شعار سال: معضلات زیست محیطی یکی از چالشهایی است که با اما و اگرهای زیادی مواجه است. این اما و اگرها به آن علت است که همواره با تضاد منافع مواجه میشوند و دو راهی توسعه و حفظ محیط زیست بسیاری از مدیران کشور وجود دارد اما برای این دو راهیهای زیست محیطی چه میتوان کرد؟ وضعیت محیط زیست ایران در چه شرایطی قرار دارد؟ آیا میتوان به آیندهای برای ایران سبز (زیست محیطی) متصور شد؟ خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری برنا به سراغ عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، رفت تا پاسخ این دست سوالات را جویا شود.
آب، بزرگ ترین چالش محیط زیست است
رئیس سازمان محیط زیست کشور افزود: امروزه از آبهای جاری به صورت کامل برداشت میکنیم و به سمت آبهای زیر زمینی نیز رفتهایم. عملا برای نسل آینده احترام نمیگذاریم و اهداف ما کوتاه مدت است. اگر نگاهمان کوتاه مدت باشد محیط زیستی برای ما باقی نمیماند. مسائلی چون از بین رفتن منابع ژنتیکی و آلودگی هوا و پسماندها در مرحله بعد هستند. امروزه بزرگترین چالش ما آب و نگاه کوتاه مدت به آن است.
مشکلات روز، عقل را از برنامه ریزان گرفته است
او افزود: مشکلات روز عقل را از برنامه ریزان گرفته است. این امر سبب شده است تا با معلولها در محیط زیست پیکار کنیم. متاسفانه همین چند روز پیش مجلس به دنبال این بوده است تا عوارض آلایندگی را از محیط زیست بگیرد و آن را به شهرداریها دهد تا کسریهای شهرداریها و دستمزدهای آنها جبران شود اما معضلات زیست محیطی کشور روی زمین مانده است.
او افزود: مشکل امروز ما این است که به آیندگان و فرزندان خود توجه نمیکنیم. به نسلهای بعدی که در این کشور میخواهند به دنیا بیایند فکر نمیکنیم. این موارد است که معضلات را چند برابر میکند و ریشه آن نیز خشک نمیشود.
رئیس سازمان محیط زیست کشور ادامه داد: با اطلاعات نادرست و قانون گذاری اشتباه نمی توانیم منابع خود را به این شکل هدر دهیم. من از قانونگذاران می خواهم تا به صورت بلندمدت فکر کنند و صرفا به فکر دوره 4 ساله نمایندگی خود نباشند. قوانین ما در تضاد با این قبیل خواسته ها است. به هیچ عنوان به فکر آینده نیستیم و صرفا به فکر مشکلات روز هستیم.
کلانتری گفت: زمان به سرعت میگذرد و این رسم کشورداری نیست. کشورداری نباید با سیاستهای کوتاه مدت همراه باشد.
رئیس سازمان محیط زیست کشور افزود: 10 سال پیش گفتم کشاورزی در شرق زاگرس و جنوب البرز به علت کم آبی تعطیل میشود و میلیونها نفر به تبع آن جا به جا خواهند شد همه به من خندیدند و حتی به من توهین کردهاند و گفتند من دیوانه شدهام اما امروز مشاهده میکنیم که چه اتفاقی افتاده است.
مشارکت 50 کشور در احیای دریاچه ارومیه
او در ادامه این مصاحبه اختصاصی به آخرین وضعیت دریاچه ارومیه اشاره کرد. کلانتری با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه اولین دریاچه جهان است که پس از خشک شدن احیا شده و امید داریم تا سال 1406 به احیای کامل اکولوژیک برسد، گفت: مشکلات همواره وجود دارد اما هنگامی که اراده وجود داشته باشد و امکان انجام کار نیز باشد، مشکلات از پیش رو برداشته می شود. از سال 1392 احیای دریاچه ارومیه آغاز شد و از دی ماه آن سال نزدیک به 700 نفر که 70 نفر آنها خارجی بودند به مدت 6 ماه صرفا برنامه ریزی برای احیای دریاچه ارومیه انجام دادند.
رئیس سازمان محیط زیست کشور افزود: سختترین قسمت احیای دریاچه ارومیه برنامه ریزی آن بود. به علت اینکه از استرالیا تا ایالات متحده در این پروژه همکاری داشتند به صورت شبانه روزی عملیات برنامهریزی ادامه داشت و فقط یکم فروردین ماه سال 93 به مدت یک روز تعطیل شد و در کل مدت شش ماه حتی یک دقیقه نیز تعطیل نشده بود.
کلانتری تصریح کرد: برنامه ریزی در این عرصه منظم و یکپارچه بود و با اجماع دانشمندان برنامه ریزی شد و 700 نفر از بیش از 50 کشور جهان در آن حضور داشتند. هیچگاه رای گیری انجام ندادیم و صرفا با اجماع برنامه ریزی تنظیم می شد. برنامه ریزی ما ایستا نبود و در هر قسمتی که متوجه اشتباه می شدیم در همان لحظه در راستای اصلاح آن عمل می کردیم.
کارشکنی مسئولان محلی آذربایجان غربی بزرگ ترین چالش ما بود
عضو کابینه دولت دوازدهم خاطرنشان کرد: بزرگ ترین چالش ما در راستای احیای دریاچه ارومیه کارشکنی مسئولان محلی آذربایجان غربی در دو سال نخستین برنامه احیای دریاچه ارومیه بود. دولت همکاری کامل را انجام می داد اما مدیران استانی و استاندار با ما همکاری نمی کرد و نمی دانست که دود این عدم همکاری به چشم همه مردم منطقه خواهد رفت.
