شعار سال: نیاز به چوب و فرآورده‌های حاصل از آن به‌ویژه طی سالیان اخیر و با افزایش رو به رشد جمعیت، منجر به استحصال بی‌رویه درختان جنگلی و قرار گرفتن آن‌ها در معرض خطر نابودی شده است. صنوبرکاری با وجود فواید بسیار در کنار نیاز آبی پایین، سهم زیادی در ایجاد اشتغال، استفاده بهینه از زمین‌های خالی و جلوگیری از تخریب جنگل‌ها برای تولید چوب دارد که این مسأله در چهارمحال و بختیاری اکنون مورد توجه قرار گرفته و توانسته در هر هکتار ۲۰ میلیون تومان برای فعالان این حوزه درآمدزایی کند.


گفتنی‌است درختان به‌عنوان منبع طبیعی تجدیدشونده، بستری برای رونق و توسعه اقتصادی، اجتماعی، کشاورزی، محلی برای تولید چوب و وسیله‌ای برای ذخیره آب، جلوگیری از فرسایش خاک و تولید اکسیژن هستند. چهارمحال و بختیاری هم ۳۱۱ هزار هکتار مساحت جنگلی دارد. بلوط ایرانی، بنه، زبان گنجشک، انواع بادام‌های کوهی، شن و درخت سرو کوهی از درختان غالب جنگل‌های استان در رویشگاه‌های جنگلی شهرستان‌های لردگان، اردل، کوهرنگ، کیار و قسمتی از بروجن هستند. ۵۱ درصد جنگل‌ها با مساحت ۱۵۱ هزار هکتار در شهرستان لردگان و بعد از آن بیش‌ترین سطح جنگل‌های استان مربوط به اردل و بازفت کوهرنگ است.

سالانه ۲ هزار هکتار از جنگل‌های چهارمحال احیاء می‌شود

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان این‌که سالانه در قالب طرح توسعه و غنی‌سازی جنگل باید دو هزار هکتار از جنگل‌های استان احیاء و به سطح آن‌ها افزوده شود، به ایرنا گفت: توسعه جنگل با نهال و بذر و همچنین غنی‌سازی رویشگاه‌های جنگلی بیش‌تر با استفاده از گونه‌های پیشگام شامل انواع بادام‌های کوهی و سایر گونه‌هاست.

به گفته علی‌حسین امینی، گونه‌های جنگلی اقتصادی مثل گلابی‌وحشی، بنه، بادام تلخ، داغداغان و زالزالک نیز متناسب با شرایط اکولوژیکی منطقه کاشته می‌شود و گونه بلوط ایرانی نیز در شرایطی که گونه‌های پرستار وجود داشته باشند، در سایه آن‌ها کاشته می‌شود. وی مراقبت از جنگل‌کاری سنواتی را در کنار حفظ و توسعه ذخیره‌گاه‌های جنگلی و بذرگیری از برنامه‌های این اداره کل عنوان و خاطرنشان کرد: انجام این کار‌ها بیش‌تر با اعتبارات صندوق توسعه ملی و اعتبارات ملی اتفاق می‌افتد، البته مردم نیز برای مراقبت و محافظت از آن‌ها مشارکت می‌کنند.

تخریب و تصرف ۹۵ هکتار از جنگل‌های چهارمحال در سال گذشته

جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: فروردین امسال با کشف ۴۶۶ اصله درخت قطع شده در استان۱۰ فقره پرونده تخلف تشکیل و متخلفان به مراجع قضایی معرفی شدند. حسن عسکری ادامه داد: سال گذشته نیز ۸۵ فقره پرونده تخلف برای تخریب و تصرف ۹۵ هکتار از عرصه‌های جنگلی استان تشکیل شد.

