دکتر مینو بدیعی – روزنامه نگارو مدرس ارتباطات - در این باره به «ایران» گفت: «وضعیت نشریات زنان در ایران بسیار تأسف بار است. متأسفانه حتی نشریاتی که قبل از انقلاب به عنوان یک نشریه تخصصی در حوزه زنان فعالیت می‌کردند و بسیار نیز پر شمارگان بودند بعد از انقلاب بشدت افت کرده و به حالت رکود در آمدند. چرا که بنابه دلایلی از جمله برخی محدودیت‌ها و نگاه‌های تفکیک جنسیتی نتوانستند مانند قبل فعالیت کنند و امروزه به نشریه‌ای تبدیل شده‌اند که در مورد زنانی مطلب می‌نویسد که انگار به دنیایی ماورایی و غیر واقعی تعلق دارند.»

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «اما در نیمه دوم دهه 70 و همزمان با روی کار آمدن دولت اصلاحات نگاه‌ها به نشریات زنان تغییر کرد. همان موقع شاهد انتشار روزنامه «زن» به مدیریت «فائزه هاشمی» بودیم که تحول چشمگیری در دنیای رسانه بود. اما در حالی که این روزنامه مخاطبان بسیاری را جذب کرده بود توقیف و از ادامه انتشار باز ماند. چندی بعد مجله «زنان» به عنوان نشریه‌ای تخصصی با سردبیری «شهلا شرکت» کار خود را شروع کرد و با چاپ گزارش‌های حرفه‌ای و تأثیر‌گذار از مسائل مربوط به زنان بسرعت در این عرصه یکه تاز شد اما متأسفانه این نشریه نیز توقیف شد.

پس از آن نشریه‌ای با عنوان «حقوق زنان» به مدیریت اشرف گرامی زادگان منتشر شد که نمونه خوبی از نشریات تخصصی بانوان به شمار می‌رفت. اما انتشار این نشریه نیز بنا به دلایلی متوقف شد و می‌توان به جرأت گفت در حال حاضر در این حوزه دچار یک خلأ‌فرهنگی شده‌ایم.»

این روزنامه نگار با سابقه در ادامه گفت: «با اینکه دولت یازدهم نگاه مثبتی به فعالیت زنان دارد و همچنین شاهد تحول بزرگی در حوزه‌های علمی، مدیریتی، دانشگاهی و بازار اشتغال برای زنان بوده‌ایم اما همچنان جای خالی یک نشریه تخصصی برای بانوان احساس می‌شود.

بی تردید امروزه مشکل زنان با گذشته فرق کرده است. نوشتن از آسیب‌های اجتماعی و زنان معتاد و کارتن خواب و پرداختن به وضعیت‌های اسف بار دیگر چندان خریداری ندارد. جایگاه زنان جامعه از دهه 80 به بعد بسیار متفاوت شده است. الان باید مجلاتی منتشر شود که موفقیت‌های زنان را در عرصه‌های ورزشی، علمی و مدیریتی به مخاطب نشان دهد. پرداختن به مسائل کلیشه‌ای و تکراری در جذب مخاطب تأثیری ندارد. به قول مرحوم دکتر هوشنگ اسلامی «در دنیایی که زنان به مقام ریاست جمهوری رسیده‌اند چرا زنان کشور من باید هنوز در نشریات خود طرز تهیه ترشی لیته را یاد بگیرند؟»

بدیعی در ادامه گفت: «دختران جوان و زنان جامعه ما دیگر دنبال این مسائل نیستند و جذابیتی برایشان ندارد به علاوه اینکه گسترش فضای مجازی باعث شده این اطلاعات براحتی در اختیارشان قرار بگیرد. بنابراین جهت‌گیری نشریات تخصصی باید زنان را به سمت پیشرفت سوق دهد. از طرفی باید نشریات وجود تضادهای موجود را در مورد زنان ایرانی نشان دهد.

از سوی دیگر نشریاتی که مختص آشپزی و خیاطی است حرفی برای گفتن ندارند. دغدغه زن امروز آموزش آشپزی و خیاطی نیست از طرفی نمی‌توان عنوان نشریه تخصصی به اینها داد؛ چرا که تعریف خاصی دارد؛ این نوع از نشریات را می‌توان نشریه زرد با گرایش زن و خانواده نامید. اینها برای زنان و دختران امروزی اقنا‌ع‌کننده و جذاب نیست. در کل باید گفت ما باید به سوی تغییر نگاه درباره نشریات تخصصی برویم و بدانیم نیاز زن امروز جامعه ما چیست و همان را در اختیارش قرار دهیم.

یکی از برنامه‌های معاونت مطبوعاتی ارشاد حمایت از نشریات تخصصی است امااین تعریف دارد و هر نشریه‌ای تخصصی تلقی نمی‌شود. ما برای داشتن نشریه تخصصی باید خبرنگار تخصصی تربیت کنیم، سردبیر این نشریات نیز باید متخصص باشند. من پیشنهاد می‌کنم برای داشتن نشریات تخصصی در کشور از دانشگاه‌ها و تغییر در دروس آغاز کنیم تا بتوانیم حداقل در آینده شاهد انتشار این نشریات در کشور باشیم.»

اشرف گرامی زادگان - حقوقدان و روزنامه نگار- نیز معتقد است اگر نشریات علمی پژوهشی را از نشریات زنانه جدا کنیم باید بگوییم امروزه انتشار این نشریات بستگی به شرایط مالی و امکانات دیگری دارد.

