شعار سال: جو بایدن عضو حزب دموکرات، سیاستمداری با تجربه گسترده در فعالیت‌های دولت: از ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹، سناتور، از ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷ - معاون رئیس جمهور در دولت باراک اوباما بود.
ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در این خصوص چنین می‌نویسد: بایدن پس از مراسم تحلیف در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ چگونه ریاست جمهوری خود را آغاز می‌کند؟ ظاهراً، با تجدید نظر در میراث سیاسی سلف. ترامپ مشکلات زیادی برای خود ایالات متحده و برای همه جهان ایجاد کرده است.
اگرچه جو بایدن در ایالات متحده با چالش‌های زیادی روبرو خواهد شد، اما سیاست خارجی، همانطور که وی قبلاً نیز اعلام کرده است، یکی از اولویت‌های وی خواهد بود.

بایدن میراث دشواری را در خاورمیانه به ارث برد. این‌ها افغانستان، عراق، سوریه، کرد‌ها و ترکیه هستند. اما این گفته به ویژه در مورد اسرائیل و ایران بیشتر صدق می‌کند. دو کشور نسبت به پیروزی جو بایدن بطور متفاوت برخورد کردند. در اسرائیل، از شکست دونالد ترامپ، که در طول چهار سال کار‌های زیادی برای بیت المقدس انجام داده است، با نگرانی استقبال شد. به یاد بیاوریم که در دوران باراک اوباما رئیس جمهور دموکرات (۲۰۱۶-۲۰۰۸)، روابط اسرائیل و آمریکا بدترین شرایط را پشت سر گذاشتند.

به گفته خانم تووا لازاروف، معاون سردبیر روزنامه جروزالم پست، وقتی جو بایدن در ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود، سیاست‌های ایالات متحده در خاورمیانه، به ویژه در رابطه با درگیری‌های اسرائیل و فلسطین و ایران، دستخوش تغییرات چشمگیری خواهد شد. خانم لازاروف ۱۰ تغییراتی را که می‌تواند در نتیجه پیروزی بایدن رخ دهد مشخص کرد: ۱ - بایدن به هرگونه احتمال تحقق طرح "صلح برای سعادت" ترامپ، معروف به معامله قرن پایان خواهد داد. ۲ - بایدن هرگونه احتمال الحاق کرانه باختری توسط اسرائیل را از بین خواهد برد. ۳ - مسئولیت حل اختلاف با فلسطینی‌ها فقط بر عهده اسرائیل خواهد بود. ۴ - بایدن به موضع دیرینه آمریکا مبنی بر غیرقانونی بودن فعالیت‌های شهرک سازی اسرائیل در خارج از مرز‌های ۱۹۶۷ در کرانه باختری و بیت المقدس شرقی باز خواهد گشت. دولت ترامپ حقوق تاریخی و مذهبی اسرائیل را در این سرزمین به رسمیت شناخته است. ۵ - سفارت ایالات متحده در بیت المقدس باقی خواهد ماند، زیرا بایدن یکی از امضا کنندگان سندی در باره سفارت ایالات متحده در سال ۱۹۹۵ است که بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و تصریح کرد که سفارت ایالات متحده باید از تل آویو به بیت المقدس منتقل شود. ۶ - احیای تشکیلات خودگردان فلسطین رخ خواهد داد. ۷ - مذاکرات فلسطین و اسرائیل از سر گرفته خواهد شد. ۸ - بایدن برای پیشرفت روابط اسرائیل با بحرین، امارات متحده عربی و سودان تلاش خواهد کرد، زیرا از توافق نامه‌های عادی سازی این روابط حمایت می‌کند. ۹ - ایالات متحده به حمایت از اسرائیل در سازمان ملل ادامه خواهد داد. ۱۰ - توافق نامه برجام معروف به معامله هسته‌ای مورخه سال ۲۰۱۵ با ایران احیا خواهد شد. به سیاست اوباما در مورد ایران بازگشت خواهد شد.
به گفته شیمریت میر، ستون نویس Ynetnews، طرفداران ترامپ در خاورمیانه بعلاوه اسرائیل شامل امارات متحده عربی، عربستان سعودی و مصر هستند. در حالی که این کشور‌ها به اندازه اسرائیل مشتاق دولت ترامپ نیستند، اما انتظار داشتند موقعیت ژئوپلیتیکی آن‌ها در دوره ترامپ همچنان تقویت شود. قطر و اردن بی طرف هستند. آن‌ها روابط خوبی با دولت ترامپ برقرار کردند، اما برنامه ترامپ در مورد خاورمیانه را نپذیرفتند و بدین ترتیب آزادی مانور با واشنگتن پس از انتخابات را تأمین کردند.

به گفته خانم میر، تشکیلات خودگردان فلسطین و ایران با بی صبری منتظر رفتن ترامپ بودند. جای تعجب نیست که محمود عباس از اولین کسانی بود که پیروزی بایدن را تبریک گفت.