وی تعداد پرونده‌های تخلف تشکیل شده برای تخریب و تصرف جنگل‌ها را در فروردین امسال سه فقره عنوان و بیان کرد: این تعداد پرونده مربوط به تخریب و تصرف چهار هکتار از عرصه‌های جنگلی است.
جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: سال گذشته ۱۸۹ فقره پرونده تخلف مربوط به قطع یک‌هزار و ۷۳۶ اصله درخت در استان تشکیل شد.
عسکری همچنین به قاچاق چوب و زغال در شهرستان‌های جنگلی استان به‌ویژه لردگان و کیار اشاره و تصریح کرد: فروردین امسال شش فقره پرونده تخلف مربوط به قاچاق ۱۰ تن چوب و ۸۸۰ کیلوگرم زغال و سال گذشته نیز ۱۸۰ فقره پرونده در رابطه با قاچاق ۸۸ هزار و ۷۲۰ کیلوگرم چوب و پنج هزار و ۶۳۶ کیلوگرم زغال برای متخلفان در استان تشکیل شد.


وی مهم‌ترین دلیل تخریب جنگل‌ها را وابستگی معیشت مردم به آن‌ها دانست و گفت: مردم می‌توانند در صورت مشاهده هرگونه تخلف در رابطه با جنگل‌ها و مراتع با سامانه ۱۵۰۴ امداد جنگل و مرتع تماس بگیرند یا موضوع را به یگان حفاظت اداره منابع طبیعی شهرستان‌ها گزارش دهند. با توجه به وسعت ناچیز اراضی جنگلی و برداشت بی‌رویه از آن‌ها و از سوی دیگر نیاز به چوب برای صنایع مختلف مانند کاغذ، می‌توان با زراعت چوب و کاشت گونه‌های درختی با رشد سریع از تخریب جنگل‌ها و وارد آوردن فشار به ریه‌های زمین جلوگیری یا حداقل بخشی از آسیب‌های وارده را جبران کرد. امروزه کشور‌های بسیاری برای کاهش فشار، جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و تأمین نیاز‌های خود به درختکاری با استفاده از گونه‌های سریع‌الرشد اقدام کرده‌اند.


درخت صنوبر به‌دلیل رشد سریع و تکثیر آسان یک گزینه کارآمد برای زراعت و تولید چوب است و به‌عنوان یکی از فرآورده‌های مهم طبیعت در دنیا مورد توجه قرار گرفته است. چوب صنوبر سفید و یکدست است، تبریزی و کبوده یا سپیدار از انواع صنوبر هستند که شاید نامشان بیش از دیگر انواع صنوبر برای ما آشنا باشد.
اصول کاشت صنوبر بسته به استفاده از چوب آن متفاوت است، در شرایطی که هدف کاربرد چوب در تولید مبلمان، تخته لایه و صنایع روکش باشد، باید نهال قطور باشد؛ در این حالت باید علاوه‌بر انتخاب گونه‌های مناسب، فواصل کاشت نهال‌ها نیز زیاد باشد، اما برای تولید چوب‌های کم قُطر که در تولید تخته، نئوپان و کاغذ کاربرد دارند فاصله کاشت نهال‌ها کم‌تر است.

همچنین طبق تحقیقات انجام‌شده شاخه‌های جوان و برگ‌های درخت صنوبر ارزش غذایی بالایی برای دام دارند، بنابراین روستاییان از آن‌ها برای تغذیه دام خود نیز استفاده می‌کنند.
علاوه‌بر کاربرد‌های فراوان چوب صنوبر خود آن نیز در ایجاد فضای سبز یا به‌عنوان بادشکن برای کاهش سرعت باد در اطراف باغ‌ها و زمین‌های زراعی نیز کاربرد دارد.

تشویق مردم به زراعت چوب راهی برای نجات جنگل

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به اقدامات انجام شده اداره کل منابع طبیعی برای کاهش فشار مضاعف بر جنگل‌ها و پیشگیری از قطع درختان جنگلی جهت مصارف صنایع سلولزی و کارخانه‌های مرتبط اشاره و بیان کرد: یکی از این برنامه‌ها تشویق مردم به کاشت انواع درختان صنوبر است، این گونه درختی هشت تا ۱۰ سال بعد از کاشت قلمه یا نهال به ثمر می‌رسد و سالانه رقم‌های پر محصول آن حدود ۲۰ تا ۳۰ مترمکعب در هکتار چوب تولید می‌کند. به گفته وی، با توجه به هرینه کم نگهداری و مراقبت از آن، نسبت به برخی محصولات کشاورزی از لحاظ اقتصادی به صرفه است.
امینی به سابقه ۵۰ تا ۶۰ ساله کاشت صنوبر در استان اشاره و خاطرنشان کرد: البته تک پایه‌هایی از ۴۰۰ سال گذشته در مناطقی از استان و مناطق سردسیر وجود دارد.

