این کاهش آبدهی قنوات وچشمه ها با وجود اراضی حاصلخیز به وسعت 2700 هکتار باعث شده، حدود 96 خانوار به شهرهای مشهد و تهران مهاجرت نمایند.

امروز یک فضای نوستالوژیک بر روستای بام حاکم است و مردم آن که در جریان انقلاب سفید و اصلاحات اراضی در سال 1341 به دلیل خرده مالکی شدن ، محدوديت منابع آب و کمبود درآمد به ناچار به امید یافتن کار و زندگی بهتر به شهرهای بزرگی مانند مشهد و تهران مهاجرت کرده بودند، بدلیل تعصب و عرقی که به زادگاه خود دارند دوباره برگشته اند تا آن را آباد کنند و تلاش دارند که مانند گذشته همه دور هم و به دور از هیاهوی پر قیل و قال شهری در کنار هم زندگی آرامی داشته باشند.

مردمی که در طول 8 سال دفاع مقدس اولین شهید شهرستان را دادند و با بیش از 100 شهید وفاداری خود را به ولایت ثابت کردند. و اما ...

با نگاهي به دهه هاي گذشته وسير قهقرايي روستاي بام با وجود آن همه نعمات خداوندي ، به دنبال علل بروز اين مشكلات در روستاي بام هستيم تا شايد بتوانيم گامي در تجديد حيات در اين روستا برداريم.

از مهمترين دلايل مي توان به خشكساليهاي اخير، بهره برداري بيش از حد از منابع آب زير زميني به خصوص حفر چاههاي عميق در بالا دست روستاي بام و حفر چاه عميق جهت آب شرب (حداكثر 11 روستا)، استفاده از روشهاي آبياري سنتي و... اشاره نمود.برخي از عوامل فوق طبيعي بوده وبرخي عوامل انساني در بروز آن نقش دارند.

در خصوص مديريت منابع آب وخاك و كاهش اثرات خشكسالي و سيل، اداره كل منابع طبيعي خراسان شمالي در دو حوزه آبخيز بالا دست روستاي بام مطالعات آبخيزداري انجام داده اما متاسفانه به دليل كمبود اعتبارات دولتي به مرحله اجرا نرسيده است واز طرف ديگر در مطالعات انجام شده به دليل كم اطلاعي و بي توجهي شوراي روستاي بام در زمان انجام مطالعات وقرار گرفتن بخشي از اراضي كشاورزي در مخزن بند خاكي وعدم اطلاع ورضايت مالكين ، سازه موثري براي كنترل سيلاب وتغذيه منابع آب زيرزميني (چشمه ها وقنوات) روستاي بام پيشنهاد نشده است.

بدين جهت با مشورت كارشناسان حوزه آب و منابع طبيعي، براي رفع اين مشكلات با اداره منابع طبيعي شهرستان واداره كل منابع طبيعي استان خراسان شمالي مكاتباتي در طي مدت 3 سال براي انجام مطالعات موردي بند خاكي انجام شد و نتيجه اي از پيگيريها به دليل اينكه در روستاي گراتي سد خاكي توسط آب منطقه اي خراسان شمالي احداث می شود، حاصل نشد.

در تاریخ 83/3/24 برای رفع مشکل آب شرب تعدادی روستا مجوزی برای حفر چاه عمیق در بالادست بام داده می شود که برای جلب رضایت مالکین محلی قرار می شود تا حداکثر 11 روستا از این چاه برای اب شرب بهره مند شوند. که صد البته بر اساس مطالعات دقیق و کارشناسی بوده و مستندات موجود خود گواه این ادعا است. این عدد امروز به بیش از 25 روستا افزایش یافته و احدی از مسئولین پاسخ گو نیستند. و علارغم پیگیری های زیاد هیچ اتفاقی نیفتاده است.

در نزدیکی این چاه عمیق قدیمی ترین قنات زنده بنام رند بای که بخش بزرگی از باغات روستای بام را سیراب می کند وجود دارد. کارشناسان می گویند حریم رعایت شده است و بر اساس فرمولهایی که دارند وظیفه شان را به درستی انجام داده اند. و اما نتیجه . قنات رند بای امروز کمتر از 10 درصد آب دهی دارد و بیش از 50 درصد باغات آن خشک شده اند.