وی با اعلام این مطلب گفت: به عنوان مثال خود بنده مجوز دو نشریه تخصصی بانوان را دارم اما نداشتن امکانات مالی باعث شده نتوانم آنها را به شکل منظم منتشر کنم. یا برخی همکارانم که مجوز نشریه بانوان را دارند به دلیل مشکلات و موانعی که برایشان ایجاد شده و این به دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی نشریه بر می‌گردد از ادامه انتشار خودداری کرده‌اند یا هر از چندگاهی منتشر می‌کنند.

در کل باید گفت یکی از موانع اصلی عقب ماندن نشریات تخصصی بانوان در مقایسه با سایر نشریات این است که زنان ابزارهای قدرت یعنی پول و سیاست را در دست ندارند و از طرفی به خاطر نوع نگاهی که در جامعه به زن وجود دارد زنان نمی‌توانند مانند مردان برای تأمین مالی نشریه خود از ارتباطات و تعامل‌هایی که مردان در جذب اسپانسر و آگهی دارند استفاده کنند.

این حقوقدان در ادامه گفت: «متأسفانه در ایران زنان در بسیاری از عرصه‌ها از جمله فرهنگ به دلایل متعدد به جایگاه مناسب نرسیده‌اند و اگر زنی به جایگاهی که حقش بوده رسیده است به خاطر تلاش و علاقه خودش است وگرنه هیچ حمایت جانبی دریافت نمی‌کنند. متأسفانه اگر زنان بخواهند مانند مردان در روابط و تعاملاتشان قدم بردارند بلافاصله برچسب‌هایی به آنها خواهد خورد.»

وی در ادامه گفت: «هدف ما از انتشار نشریه تخصصی زنان که مهمترین وظیفه ما نیز هست اطلاع‌رسانی و آگاهی آنها به حقوق‌شان است. این تلاش در جهت حفظ حقوق انسانی زنان، تحکیم خانواده و رعایت حقوق متقابل زنان و مردان در خانه صورت می‌گیرد. در اجتماع نیز سعی داریم به اصلاح بینش‌های غلط و جایگزینی حق و شایسته سالاری، کاهش محدودیت‌های زنان در اشتغال و مدیریت برسیم و باعث رعایت و تقویت عدالت اجتماعی برای زنان جامعه شویم.

اما یک بخش از نشریات تخصصی که شامل مجله‌های علمی پژوهشی است نیز در کشور منتشر می‌شود. شاید وضعیت این نشریات در مقایسه با بخش خصوصی بهتر باشد چرا که وابسته به یک دانشگاه یا وزارتخانه بوده و از نظر مالی تأمین می‌شوند. به علاوه آنکه با دریافت مبلغی پول از افرادی که مقاله‌شان در مجله چاپ می‌شود درآمد دیگری نیز دارند.»

دکتر فروغ شجاع نوری- مدیر مسئول نشریه جامعه شناختی روان شناختی زنان وابسته به دانشگاه الزهرا – در این باره به «ایران» گفت: «از آنجا که ما یک پژوهشگاه زنان هستیم و باید درباره مسائل زنان کار می‌کردیم حدود 11 سال قبل این نشریه را راه‌اندازی و منتشر کردیم. البته بعد از 8 سال یک شاخه علمی پژوهشی به آن اضافه کردیم به نام مجله «مطالعات زن و خانواده» که دو فصلنامه است.

وی درباره مراحل دریافت مجوز برای نشریات تخصصی گفت: گرفتن مجوز برای نشریه تخصصی بانوان تفاوت و سختی خاصی با نشریات دیگر ندارد فقط باید حتماً به مسائل بانوان ربط داشته باشد. در واقع ما از بین مقاله‌هایی که برایمان ارسال می‌شود فقط آنهایی را که مربوط به زنان و دختران است می‌توانیم چاپ کنیم چون تخصصی هستیم. هر نشریه تخصصی نیز یک هیأت تحریریه دارد که مقالات را بررسی می‌کند سپس در اختیار داوران قرار می‌گیرد و بعد از آن برای چاپ مجوز داده می‌شود.»

وی درباره هزینه‌های این نشریه گفت: «هزینه را خود دانشگاه تأمین می‌کند اما هزینه داوری را از افرادی که مقالاتشان پذیرفته شده می‌گیریم. از آنجا که نشریه ما از حدود 4 سال قبل به شکل دیجیتالی منتشر می‌شود فقط تعداد مختصری از مجله برای نویسنده‌ها و چند کتابخانه چاپ و فرستاده می‌شود.»

در کل می‌توان گفت نشریاتی که امروزه برای زنان منتشر می‌شود پاسخگوی نیازهای آنان نیست و از سوی دیگر وجود ده‌ها سایت و شبکه مجازی که به شکلی گسترده و بدون محدودیت به مسائل زنان می‌پردازند دیگر نشریات موجود چندان جذابیتی برای مخاطب ندارد. هر چند علاقه زنان به مطالعه مطالب خانوادگی و آموزش خانه‌داری و مهارت‌های زندگی همواره وجود دارد اما باید به اقتضای زمانه نیز توجه کرد و صرف انتشار مطالب عامه پسند زنانه نمی‌تواند در جذب مخاطب و نامیدن نشریه به نام زنان کافی باشد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، صفحه 13، تاریخ انتشار: یکشنبه 11 مهر 1395، شماره: 6325 .