شعار سال: یکی از مهم‌ترین مسائل در اقتصاد ایران، نرخ ارز است که بر تمامی ابعاد اقتصادی کشور از جمله معیشت مردم تاثیر می‌گذارد. از افزایش روزبه‌روز قیمت ارز گرفته تا چند نرخی بودن آن مسائلی است که بارها مورد بحث و بررسی کارشناسان و صاحب‫نظران قرار گرفته است. چند نرخی بودن ارز از آن دست مواردی است که به گفته کارشناسان چالش‌های بسیاری را برای اقتصاد به وجود می‌آورد به همین دلیل تک‌نرخی شدن ارز از جمله مهم‌ترین مطالبات فعالان اقتصادی از دولت بوده، مسئله‌ای که تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده است.
به تازگی رئیس کل بانک مرکزی درگفت‌وگویی از تک نرخی شدن ارز خبر داد. عبدالناصر همتی چندی پیش در برنامه تیتر امشب سیما که به مناسبت هفته دولت حضور یافته بود، درخصوص تک‌نرخی شدن ارز گفت: «اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حل شود سیاست ما نزدیک شدن نرخ ارز نیما و بازار است که به تدریج نزدیک می‌شود. با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، مقدمه تک‌نرخی شدن ارز ایجاد خواهد شد.» مسئله‌ای که واکنش‫های متفاوتی را به دنبال داشت. برخی از تحلیلگران بر این باورند که سیاست‌ها برای تک‌نرخی شدن ارز بهترین اقدام برای کنترل قیمت آن است. این مسئله در حالی مطرح می‌شود که تک‌نرخ شدن ارز مانعی جدی برای رانت ایجادشده ناشی از تخصیص ارز دولتی خواهد بود. به گفته موافقان تک‌نرخی شدن ارز در شرایط فعلی هر جا رانتی وجود دارد فسادی ایجاد می‌شود و تبعات خاص خود را برای اقتصاد به همراه خواهد داشت. آنها معتقدند اگر کالاهای اساسی با ارز تک نرخی وارد شوند ما می‌توانیم شاهد کاهش قیمت آنها نیز باشیم. اما از سوی دیگر هستند کارشناسانی که نسبت به تک‫نرخی شدن ارز در شرایط فعلی هشدار می‌دهند و بر این باورند که اکنون موقع تک نرخی کردن ارز نیست. به گفته آنها تک نرخی شدن ارز شوک جدیدی برای اقتصاد خواهد بود و در پی آن قیمت‌ها نیز افزایشی می‌شوند و در آن شرایط رفاه خانوارها تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. این تحلیلگران معتقدند ارز ۴۲۰۰ تومانی در جهت سیاست‌های ارزی تصمیمی بود که یک رانت عظیم ایجاد کرد اما اصلاح این تصمیم نادرست در شرایط فعلی نه تنها نمی‌تواند مشکلات پیش‌آمده را حل کند بلکه ممکن است سرآغاز مشکلات تازه‌تری باشد. در این راستا سیاوش غیبی‌پور، کارشناس اقتصادی با اشاره به گفته‌های درخصوص تک‌نرخی شدن ارز گفت: تقریبا از زمان دوران جنگ تا کنون نرخ ارز ‌در مسیر ‌دو نرخی و تک‌نرخی بو‌دن قرار گرفته است. ماهیت اقتصا‌دی ارز به سمت تک‌نرخی بو‌دن است. به عبارتی دیگر هرگاه قیمت کالایی را بازار تعیین کند کمترین فسا‌د، ‌دوگانگی و تبعیض را ‌در شفافیت ‌خواهد داشت. بنابراین نمی‌توان منکر این شد که تک‌نرخ بودن ارز موضوعی بی‌اهمیت است.
‌این کارشناس اقتصادی به ضرورت حمایت دولت از تامین کالای اساسی در راستای افزایش رفاه خانوارها اشاره کرد و در این خصوص گفت: در زمان جنگ دولت برای تامین کالای اساسی حمایت‌هایی را انجام می‌داد. اکنون نیز به ‌دلیل شرایط تحریم بسیاری از اقلام شرایطی خاص ‌دارشته و برای تامین باید مور‌د حمایت قرار بگیرند، چرا که اگر حماتی از سوی ‌دولت انجام نشو‌د هزینه تامین برخی از کالاها بسیار بالا می‌رو‌د و شرایط برای خانوارها دشوار می‌شود.