وی افزود: با توجه به قیمت خوبی که اکنون پیدا کرده است، مردم برای کاشت و توسعه صنوبرکاری رغبت بیش‌تری پیدا کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که هم‌اینک هر هکتار صنوبرکاری ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان سود خالص دارد.
خاک غنی و کوددهی مناسب نقش مهمی در صنوبرکاری دارد

حافظ شهرانی، یکی از افراد مشتاق به درختکاری در روستای کران شهرستان فارسان است که به‌عنوان درختکار نمونه نیز در کشور معرفی و از وی تقدیر شده و او ۱۸ هکتار از اراضی خود را به کشت درخت اختصاص داده است. شهرانی با بیان این‌که از سال ۸۱ تاکنون کاشت درخت انجام می‌دهد، بیان کرد: کیفیت و نوع خاک یک عامل موثر در اندازه و قُطر تنه درخت است، گاهی درخت هفت ساله قطر بزرگ‌تری از درخت ۱۲ ساله دارد. به گفته وی، در شرایطی که زمین خوب، خاک غنی و کوددهی مناسب باشد کاشت درخت نسبت به زراعت نتیجه و درآمد بهتری دارد.

شهرانی ادامه داد: من درخت را به‌صورت جریبی یا هکتاری می‌فروشم، چون اتحادیه نداریم کیلویی نمی‌فروشیم.

یک‌هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی استان زیرکشت صنوبر است

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری سطح زیرکشت صنوبر در استان را یک‌هزار و ۷۰۰ هکتار عنوان و بیان کرد: بیش‌ترین میزان این سطح با ۸۰۰ هکتار در شهرستان فارسان و بقیه آن در شهرستان‌های شهرکرد، کیار و کوهرنگ است.
امینی با بیان این‌که هم اینک یک‌هزار و ۸۰۰ نفر در استان مشغول صنوبرکاری هستند، ادامه داد: مجریان و علاقه‌مندان به کاشت صنوبر خود دارای زمین مساعد و حقابه لازم هستند و در صورت نداشتن زمین امکان اختصاص زمین از اراضی ملی و منابع طبیعی به آن‌ها میسر است. البته انجام این کار مشروط به همکاری متولیان منابع آب برای تخصیص و تأمین آب لازم آبیاری صنوبر است.

وی نیاز آبی صنوبر را سالانه حدود هشت هزار مترمکعب در هکتار برشمرد و گفت: این در شرایطی است که نیاز آبی گندم ۱۰ تا ۱۱ هزار مترمکعب در هکتار است. امینی با بیان این‌که پس از بهره‌برداری از چوب نیاز به کاشت مجدد صنوبر نیست، ادامه داد: این‌گونه پس از هر بار قطع شدن مجدداً رشد می‌کند و بدین ترتیب تولید ادامه می‌یابد.

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به نقش تشکل‌ها در بازاریابی و فروش بهتر چوب تولیدی توسط صنوبرکاران بیان کرد: صنوبرکاران برای ایجاد تشکل صنفی یا تعاونی باید به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا تعاونی‌های روستایی مراجعه کنند.
امینی ادامه داد: قصد داریم با جمع‌آوری و سازمان‌دهی اطلاعات صنوبرکاران استان تا شهریورماه یک گروه برای ارائه خدمات مشاوره‌ای و راهنمایی آن‌ها ایجاد کنیم.

۲۰۰ هکتار به سطح صنوبرکاری در استان چهارمحال و بختیاری افزوده می‌شود

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری رویش سالانه صنور در استان را ۳۲ هزار مترمکعب بر هکتار عنوان و خاطرنشان کرد: با انجام کار‌هایی مانند تشکیل کلاس‌های آموزشی برای مجریان و بهره‌برداران زراعت چوب، پیگیری اعطای تسهیلات به صنوبرکاران، ارائه راهکار‌های فنی و کارشناسی به آن‌ها و از طرفی تأمین نهال با قیمت دولتی برای صنوبرکاران سعی داریم امسال نیز ۲۰۰ هکتار به سطح صنوبرکاری در استان بیفزاییم. وی مهم‌ترین موانع و مشکلات در تحقق این امر را تأمین آب دانست و از مسئولان مربوطه مساعدت و تغییر رویکرد برای شکوفا شدن توسعه پایدار اقتصادی در استان را درخواست کرد.


