شعار سال: ماجرای رسوب ۲۰۰هزار تن برنج در گمرک که گفته شده، در حال فاسدشدن است، و اگر چنین شود حداقل ۴هزار میلیارد تومان سرمایه نابود می‌شود، به دعوای زرگری بین دستگاه‌های دولتی تبدیل شده است، درعین‌حال واردکننده‌ها هم تمایلی به ترخیص این برنج‌ها ندارند.

 

این روز‌ها یکی از موضوعاتی که خبرساز شده و حاشیه‌های زیادی را هم به‌دنبال داشته، رسوب ۲۰۰ هزار تن برنج در گمرکات و بنادر کشور است که گفته شده در حال فاسد شدن است و همین مسئله واکنش‌های زیادی را درپی داشته است. ارزش این برنج‌ها اگر قیمت برنج خارجی را متوسط کیلویی ۲۰ هزار تومان هم در نظر بگیریم، بیش از ۴ هزار میلیارد تومان خواهد شد.

در این گزارش به چند و، چون این ماجرا پرداخته است تا مشخص شود هر یک از دستگاه‌های دولتی چقدر در بروز این اتفاق نقش داشته‌اند و حال چه باید کرد.

موضوع دپو شدن برنج در گمرک و عدم ترخیص و عدم اختصاص ارز به واردات این محصول و اعلام خبر احتمال فاسد شدن ۲۰۰ هزار تن برنج، دلایل و ریشه‌های مختلفی دارد که برای بررسی دلایل آن باید به سال گذشته و اختلافات میان دستگاه‌های مختلف برای واردات در طول سال حتی فصل برداشت یا برقراری ممنوعیت فصلی واردات برنج رجوع کرد.

 

* دعوای زرگری دستگاه‌های دولتی

سال گذشته به‌دلیل شرایط خاص تحریمی و برای جلوگیری از واردات یکباره حجم زیادی برنج در یک مقطع سال، با افزایش قیمت در بازار‌های جهانی تصمیم گرفته شد که ممنوعیت فصلی واردات برنج برداشته شود و به واردکنندگان اجازه داده شود که حتی در فصل برداشت برنج داخل هم اقدام به واردات این محصول کنند.

البته قرار بود که از واردکنندگان تعهد گرفته شود که محصول خود را در فصل برداشت برنج داخلی توزیع نکنند تا منجر به کاهش قیمت آن نشوند، اما پس از مدتی رفع ممنوعیت فصلی واردات با اعتراضات گسترده کشاورزان و با همراهی وزارت جهاد کشاورزی مواجه شد در نتیجه رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که "واردات برنج دوباره در فصل برداشت ممنوع خواهد بود. "

* مسئله این است؛ ارز ۴۲۰۰ تومانی یا نیمایی!

این تغییر سیاست و تصمیم باعث شد واردکنندگانی که تا قبل از آن حجم زیادی برنج به کشور وارد کرده بودند، به‌دلیل تغییر یکباره قوانین و اعمال ممنوعیت، برنج‌هایشان در گمرک بماند.

بعد از این رویداد نیز اتفاقی دیگر نیز افتاد، به‌خلاف قانون انتزاع، دولت مسئولیت‌های بازار مرتبط با حوزه کشاورزی را از وزارت جهاد کشاورزی گرفت و به وزارت صمت سپرد که این امر نیز خود منجر به وقفه و اختلال دوباره در واردات برنج شد تا به ماه‌های انتهایی سال رسیدیم و از آنجا که دولت خود می‌دانست که از سال ۹۹ قرار نیست به واردات برنج ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص داده شود، به همین منظور بانک مرکزی نیز مدتی تخصیص ارز واردات برنج را به تأخیر انداخت تا ارز ترجیحی واردات این محصول برداشته شود.

واردات برنج، کالا‌های اساسی، گمرک جمهوری اسلامی ایران، بانک مرکزی.

 

ترخیص برنج‌های دپوشده در گمرک دیگر بصرفه نیست!

ماجرای برنج‌های دپوشده به همین جا ختم نمی‌شود، بر اساس اعلام دبیر انجمن برنج بعد از این‌همه کش‌وقوس یک هفته است که کد تخصیص همه برنج‌های رسوب‌کرده در گمرک صادر شده است، اما با این نرخ روز ارز نیمایی ترخیص آن دیگر برای واردکنندگان بصرفه نیست، زیرا با نرخ ارز امروز قیمت هرکیلوگرم برنج بیش از ۳۰ هزار تومان خواهد بود.

این در حالی است که فلسفه واردات برنج این بود که برنج‌های خارجی با توجه به قیمت پایین‌تری که دارند به‌قیمت مناسبی به دست مردم برسد، اما با برداشته شدن ارز ۴۲۰۰ تومانی و گرانی یکباره نرخ ارز آزاد و نیمایی، دیگر واردات برنج بصرفه نیست.