‌ در اقتصاد برای نوع حمایت‌های ‌دولت ‌دو تفسیر وجو‌د ‌دار‌د
غیبی‌پور در ادامه صحبت‌هایش به بررسی نوع حمایت‌های دولت پرداخت و گفت: در اقتصاد برای نوع حمایت‌های ‌دولت ‌دو تفسیر وجو‌د ‌دار‌د، برخی‌ها معتقدند که ارز باید به کالا تخصیص ‌دا‌ده شو‌د و این حمایت غیرمستقیم بر سر سفره‌ها ظاهر گردد، از سوی ‌دیگر عده‌ای بر این باورند که حمایت را باید مستقیما به ‌دست خانوار برسانیم، پر‌داخت یارانه‌ها بخشی از این تفکر است.
این کارشناس اقتصادی به تورم ناشی از پرداخت‌های نقدی اشاره کرد و ادامه داد: البته باید توجه ‌داشته باشیم که اگر قرار بر این باشد تمام سیستم را نقدی کنیم قطعا تورم را خواهیم ‌داشت. بنابراین هیچ کارشناسی این پیشنها‌د را نمی‌‌دهد که تمام کالاها را با ارز واقعی حساب کنند و مابه‌التفاوت ارزی را به خانوارها بدهند. ‌در شرایط فعلی ‌دولت با‌ید کالاهای اساسی را هدفمند شناسایی و توزیع کند.
وی افزود: مدتی است که ‌دولت برای برخی از کالاها ارز 4200 تومان را پر‌داخت می‫کند اما در بسیاری از مواقع چه ارز 4200 تومان باشد و چه بالاتر بازار قیمت ‌دیگری را تعیین کرده و عملا رفاه خانوار تغییر پیدا نمی‌کند.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: برای افزایش رفاه من گمان می‌کنم که باید تمام کالاهایی که از از خدمات ارز یارانه‌ای چه 4200 تومان و چه نیمایی استفا‌ده کر‌ده‌اند ‌دقیق کارشناسی شود، فرآیندها واضح باشد، نظارت‌ها صحیح شکل بگیر‌د، افرا‌دی که ارز را دریافت می‌کنند رصد شوند و نحوه بازگشت این ارزها نیز مشخص باشد در این صورت می‌توان یک حمایت شفاف داشت.
اقتصاد ما باید به سمت تک‌نرخی شدن برود
غیبی‌پور در بخش دیگری از صحبت‌هایش به روند تک‌نرخی شدن ارز و تاثیر آن بر رفاه خانوارها اشاره کرد و گفت: اقتصاد ما باید به سمت تک‌نرخی شدن برود ولی این تک‫نرخی شدن با احتساب یارانه‌ای است که دولت از همین ارز آزاد به سفره خانوار بازمی‌گرداند و رفاه را افزایش می‌دهد. اگر این رفاهی که وجود دارد بعد از سیاست‌های تک‌نرخی کردن ارز از بین نرود برای خانوار فرقی نمی‌کند که این ارز بر چه مبنایی محاسبه شده است چراکه رفاه‌شان تغییری پیدا نکرده است، بنابراین تک‌نرخی شدن قابل پذیرش می‌شود. اما اگر مبنا این باشد که سیاست تک‌نرخی اجرا شود و درآمد دولت افزایش پیدا کند اما از آن طرف رفاه خانوارها کاهش پیدا کند نمی‌تواند پیامد مثبتی را برای ما به همراه داشته باشد.
وی گفت: در شرایط فعلی که اقتصاد کشور به دلایل متفاوتی با چالش همراه بوده و میان درآمد و هزینه خانوارها شکاف عمیقی به وجود آمد است حذف ارز 4200 تومان و حرکت به سمت تک‌نرخی شدن نمی‌تواند پیشنهاد مناسبی باشد. مهم‌ترین و اساسی‫ترین پایه‌ای که می‌تواند این برنامه را پیاده کند این است که کالاهایی که تا کنون مورد حمایت دولت بوده‌اند به شکل واقعی به سبد مصرفی خانوار برسد حال با هر روشی که می‌خواهد اجرا شود.
شکاف عمیق میان نرخ ارزها تمام برنامه‌ریزی‌ها را متلاشی می‌کند
این کارشناس اقتصادی با اشاره به فاصله میان ارز دولتی با ارز بازار آزاد ادامه داد: ارزی که به عنوان ارز دولتی شناخته می‌شود فاصله‌ای 5 تا 7 درصدی با بازار آزاد دارد. تفاوت میان ارزها زمانی حاشیه و مشکلاتی را در اقتصاد ایجاد می‌کنند که دارای فاصله‌ عمیقی شود، در آن‌صورت تمام برنامه‌ریزی‌ها متلاشی شده و رشد اقتصادی مدنظر حاصل نمی‌شود..

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ابتکار نیوز، تاریخ انتشار: 11 شهریور ۱۳۹۹، کد خبر: -،www.ebtekarnews.com