در يك اكوسيستم طبيعي ، تعادلي بين عوامل تشكيل دهنده آن وجود دارد كه هر گاه اين تعادل از بين برود باعث بروز مشكلاتي در سطح آن اكوسيستم مي شود. در حوزه آبخيز بام به عنوان يك اكوسيستم در گذشته به دليل تعادل در اجزاي اكوسيستم منابع آب زيرزميني از طريق چشمه ها ،قنوات ورودخانه ها به عنوان زهكش طبيعي عمل نموده و آب شرب وكشاورزي پايداري را تامين مي کرده است وآسيابهاي آبي در مسير رودخانه ورونق كشاورزي دليلي بر اين مدعاست اما متاسفانه به دليل صدور مجوز و حفر چاههاي عميق در بالادست( بدون توجه به شرايط سيستمي و اكولوژيك وبررسي اثرات زيست محيطي و اقتصادي واجتماعي بر ساكنان پائين دست) تعادل اكوسيستم طبيعي به هم خورده وچشمه ها وقنوات و... خشك شده ويا آبدهي آنها به طور چشم گيري كاهش پيدا کرده است.

حال بايد پرسيد :آيا نبايد صادر كننده مجوز حفر چاههاي عميق ، در خصوص اثرات اقتصادي واجتماعي آن وبه هم خوردن تعادل اكوسيستم پاسخگو باشد وبر بهره برداري از سفره هاي آب زيرزميني نظارت بيشتري داشته باشد؟

آيا نبايد سفره هاي آب زير زميني در اين اكوسيستم تغذيه شود و جان تازه اي به چشمه ها وقنوات خشكيده داده شود؟

آيا تفاوتي بين مردمان بالا دست وپايين دست حوزه آبخيز گراتي وجود دارد كه شركت آب منطقه اي خراسان شمالي به دليل احداث سد گراتي از تغذيه چشمه ها وقنوات در بالا دست جلوگيري مي كند؟

اما علي رغم پيگيريهاي انجام شده در طي چندين سال، پاسخ قانع كننده اي از طرف شركت آب منطقه اي خراسان شمالي داده نشده است؟؟؟؟

در زیر تعدادی از عکس های مربوط به وضعیت باغات خشک شده جهت استحضار متخصصین اداره آب و منابع طبیعی آورده شده است که حاصل تلاش شبانه روزی آنها محضر قضاوت مردم قرار گیرد

وضعیت سطح باغات روستای بام به یمن 10 چاه عمیق که باعث خشک شدن کلیه چشمه ها و آب های سطح روستای بام شد. و باغات را خشکاند.

چاه عمیق آب شرب آقچ بالادست روستای بام و کنار کال ولایت با مجوز 11 روستا که الان نزدیک 25 روستا از آن استفاده می کنند. کارشناسان معتقدند که هیچ تاثیری بر قنوات خشک شدن رند بای و خرگلی ندارد. ولی شواهد بعد از گذشت 10 سال چز دیگری نشان می دهد.

* باغات خشک شد

با توجه به شرايط فوق و عدم تعادل اكوسيستم ( حوزه آبخيز بام)چاره اي براي تعادل آن ورفع مشكلات ساكنان آن بايد انديشيده شود.متاسفانه در پيگيريهاي انجام شده در طي چندين سال از دستگاههاي مختلف اجرايي نتيجه اي حاصل نشده و هر بخش اجرايي نقش خود را به ديگري ارجاع مي دهد وبه قولي توپ را به زمين هم مي اندازند. درصورتي كه برا ي حل مشكلات مانند اكوسيستم، سيستمي عمل نمود و دستگاههاي اجرايي و مردم با هم تعامل نموده تا مشكلات حل و تعادل به آن اكوسيستم بر گردد.به اميد آن روز

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی عصراترک، تاریخ انتشار: یکشنبه 4 مهر 1395، کد خبر: ۶۴۱۵۱، www.atraknews.com