با این حال به‌نظر می‌رسد اگر مجموعه دستگاه‌های دولتی هرچه زودتر فکری برای ترخیص این برنج‌ها و یا هر تصمیم دیگری برای آن نکنند، احتمال فاسد شدن کل آن و از بین رفتن حداقل ۴ هزار میلیارد تومان سرمایه وجود دارد.

در ادامه، اظهارات مسئولان مختلف دولتی و خصوصی درباره مشکلات واردات برنج و دپوی حدود ۲۰۰ هزار تن برنج در گمرک را می‌خوانیم که هریک مسئولیت را از گردن خود باز و متوجه دیگری می‌کنند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این بحث‌ها بیشتر به یک جنگ زرگری شبیه است.

گمرک: هیاهوی پوچ!

برای بررسی این موضوع ابتدا به‌سراغ گمرک می‌رویم که معاون فنی گمرک یک‌تنه مصاحبه‌های متعدد و تندی علیه دستگاه‌های دیگر از جمله بانک مرکزی و وزارت صمت انجام داده است.
ارونقی معاون فنی گمرک با انتقاد از لفاظی برخی دستگاه‌ها در مسیر ترخیص کالا‌های رسوبی، نسبت به احتمال فاسدشدن ۲۰۰ هزار تن برنج هشدار داده است.

وی افزود: برنج‌های رسوبی مشکل ممنوعیت فصلی نداشتند که با لغو این ممنوعیت، اجازه ترخیص پیدا کنند. طبق مصوبات ستاد تنظیم بازار این برنج‌ها حائز شرایط ترخیص بودند و لیکن هنوز کد رهگیری بانک برای این برنج‌ها صادر نشده است. هر زمان کد رهگیری صادر شد، گمرک نسبت به ترخیص این برنج‌ها اقدام خواهد کرد؛ البته گمرک، مجوز‌های قانونی معتبر را دوباره مطالبه خواهد کرد و امیدوارم برنجی در طول این مدت فاسد نشده باشد! معاون فنی گمرک کار را حتی فراتر برد و از نهاد‌های نظارتی خواست به پرونده رسوب ۲۰۰ هزار تن برنج ورود کنند.

 

بانک مرکزی: تقصیر گمرک و وزارت صنعت است

اما بانک مرکزی بعد از مدتی سکوت درباره عدم اختصاص بموقع ارز برای واردات برنج توپ را به زمین وزارت صمت و گمرک انداخت و با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: "علت اصلی رسوب برنج‌های وارداتی در گمرکات و بنادر کشور، ترخیص درصدی کالا توسط «گمرک»، بدون داشتن تخصیص ارز و کد رهگیری برای ثبت سفارش مرتبط با آنهاست.
علت اصلی مشکل به‌وجودآمده برای بازرگانان، ترخیص درصدی کالا توسط گمرک، بدون داشتن تخصیص ارز و کد رهگیری برای ثبت سفارش مرتبط با آن‌ها بوده است. بدیهی است در صورتی که هنگام خروج کالا‌های یادشده از گمرک، «وجود تخصیص ارز» و «کد رهگیری بانک مرکزی» توسط گمرک کنترل می‌شد و بازرگانان نیز به‌درستی راهنمایی می‌شدند، برابر ضوابط، تأمین ارز به‌نرخ ترجیحی قابل انجام بود و ماندگاری کالا در گمرک و اتفاقات کنونی رخ نمی‌داد.

این مهم در حالی رخ داده است که بانک مرکزی در جلسات متعدد، توجه گمرک و وزارت صمت را به این موضوع جلب و بر رعایت کامل مصوبات مربوط به ترخیص درصدی کالا‌ها با نرخ ترجیحی تأکید کرده است، همچنین پیش از این، بانک مرکزی در این باره هشدار لازم را، مبنی بر متضرر شدن بازرگان در صورت تغییر مقررات توسط ستاد اقتصادی دولت، داده بود.

متأسفانه برخلاف مصوبات مربوطه و بدون توجه به نظرات و انجام استعلام‌های مرتبط از بانک مرکزی و «سامانه جامع تجارت» توسط گمرک، کالا‌ها به‌صورت درصدی توسط گمرک ترخیص شده و شرایط فعلی را برای کالا‌های باقیمانده و واردکنندگان رقم زده است.