امینی یادآور شد: از بهمن‌ماه سال گذشته تا فروردین ماه امسال ۱۵۰ هزار نهال و قلمه صنوبر برای سطحی معادل ۱۰۶ هکتار در استان توزیع شد.
وی به برنامه‌های حمایتی برای صنوبرکاران اشاره و تأکید کرد: این حمایت‌ها شامل نهال یارانه‌ای، پیگیری برای اعطای تسهیلات به‌منظور مکانیزاسیون مزرعه نظیر خرید تراکتور و تجهیز به سیستم‌های نوین آبیاری است.

جای خالی صنایع چوب در استان چهارمحال و بختیاری

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری کاربرد صنوبر را در ساخت تخته نئوپان و کاغذسازی عنوان و تصریح کرد: بیش‌تر چوب‌های تولیدی برای صنایع چوبی شمال و استان‌های همجوار فرستاده می‌شود، زیرا در استان خودمان صنایع مرتبط با چوب نداریم و این جای تأسف دارد، اگر کارگاه، کارخانه و صنایع جانبی برای چوب و درخت داشتیم؛ علاوه‌بر ایجاد اشتغال می‌توانستیم ضایعات این محصول را نیز به‌خوبی بازیافت کنیم. امینی به گسترش سطح زیرکشت صنوبر باعنوان برنامه طرح ملی زراع چوب اشاره و بیان کرد: اجرای این طرح مستلزم آن است که بخش‌های مختلف دولت مانند امور آب برای تأمین آب مورد نیاز صنوبر حمایت‌های لازم را انجام دهند تا اشتغال مولد در سال جهش تولید محقق شود.
رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بستر کاشت، آفات و بیماری‌ها، میزان و کیفیت آب مورد استفاده و آفتاب سوختگی را از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار روی کیفیت چوب تولیدی دانست و گفت: انواع شپشک‌ها و سوسک برگ‌خوار از مهم‌ترین آفات صنوبر است.


احداث کارخانه نئوپان‌سازی سرمایه اولیه زیادی نیاز دارد

معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری گفت: سال‌های قبل تلاش‌هایی برای راه‌اندازی کارخانه نئوپان در استان شد، حتی سال ۸۰ نیز یک کارخانه نئوپان در شهرک صنعتی شهرکرد راه‌اندازی شده بود که با خرده چوب نئوپان تولید می‌کرد، ولی به‌دلیل نداشتن صرفه اقتصادی این کارخانه تعطیل شد.

محمدکاظم منزوی با بیان این‌که راه‌اندازی کارخانه نئوپان به سرمایه‌گذاری بالا و مواد اولیه زیاد نیاز دارد، تصریح کرد: ماشین‌آلات خط تولید و یکسری مواد اولیه مورد نیاز نئوپان باید از خارج کشور وارد شود؛ البته در سال‌های اخیر نیز به‌دلیل همین میزان بالای سرمایه‌گذاری متقاضی در این زمینه نداشتیم
وی به درخواستی مبنی‌بر احداث کارخانه تولید اچ‌دی‌اف در استان اشاره و خاطرنشان کرد: قرار بود این واحد تولیدی چوب مورد نیازش را از کشور‌های آمریکای جنوبی مانند ونزوئلا تأمین کند؛ اگرچه تلاش‌هایی نیز در این زمینه شد، اما، چون نتوانستند مواد اولیه را تأمین کنند این مسأله نیز محقق نشد.

معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تأکید کرد: به‌صورت کلی صنایع مرتبط با ام‌دی‌اف و نئوپان یا باید در مناطق ویژه و آزاد جنوب کشور باشند که بتوانند به آسانی مواد اولیه وارد کنند یا با توجه به انجام جنگل‌کاری اقتصادی در شمال کشور باشند که بتوانند از چوب استفاده کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سبزینه، روزنامه صبح کشاورزی و محیط زیستی کشور، کد خبر: ۸۳۷۱۱، تاریخ انتشار: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹، sabzineh.org