در این شهر شلوغ و پرهیاهو با آسمانی کدر، چیزی که بیشتر از همه باید مواظبش باشید موتورسیکلت‌‌هایی هستند که تعدادشان روز به روز بیشتر می‌شود؛ شاید دلیلش ترافیک کلافه‌کننده تهران و نبود جای پارک باشد.

از این هم نگذریم که شیوع کرونا و اجتناب برخی از تهرانی‌ها از وسایل حمل و نقل عمومی باعث شده آنها به موتورسواری روی بیاورند چراکه بر اساس آمار شماره‌گذاری موتورسیکلت در  کشور، تعداد موتورسیکلت‌هایی که در ۶ ماهه نخست سال جاری شماره‌گذاری شده‌اند نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۷۰ درصدی رو به رو بوده است.

افزایش نمایشگاه‌های فروش موتورسیکلت در سطح پایتخت، خود نشانگر افزایش تقاضا برای وسیله نقلیه‌ای به نسبت ارزان‌تر، سریع‌تر و بی‌دردسرتر از خودروست. در این ارتباط برای بررسی بیشتر سری به چندین فروشگاه موتورسیکلت در سطح شهر زده‌ایم.

موتورهای رنگی، شهر خاکستری

سرت را به هر جا بچرخانی فروشگاه‌های بزرگ با موتورهای خوش فرم و خوش‌رنگی را می‌بینی که پشت ویترین‌های قدی به مشتری‌ها خودی نشان می‌دهند مثل رنگین کمانی از جنس چرم و فلز.  آدم محو رنگ‌هایشان می‌شوند. موتورهایی که البته در این بلبشوی دلار، آنچنان هم ارزان نیستند. خیابان شریعتی از سیدخندان تا میدان قدس حالا تبدیل شده به بورس موتورهای خوش نقشی که با شرایط خاص هم فروخته می‌شوند. بازار سنتی موتورسیکلت خیابان هلال احمر و ۱۷ شهریور مقابل نمایشگاه‌های جدیدالتاسیس چاره‌ای جز تسلیم شدن ندارد.

مشتری‌ها بیشترشان جوان هستند. سرک می‌کشند به این موتور و آن موتور. شاید قیمت‌ها برخی را مجبور به عقب‌نشینی کند اما کسی که آمده، زیر و روی همه اطلاعات درباره موتور دلخواهش را درآورده است.

رامین مسعودی ۲۰ ساله برای خریدن موتور برقی به یکی از فروشگاه‌های موتور در پل رومی آمده است. با موبایل در حال صحبت است. گویا می‌خواهد موتور برقی بخرد و از پدرش می‌خواهد تا برایش پول واریز کند. از او درباره علت خرید موتور سیکلت می‌پرسم.

«قرار بود سال پیش موتور بخرم. دانشگاهم جای پارک ماشین نداره، به همین خاطر می‌خواستم موتور برقی بخرم که از شانس خوردیم به کرونا. دیدم حالا حالاها کرونا دست بردار نیست به همین خاطر اومدم برای خرید تا از این گرون‌تر نشده.»

داخل نمایشگاه، موتورها از هر رنگی که فکرش را بکنید کنار هم قطار شده‌اند. رنگ‌هایی که تا سال پیش خبری از آنها در خیابان‌های تهران نبود. گویا قرار است این موتورها کم‌کم جای موتورهای فرسوده و درب و داغان چند سال گذشته را بگیرند.

از فروشنده جوانی که با حوصله جواب مشتری‌ها را می‌دهد درباره بازار فروش موتور بویژه اینکه هوا رو به سردی است می‌پرسم. «بازار فروش موتور از گرون شدن بنزین بهتر شده. یکسری از اونهایی که ماشین داشتن و با توجه به مشکل محدوده طرح زوج و فرد و ترافیک و جای پارک، مشکل جدیدی به اسم سهمیه‌بندی بنزین بهش اضافه شد ترجیح دادن موتور بخرن. خب این موتورها هر ۱۰۰ کیلومتر ۲ لیتر بنزین مصرف می‌کنن و هر جایی هم میشه پارک‌شون کرد. تازه موتورهای برقی که مشتری‌های خاص خودش رو داره و با یک بار شارژ ۵۰ کیلومتر راه میره. بیشتر جوون‌‌ها مثل گذشته دنبال موتورهای طرح سی جی نمیرن، اونها دنبال موتورهای خوش‌رنگ و بدون کلاچ هستن.»

حق با این فروشنده است آنهایی که برای خرید یا تحقیق آمده‌اند بر سر انتخاب رنگ دچار سردرگمی شده‌اند چراکه رنگ‌ هر کدام از موتورها خاص و جذاب است. محمد امین ۲۸ ساله آرایشگر است. مغازه‌ای در خیابان ظفر اجاره کرده و حالا  می‌خواهد موتور بخرد تا راحت‌تر در این شلوغی تهران در تردد بین خانه و آرایشگاهش باشد.

او درباره خرید موتور می‌گوید: «من تا به حال موتور نداشتم. هر جا می‌رفتم با ماشین بود ولی دیگه حوصله ماشین سواری ندارم، اومدم موتور بخرم تا راحت‌تر برم و بیام. این موتورها نسبت به موتورهای دیگه گرون‌تر هستن ولی هم فال هست و هم تماشا. برای جذب مشتری هم خوبه. جلوی مغازه پارک می‌کنم. برای دکور آرایشگاهم چی از این بهتر.»