در پایان تأکید می‌شود، بانک مرکزی به‌محض دریافت فهرست ثبت سفارش‌های منطبق با منابع اعلامی این بانک، اقدام به تأمین ارز با نرخ ۴۲۰۰ و صدور کد رهگیری خواهد کرد؛ لذا انتظار می‌رود رسانه‌ها پس از خروج برنج‌های یادشده از گمرک، پیگیری لازم را درخصوص نحوه توزیع و قیمت فروش برنج‌های ترخیصی به‌عمل آورند و در اختیار قرار گرفتن این محصول نزد مردم را مورد توجه ویژه قرار دهند. "

وزارت صمت سیاست سکوت را انتخاب کرد

وزارت صنعت، معدن و تجارت، اما سیاست سکوت را انتخاب کرد و در روز‌هایی که دستگاه‌های دولتی به جان هم افتاده بودند، هیچ‌گونه شفاف‌سازی از سوی مسئولان این وزارتخانه صورت نگرفت.
تنها معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر بود که اویل آبان با ابراز اینکه "۳ هزار تن برنج بیش از ۵ ماه در انبار گمرک بوشهر مانده است" گفت: ترخیص این برنج‌ها نیاز به صدور مجوز بانک مرکزی دارد.


*کد ترخیص ۲۰۰ هزار تن برنج مانده در گمرک صادر شد

مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج اما اظهارات متفاوتی داشت و گفت: به‌جای اینکه دستگاه‌های مختلف تقصیر را به گردن هم بیندازند، راهکار ارائه دهند و شرایطی فراهم کنند تا محصولات دپوشده در گمرک به کشور وارد شود.

وی اضافه کرد: تخصیص ارز برای واردات برنج به‌موقع صورت نگرفت و زمانی کد ترخیص داده شد که دیگر واردات این محصول برای واردکنندگان بصرفه نبوده است.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ادامه داد: ماندن حجم زیادی برنج در گمرکات به‌دلیل آن است که سال قبل (۱۳۹۸) اعلام شد که ممنوعیت فصلی برای واردات برنج دیگر وجود ندارد، به همین منظور واردکنندگان نیز محموله‌های برنج را به گمرکات آوردند، اما به‌یکباره نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد "واردات برنج ممنوع است. "

وی تصریح کرد: بعد از برقراری این ممنوعیت فصلی، در دی ماه نیز تغییر و تحولات انتقال وظایف بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صمت روی داد که همین امر نیز یک ماه امکان ترخیص برنج‌های وارداتی را به تأخیر انداخت، اما این بار بانک مرکزی اختصاص ارز را به تأخیر انداخت تا اینکه نوع ارز اختصاصی برای واردات برنج از ۴۲۰۰ تومان به نیمایی تغییر کرد.

کشاورز اظهار داشت: بعد از برداشته شدن ارز ترجیحی برای واردات برنج به بخشی از برنج‌های مانده در گمرک ارز اختصاص داده شد و این محموله‌ها با ارز ۱۷ تا ۱۸ هزار تومانی به کشور وارد شد.
وی تصریح کرد: از یک هفته قبل کد تخصیص واردات تمام ۲۰۰ هزار تن برنج مانده در گمرک صادر شد، اما با توجه به گرانی نرخ ارز دیگر واردات برنج برای واردکنندگان میسر نیست، زیرا در صورتی که قیمت یک کیلوگرم برنج خارجی را یک دلار در نظر بگیریم با در نظر گرفتن هزینه‌های سربار واردات، قیمت یک کیلوگرم برنج بیش از ۳۰ هزار تومان خواهد بود.

اجازه واردات برنج‌های کمّی و ارزان‌قیمت خارجی داده شود

کشاورز تأکید کرد: با این نرخ ارز دیگر واردات برنج خارجی کیفی صرفه اقتصادی ندارد و از دولت درخواست می‌شود که مجوز واردات برنج پرمحصول سایر کشور‌ها که قیمت‌های ارزان‌تری دارند، داده شود.

تاریخ مصرف برنج‌های وارداتی

وی در ارتباط با تاریخ مصرف برنج‌های وارداتی گفت: برنج‌هایی که دارای تاریخ مصرف کمی بودند، ترخیص شدند و برنج‌هایی که اکنون در گمرک باقی مانده‌اند اواخر اسفند یا اوایل سال جاری به گمرک آمده‌اند و هنوز تاریخ مصرف زیادی دارند.

این مقام مسئول گفت: برنج به‌طور معمول ۲ سال تاریخ مصرف دارد و در صورتی که حتی این تاریخ مصرف نیز بگذرد بعد از بررسی‌های فنی آن توسط وزارت بهداشت و سازمان استاندارد و صدور مجوز، امکان تمدید تاریخ مصرف آن‌ها وجود خواهد داشت.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۱۲آبان ۱۳۹۹، کد خبر: tasnimnews.com، ۲۳۸۰۱۰۸