روابط کاخ سفید با ایران پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های مالی و اقتصادی علیه ایران به بیشترین تنش رسیده است. در سال ۲۰۱۹ - ۲۰۲۰ واشنگتن و تهران در آستانه جنگ بودند. بنابراین، مشکل ایران یکی از اصلی‌ترین مشکلات در لیست کار‌های بین المللی فوری است که نیاز به راه حلی اساسی دارد.
تنش بین ایالات متحده و ایران از زمان تاسیس جمهوری اسلامی وجود داشته است. با این وجود، علی رغم همه اختلافات ایدئولوژیک، سیاستمداران دو کشور موفق به جلوگیری از برخورد‌های خطرناک هنگام تمرکز بر حل مشکلات اساسی، مانند مشکل اتم ایران شدند. در قرن بیست و یکم، این مشکل نه تنها برای ایالات متحده، بلکه برای تمام جهان به یک نگرانی تبدیل شده است. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران و باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، با مشارکت روسیه، انگلیس، فرانسه، چین و آلمان با مسئولیت زیادی به حل مسئله هسته‌ای ایران پرداختند. در نتیجه، در ژوئیه ۲۰۱۵، گروه ۱ + ۵ و ایران توافق هسته‌ای - برجام را تصویب کردند. برجام همچنین بنیادی برای برقراری روابط مثبت ایران و آمریکا را فراهم آورده است.
با این حال، در ماه مه ۲۰۱۸، پرزیدنت ترامپ ایالات متحده را از برجام خارج کرد و تحریم‌های ضد ایرانی را بازگرداند و متعاقباً آن‌ها را تقویت کرد و سیاست "حداکثر فشار" علیه ایران را اعلام نمود.

جو بایدن سیاست ترامپ در مورد ایران را یک فاجعه خواند. بایدن در بیانیه ژانویه ۲۰۲۰ به دنبال ترور سردار سلیمانی نوشت: بذر انواع خطرات توسط دونالد ترامپ در ۸ مه ۲۰۱۸، روزی که او برخلاف توصیه مشاوران ارشد امنیت ملی خود، توافق هسته‌ای ایران را پاره کرد، کاشت. روزی که به نزدیکترین متحدین اروپایی ما پشت کرد و تصمیم گرفت که خنثی کردن هرگونه پیشرفت حاصل شده توسط دولت اوباما-بایدن برای او مهمتر از ساختن جهانی بهتر و امن‌تر است.

وقتی با ایران قرارداد بستیم، همه راه‌های ایران برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای را مسدود کردیم. بازرسان بین المللی از آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای مانند سرویس‌های ویژه ما بار‌ها انجام تعهدات ایران را تأیید کرده اند. یکی از جدی‌ترین تهدید‌های ثبات منطقه‌ای و امنیت جهانی از دستور کار حذف شده بود؛ و وقتی توافق ایران حاصل و عملی شد، ما این چرخه خطرناک معامله به مثل ایرانی را نداشتیم ...، اما همانطور که آن‌ها می‌گویند، یک روش هوشمندانه برای مقابله با آن‌ها وجود دارد، و راه ترامپ وجود دارد ...
تنها راه برون رفت از بحران ایرانی - دیپلماسی روشن، سازگار، مبتنی بر استراتژی است، نه راه حل‌های یکباره یا برتری قهری.
اما دولت جو بایدن در بازسازی آنچه ترامپ تخریب کرده است با چالش‌های چشمگیری روبرو خواهد شد.
اول، خود توافق هسته ای. همانطور که می‌دانیم برجام و قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، که آن را به طور قانونی درج کرده است، خواستار اجرای دقیق تمام مفاد سند از سوی ایران و لغو کلیه تحریم‌های ضدایرانی توسط مخالفان ایران شدند. علاوه بر این، مدت زمان برنامه برای مفاد مختلف از ۵ تا ۲۰ سال متفاوت بود. از سال ۲۰۱۸، ایالات متحده نه تنها تحریم‌های قبلی را بازسازی کرده، بلکه آن‌ها را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. علاوه بر این، امروز ترامپ در حال آماده سازی تحریم‌های جدیدی علیه ایران است که هر هفته تا ۲۰ ژانویه اعمال می‌شود. هدف این است که برای دولت جدید در احیای برجام و ایجاد گفتگو با تهران از هر لحاظ ممکن دشوار باشد.

ایران به نوبه خود، از ماه مه ۲۰۱۹، از اجرای تعهدات خود در مورد برجام امتناع می‌ورزید و اکنون در توسعه برنامه هسته‌ای خود پیشرفت چشمگیری داشته است. همانطور که جو بایدن متذکر شد، "نکته اصلی این است که ایران امروز بیش از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ به بمب هسته‌ای نزدیکتر است.

