسلامي است که در ميان قبرستان قديمي واقع مي باشد .

*موزه بزرگ استان

اين موزه با مساحت بالغ بر 2000 متر مبع در سه طبقه احداث گرديده و داراي چهار گالري شامل مکتب ، خانه و سکونت ، بازار و کسب ، زراعت و حياط مي باشد .

*قلعه پرتغالي ها (بندرکنگ)

شهر کنگ در 5 کيلومتري شرق بندرلنگه قرار دارد و داراي بافت شهري تاريخي با ارزش و منحصر به فرد و خانه هاي قديمي و مساجد زيبا است . از آثار تاريخي بجاي مانده در اين شهر ، ستون عظيمي به ارتفاع هشت متر و عمارتي از سنگ و ملات ساروج در درون دريا است . با توجه به آثار بجا مانده به نظر مي رسد اين دو بنا بازمانده يک قلعه قديمي مربوط به دوره هاي پيش ازاسلام باشد که در دوره صفويه پرتغالي ها به وسعت آن افزوده اند .

اين بنا به شماره 2231 به ثبت آثار ملي ايران رسيده است .

*خانه گلبتان (بندركنگ)

از بناهاي بسيار زيباي قاجاريه در بندر کنگ مي باشد که داراي تعداد اتاق در پيرامون يک حياط مرکزي و چند بادگير است . طاق ها و گچبري هاي زيباي آن نمايانگر هنر استادکاران آن دوره مي باشد .

*کارگاه هاي لنج سازي (بندرکنگ)

شهر بندرکنگ را مي توان شهر دريانوردان و لنج سازان ناميد . هنوز بسياري از استادکاران لنج ساز در اين منطقه به ساخت و ساز لنج هاي عظيم مشغولند . اين لنج ها به بسياري از کشورهاي حاشيه خليج فارس و کشورهاي آفريقايي رفت و آمد دارند .

*قلعه لشتان (شمال غربي بندرکنگ )

اين قلعه در شش کيلومتري مشرق بندرلنگه و شمال غربي بندرکنگ بر فراز کوهي به ارتفاع 100 تر قرار گرفته است . پاره اي از مورخان ، آن را متعلق به زمان هخامنشينان مي دانند که بعد ها به دست پرتغاليها افتاده است . اين قلعه در سال 904 هجري قمري مورد مرمت قرار گرفت .

این قلعه 30000 متر مربع وسعت دارد که بدور این قلعه ده ها راهروی سنگی ، دخمه ، اتاق و آب انبار قرار دارد.

*چشمه هاي آب گرم هرمزگان

از ديگر ديدنيهاي هرمزگان چشمه هاي آب گرم متعددي است که از نظر طبي و رفع انواع امراض پوستي و رماتيسمي و کمردردهاي مزمن و درد مفاصل و مو ثر است . مهمترين اين چشمه ها عبار تنداز : آب گر م گنو، آب گرم خورگو ، آب گرم بندر خمير و آب گرم چستانه .

*آبگرم گنو

چشمه آب معدني گنو در فاصله 34 کيلومتري شمال شرقي بندرعباس در کناره راه بندرعباس سيرجان واقع شده است . اين چشمه در دره اي قرار دارد که کوه گنو و ارتفاعات سخت آهکي از شمال و جنوب آن را در بر گرفته است .

*منطقه حفاظت شده گنو

اين منطقه حفاظت شده در 29 کيلومتري شمال غربي بندرعباس و روي کوه گنو واقع شده است اين کوه داراي آب و هواي نسبتا معتدل و از پوشش گياهي جالبي برخوردار است . تنوع پوشش گياهي اين کوه از دامنه تا قلعه کوه مشتمل بر درختان گرمسيري ، استپ کوهپايه اي و گونه هاي نواحي سردسير است . جانوران منطقه حفاظت شده عبارتند از : قوچ ، بزکوهي ، آهو ، گرگ ، خرس ، روباه و ...

*صنايع دستي

صنايع دستي هرمزگان همانند بسياري از نقاط کشورمان حالتي مکمل اقتصاد کشاورزي را داشته و در اثر موارد تامين کننده بخشي از نيازهاي منطقه است .

گلابتون دوزي ، خوس دوزي ، بادله دوزي و زردوزي از مهمترين صنايع بومي است که در واقع منحصر به استان هرمزگان است و مشابه آنها در مناطق ديگر کشور يافت نمي شود . اين هنرها در ميان اهالي بندرعباس ، بندرلنگه و ميناب کاملا رايج ست و از ديرباز براي تزيين لباس از آنها استفاده کرده اند .

حصيربافي از جمله صنايع دستي است که در ميناب ، بشاگرد و روستاهاي اطراف آن رواج فوق العاده دارد و تقريبا تمامي زنان و دختران با آن آشنا هستند .

سفالگري نيز در منطقه ميناب ، از صنايع دستي سنتي منطقه محسوب مي شود .

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وب سایت دریا، تاریخ نشرخبر: 10 آبان 1385 کد مطلب: 737 www. daryanews.ir