او ادامه داد: مشکل اصلی که دریاچه ارومیه پس از خشک شدن ایجاد می کرد گرد و غبار بود و در وهله بعد تغییرات دما در اثر خشک شدن دریاچه ارومیه گریبان آن منطقه را می گرفت. مردم در این عرصه همکاری خوبی با ما داشتند اما مدیران انرژی زیادی از ما گرفتند. وزیر کشور به ما گفت یا نباید دریاچه را احیا کرد و یا باید استاندار را تغییر دهم. از سوی دیگر تحریم ها و کمبود منابع برای ما سختی های مضاعفی ایجاد کرد.
کلانتری تصریح کرد: طی مدت 4 سال توانستیم وضعیت دریاچه ارومیه را تثبیت کنیم و با یک سال و نیم تاخیر در پایان سال 1406 دریاچه ارومیه به حد استاندارد می رسد. امروزه بیش از 95 درصد از مسئله گرد و غبار در منطقه آذربایجان حل شده است. در آن منطقه 13 میلیارد تن نمک وجود دارد و این نمک در حال زیر و رو کردن زندگی مردم بود و این گرد و غبارها سبب میشد نور خورشید تجزیه شود و سلامت مردم را با خطر مواجه کند.
ده ها هزار هکتار از جنگلهای زاگرس در خطر از بین رفتن
او افزود: از شرق زاگرس تا مرزهای شرقی، بیآبی بیداد میکند. گرد و غبارها امروز حاصل همین بیآبی است. اضمحلال مواد ژنتیکی گیاهی و جانوری امروز با ما چه کرده است؟ این یعنی از بین بردن تمدن کشور ما.
کلانتری ادامه داد: از بین رفتن این مواد ژنتیکی باعث از بین رفتن کشور میشود. امروزه فرسایش خاک زاگرس یک معضل جدی است و سبب می شود تا ده ها هزار جنگل در این منطقه سالانه از بین روند اما زمانی که مقدار کمتری جنگل به واسطه آتش سوزی از بین رود صدای همه در میآید. قطعا آن مقدار کمتر جنگل که در آتش سوزی ها از بین میرود مهم است اما مقدار بسیار بیشتری نسبت به آن جنگلهای بلوط در زاگرس از بین می رود و هیچکسی هیچ کاری نمی کند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به مشکلات خاکی کشور اظهار کرد: به علت سیاستهای بیتدبیرانه در جنگلها، با این استدلال که مردم گرسنه نمانند گندم کاشته و زمین را شخم می زنیم و خاک به واسطه بادها جا به جا شده است و به سنگ مادر خوردهایم و آب بارشها نیز در خاک فرو نمی رود و خاک با بی آبی مواجه می شود و به تدریج از بین می رود. وقتی خاک از بین برود دیگر نمی شود کاری کرد و به همین علت امروز ده ها هزار هکتار از جنگل های زاگرس از بین می رود. این نوع نگرش ها واقعا نگران کننده است.
مشکل ما در شادگان تجاوز به حریم تالاب است
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: نامهنگاریها موجود است و نماینده مجلس ما را تهدید کرده است که اگر مجوز برای این دو هزار هکتار را به من ندهید من نیز عوارض آلایندگی را با تصویب مجلس از شما خواهم گرفت.
کلانتری ادامه داد: مشکل اساسی ما در حوزه تالابها این بود که حقابه ها نادیده گرفته می شد و به دنبال این اتفاق جازموریان، گاوخونی، هامون، کافتر و دریاچه ارومیه خشک شدند و امروز وضعیت میانکاله نیز خوب نیست. این ها به علت این است که با اهداف کوتاه مدت حقابه ها را صرف موارد دیگر میکنیم.
هیچ ساخت و سازی در محوطه آشوراده آغاز نشده است/ باید اجازه ورود مردم به مناطق حفاظت شده را بدهیم
محیط زیست و مردم را در مقابل هم قرار دادند/ مشکل تقابل محیط زیست و توسعه را حل کردیم
محیط زیست مخالف توسعه پایدار و منطقی نیست/ میتوان با آب شیرین کن مشکل توسعه جنوب کشور را حل کرد
خلیج فارس قربانی بازیهای سیاسی است/ برخی از لکههای نفتی خلیج فارس مربوط به خودمان است
کلانتری با اشاره به مشکلات زیست محیطی خلیج فارس عنوان کرد: خلیج فارس امروز قربانی بازیهای سیاسی کشورهای حاشیه آن است. مرکز بینالمللی راپنی که مسئول حفاظت از خلیج فارس بود، مدتهاست که در کویت هیچ فعالیتی ندارد و عملا نیمه تعطیل شده است و رئیس نیز ندارد.
او افزود: کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس حاضر نیستند سیاست را کنار گذاشته و برای حفظ محیط زیست خلیج فارس در جلسات حاضر شوند. تا آنجایی که در توان ما است از آلودگیهای نفتی خود با کمک وزارت نفت جلوگیری میکنیم و منکر نیستیم برخی از لکههای نفتی نیز مربوط به خودمان است و برخی از خطوط انتقال نفت ما نیز عمرشان تمام شده و باید لولههای نفتی بازسازی شود و دولت ایالات متحده نیز اجازه فروش نفت را داده است تا از پول آن بتوانیم آلودگی های نفتی را از بین ببریم.
کلانتری ادامه داد: اما تا زمانی همه کشورهای خلیج فارس سرمایه گذاری نکنند همچنان رو به نابودی است. امروزه به علت گرما و آلودگی های زیست محیطی بخش هایی از مرجانها نادر خلیج فارس از بین رفته است. ما توانسته ایم سایر دستگاه ها را همراه کنیم اما سایر کشورها پای کار نیستند.
سازمان جنگلها از محیط زیست مظلومتر است