شعار سال: بحران آب يكي از مشكلات و چالش‌هاي بخش كشاورزي در كل كشور و استان خراسان رضوي مي باشد اما این بحران در شهرستان مه ولات که بزرگترين شهرستان باغي استان خراسان رضوي محسوب مي‌شود و بيش از ۹۷ درصد اشتغال این شهرستان وابسته به اين بخش است، بیش از پیش به چشم می‌آید؛ بطوری که كاهش كمي و كيفي منابع آبي در مه ولات از جمله مشكلات اساسي در روند توسعه بخش كشاورزي و از طرفي استمرار و پايداري فعاليت كشاورزي در همين سطح موجود مي باشد.

شهرستان مه ولات به‌عنوان پايلوت در سطح كشور و استان در راستای جبران و كاهش مخاطرات بحران ناشي از كم‌آبي براي اولين مرتبه در ۵ سال گذشته اقدام به نصب كنتورهاي هوشمند و خاموشي چاههاي كشاورزي نموده، بطوريكه در حال حاضر مدت ۴ ماه خاموشي در سال در بهره برداري از منابع آبي شهرستان اعمال می‌شود.

توسعه طرحهايی همچون اجراي آبياري تحت فشار و بخصوص طرحهاي تجميع، طرحهاي انتقال آب (لوله گذاري و كانال كشي)، استفاده از مالچ‌هاي گياهي و معدني، افزايش حاصلخيزي اراضي بخصوص در افزايش ميزان ماده آلي خاكها، در راستای افزايش راندمان انتقال آب و افزايش بهره وري در ميزان آب مصرفي با حمايتهاي اعتباري، ضروری به نظر می‌رسد و باید توجه بیشتری در این زمینه صورت گيرد.

با شرايط موجود بلحاظ سطح زير كشت و ميزان خاموشي منابع آبي، نياز آبي باغات شهرستان قابل تامين نبوده و در واقع كم آبياري صورت مي‌گيرد و بلحاظ كاهش عملكرد، خسارت قابل توجهي به باغات وارد مي‌گردد ، ضمن اينكه، امكان خاموشي بيشتر براي صرفه جوئي در ميزان برداشت از منابع زير زميني و كمك به كاهش بيلان منفي آب سفره هاي زير زميني امكان پذير نخواهد بود .

لازم بذكر است، با تمام مشكلات فوق كل حمايت انجام شده از اين بخش، در سال زراعي گذشته تخصيص اعتبارات تملكي به ميزان ۳۴۰ ميليون ريال براي احداث حدود ۷۰۰ متر كانال بتني و مبلغ ۴۷۰۰۰ ميليون ريال براي اجراي ۳۵ طرح آبياري تحت فشار از محل اعتبارات صندوق حمايت از بخش كشاورزي بوده است كه پاسخگوي نياز بهره برداران شهرستان مه ولات نیست.

یکی از مصوبات سفر استاندار خراسان رضوي در تيرماه سال ۹۴ به شهرستان مه ولات حفر و تجهيز يك حلقه چاه با عنوان چاه بحران با تخصيص ۱۰ هزار متر مكعب آب در سال و همچنین حفر و تجهيز يك حلقه چاه با تخصيص ۱۰۰ هزار مترمكعب در سال براي احداث ۱۰ هكتار گلخانه براي مديريت بحران خشكسالي در بخش كشاورزي و افزايش راندمان بهره وري در مصرف آب و ايجاد اشتغال براي فارغ التحصيلان بيكار بخش كشاورزي بود که متاسفانه با گذشت بيش از يك سال، منابع مالي لازم براي انجام پروژه هاي مذكور تامين و تخصيص نيافته است .

لازم بذكر است، در مجوزات صادر شده توسط سازمان آب منطقه اي، تعرفه آب بهاي تخصيصي، صنعتي برآورد و تعيين شده كه با توجه به كاربري كشاورزي طرحهاي مذكور ، منطقي نمي باشد.