در میان سرک کشیدن دختر جوانی لابه‌لای موتورها برای خرید موتور برقی، نظرم را جلب می‌کند. او موتور نارنجی رنگی را انتخاب می‌کند. به او می‌گویم که می‌داند موتورسواری زن‌ها فعلا ممنوع است. لبخندی به نشانه اعتراض می‌زند و می‌گوید: «کجای قانون نوشته که موتورسواری زنان ممنوعه. خب وقتی زن‌ها می‌تونن دوچرخه سوار بشن چرا نتونن با موتور رانندگی کنن؟ من موتور می‌خرم چون سال‌هاست دوست دارم خودم رانندگی کنم. الان رنگ دلخواهمو انتخاب کردم و اگه موتور شارژ داشته باشه تا خونه با موتورم میرم.»

به گفته یکی از فعالان حوزه صنعت موتورسیکلت، موتور برقی تا دو سال پیش نیاز به گواهینامه نداشت ولی با اجباری شدن گواهینامه برای موتورهای برقی، فروش این محصول که هیچ آلایندگی هم ندارد به شدت کاهش یافته چراکه خریداران این محصول بیشترشان نوجوان‌هایی بودند که تازه وارد مرحله جوانی شده بودند.

کرونا استفاده از موتور سیکلت را افزایش داد

بررسی آمار چند سال گذشته نشان می‌دهد خرید و استفاده از موتورسیکلت در کشور سیر نزولی و صعودی داشته است ولی از سال ۹۶ شاهد کاهش ناگهانی بوده است. به عنوان مثال شماره‌گذاری موتورسیکلت در سال ۹۰  آماری حدود ۸۱۳ هزار بوده و با فراز و فرود در سال ۹۵ به ۷۲۳ هزار شماره‌گذاری می‌رسد اما سال ۹۶، ۹۷ و ۹۸ با سقوط روبه‌رو می‌شود و حالا هم در نیم سال اول ۹۹ با رشد معناداری روبه‌رو شده است.

البته این نکته را نباید فراموش کرد که یکی از دلایل مهم کاهش تولید، خرید و استفاده موتورسیلکت در کشور به دلیل فشار حداکثری تحریم‌های ظالمانه آمریکا بوده است و اکنون با تغییر قدرت در این کشور، چشم‌انداز این صنعت در کشور روشن‌تر از گذشته است.

رحیم خداپسند، یکی از فعالان حوزه موتورسیکلت درباره افزایش استفاده از این وسیله نقلیه در کشور بخصوص کلانشهرها چنین می‌گوید: « با توجه به شیوع کرونا، شرایطی ایجاد شد که کسب و کار افرادی که در پیک کار می‌کنند رونق گرفت و در حال حاضر فروش موتورهای ارزانقیمت برای اینگونه کارها هم با افزایش بسیاری روبه‌رو بوده و در کنار این موضوع بازار جدیدی توسط افرادی شکل گرفته است که قبلا موتورسیکلت سوار نمی‌شدند و در واقع آن‌ها اتومبیل‌سوار بودند  یا از حمل ‌و نقل عمومی استفاده می‌کردند و حالا به موتورسواری روی آورده‌اند، در نتیجه با این رخداد می‌توانیم به جرات بگوییم با ورود هر یک موتورسیکلت به خیابان‌های تهران، در حقیقت ما یک خودرو را از چرخه‌ حمل‌و‌نقل شهری و کلان شهرها خارج کرده‌ایم.»

وی در ادامه می‌افزاید: « متاسفانه در سال ۹۹  استقبال از موتور برقی کاهش پیدا کرد و دلیل آن اجباری شدن گواهینامه رانندگی برای این دسته از محصولات است. تقریبا از ۲سال پیش که پلیس راهور استفاده از موتور برقی را منوط به گرفتن گواهینامه کرد باعث شد افرادی که تمایل به استفاده از این دسته از موتورهای با سوخت پاک را دارند از استفاده موتورسیکلت برقی صرفه‌نظر کنند.

اگر روند گواهینامه می‌توانست تغییراتی را داشته باشد یا مانند قوانین اتحادیه اروپا با حجم و سرعت خاصی با گواهینامه خودرو معادل‌سازی می‌شد، قطعا رشد بسیار بالایی را در استفاده از این محصولات شاهد بودیم. به هر حال تاثیر این موضوع عالی خواهد بود. زیرا، به ازای هر موتورسیکلت برقی که تولید می‌شود فقط یک موتورسیکلت بنزینی از چرخه حمل و نقل خارج نمی‌شود بلکه یک خودرو از چرخه ترافیک خارج می‌شود و ما مصرف بنزین صدی ۱۵ را یکدفعه به صفر می‌رسانیم، چون کسی که موتورسوار است، سراغ موتورسیکلت برقی نمی‌آید بلکه خودروسوار سراغ این دسته از محصولات می‌آید.»

اما موضوعی که باید به آن اشاره کرد بالا رفتن سن موتورهایی است که در خیابان‌ها در حال ترددند. سردار کمال هادیانفر، رییس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور چندی پیش عنوان کرده بود که بیش از ۱۱ میلیون موتور سیکلت در کشور سنی بین ۱۰ تا ۱۵ سال دارند و در واقع به سن فرسودگی رسیده‌اند.

با این تفاسیر باید گفت بیش از ۱۱ میلیون موتورسیکلت کاربراتوری و دودزا همچنان نفس شهرها را تنگ می‌کنند و ورود موتورسیکلت‌های نسل جدید همچون موتورهای برقی می‌تواند در کنترل آلودگی هوا و آلودگی صوتی و کاهش مصرف سوخت نقش بسزایی داشته باشد.