دومین مانع مهم "سیاست ایرانی" بایدن را باید در ایران جستجو کرد. ترامپ اعتماد تهران به ایالات متحده را متزلزل کرده و بازگرداندن گفتگوی سازنده بسیار دشوار خواهد بود.
علاوه بر این، تیم رئیس جمهور حسن روحانی که با درخشش توافق هسته‌ای را به پایان رساند، در حال رفتن است. در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۱، انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار می‌شود. شانس هر یک از طرفداران اصلاحات لیبرال روحانی برای اشغال پست ریاست جمهوری نزدیک به صفر است. همچنین بعید است طی ۵ ماه بین مراسم تحلیف جو بایدن و انتخابات ریاست جمهوری در ایران، ارتباطات مثبتی بین واشنگتن و تهران برقرار شود.
هیچ تردیدی وجود ندارد که پس از تحلیف رئیس جمهور جدید ایران، همه شاخه‌های دولت تحت کنترل رادیکال‌ها، محافظه کاران، یعنی ضد غربی‌ها، ضد آمریکایی‌ها باشند. البته آن‌ها برای لغو یا تخفیف تحریم‌ها مجبور به برقراری تماس با آمریکایی‌ها می‌شوند. اقتصاد ایران در شرایط بحرانی به سر می‌برد و این امر می‌تواند موجی از اعتراضات اجتماعی در کشور را برانگیزد. همانطور که اخیراً آقای کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، با استناد به رئیس جمهور حسن روحانی گفت، در نتیجه خروج آمریکا از برجام، ایران بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار ضرر کرد. این مبلغ هر روز در حال رشد است و در نتیجه ممکن است چندین برابر شود.
رهبران ایران با خیالی آسوده و امید از پیروزی بایدن استقبال کردند. حتی می‌توان گفت پیروزی بایدن و اظهارات وی در مورد ایران فرصتی برای چانه زنی به تهران داد. آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب و دیگر رهبران کشور شرایطی را برای رئیس جمهور منتخب آمریکا تعیین کردند: اول، ایالات متحده باید به اشتباهات خود اعتراف کند، دوم، توبه به مردم ایران کند، سوم، بازگشت به برجام، چهارم، لغو کلیه تحریم‌ها، پنجم، جبران خسارت اقتصادی، ششم، رعایت تمام تعهدات خود، از جمله توافق هسته ای. به احتمال زیاد، این شرایط زمینه ساز دشوارترین بحث‌ها خواهد شد.

 

به نوبه خود، با توجه به گفته‌های بایدن، می‌توان قضاوت کرد که وی آماده بحث است. درست است که مشخص نیست رئیس جمهور ایالات متحده حداقل ۲۰۰ میلیارد دلار به ایران را چگونه غرامت می‌دهد، اما امیدواریم بحث و گفتگو‌هایی در این باره وجود داشته باشد.

علاوه بر این، دولت بایدن در هفته‌های نخست کار خود برای نشان دادن حسن نیت نسبت به تهران، از جمله لغو ممنوعیت سفر و صدور مجوز برای تسهیل دسترسی به دارو‌های مورد نیاز برای مبارزه با بیماری همه گیر برخی اقدامات را انجام می‌دهد.
سومین مانع اساسی در مسیر آمریکا و ایران به سمت یکدیگر ممکن است موقعیت در سنا و مجلس نمایندگان کنگره آمریکا باشد. بر اساس داده‌های اولیه، دموکرات‌ها مجلس نمایندگان را کنترل خواهند کرد، در حالی که جمهوری خواهان موفق شده اند کنترل سنا را حفظ کنند؛ بنابراین، جمهوری خواهان می‌توانند لوایح بایدن را در سنا مسدود کنند؛ بنابراین، دولت دموکرات باید همکاری خود را با جمهوری خواهان در کنگره توسعه دهد. این برای اجرای سیاست بایدن در مورد ایران مهم است.‌
می‌توان گفت که پیروزی جو بایدن فرصت‌هایی را برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا فراهم کرد. بدون شک این امر بر کل اوضاع سیاسی خاورمیانه و جهان تأثیر خواهد گذاشت. همچنین یک درخواست دلگرم کننده، خواست متقابل بایدن و رهبری ایران برای حفظ برجام است.
درست است، حتی اگر تحولات مثبتی در وقایع رخ دهد، ادعای عملی شدن آرزو‌های رئیس جمهور جدید آمریکا و رهبران ایران زودرس خواهد بود. اما بیایید خوش بین باشیم - علیرغم همه چیز، امروز زمینه‌های خوش بینی وجود دارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از اسپوتنیک ایران، تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۹، کد خبر: ۲۰۲۰۱۱۱۲۷۱۴۷۶۷۸، ir.sputniknews.com