از ديگر مشكلات بخش کشاورزی شهرستان مه ولات آلودگي باغات پسته به آفت پروانه چوبخوار مي‌باشد كه به لحاظ پنهان بودن اين حشره از ديد باغداران و فعاليت لارو اين آفت بمدت بيش از ۹ ماه در داخل سرشاخه هاي درختان پسته، مبارزه با اين آفت را مشكل نموده و مي بايست جهت مبارزه با اين آفت حتما مديريت تلفيقي كنترل آفت مورد توجه قرار گيرد، كه اين خود مستلزم برنامه ريزي دقيق و انجام هزينه به مبلغ ۷ ميليون ريال بطور ميانگين در هر هكتار باغ مي باشد كه ضروري است ، اعتبار لازم بصورت مشاركتي براي مبارزه همگاني و كنترل بحران ناشي از گسترش اين آفت كه قادر خواهد بود بيش از ۷۰% خسارت وارد نمايد ، از منابع ماده ۱۰ و ۱۲ مديريت بحران ، تامين و مورد توجه جدي قرار گيرد.

يكي از مهمترين پيامدهاي ناشي از خاموشي چاههاي كشاورزي، افزايش دوره آبياري و در واقع كم آبياري باغات پسته، انار و زعفران با توجه به سطوح زير كشت فعلي است كه مشكلات عديده اي از جمله افزايش آفات بخصوص آفت پسيل در باغات پسته و كرم گلوگاه در باغات انار و همچنين مشكلات تغذيه اي براي باغات و مزارع زعفران بهمراه داشته، بطوريكه كاهش عملكرد محصولات مذكور و از طرفي افزايش هزينه هاي سمپاشي براي مبارزه با آفات مذكوركاملا محسوس مي باشد كه در اين رهگذر ، اقتصاد كشاورزي شهرستان را با مخاطره جدي روبرو نموده است.

جبران بخشي ازخسارتهاي ايجاد شده انجام حمايتهاي لازم در خصوص افزايش راندمان آبياري و افزايش حاصلخيزي خاكها بخصوص با بهبود ميزان ماده آلي خاكها و همچنين اصلاح خاك هاي با محدوديت شوري و قلياييت با تخصيص تسهيلات ارزان قيمت كاملا ضروري است كه انتظار دارد مورد توجه قرار گيرد .

از جمله زير بخشهاي كشاورزي كه هميشه بدون كمترين توقع در امر توليد وتامين امنيت غذايي نقش به سزايي ايفا نموده‌اند دامداران دام سبك هستند كه متاسفانه طي يك دهه گذشته بواسطه وقوع خشكسالي‌هاي پياپي در شهرستان و از طرفي كاهش ۹۰ درصدي سطوح زيركشت محصولات زراعي به واسطه خاموشي چاههاي كشاورزي، كه بصورت «سرچر» و «پس چر» مورد استفاده دامداران قرار ميگرفته، تامين علوفه مورد نياز دامداران همواره يكي از مشكلات اساسي آنان در سالهاي اخير بوده كه از مهمترين پيامدهاي آن ميتوان به كاهش۴۰ درصدي تعداد دامهاي شهرستان واز طرفي حذف دامهاي مولد و ضعف عمومي دامهاي موجود و افزايش بيماريهاي دامي ونهايتا كاهش توليد اشاره کرد.

انتظارمي‌رود جهت حمايت از قشر زحمت كش دامداران تامين علوفه وانواع مكملهاي غذايي مورد نياز دامها بصورت پرداخت تسهيلات ارزان قيمت مدت دار وسرمايه در گردش براي تامين هزينه هاي جاري مورد توجه ويژه قرار گيرد.

احمد نادري كارشناس ارشد کشاورزی و مدير جهاد كشاورزي مه ولات

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی سیمای مه ولات، تاریخ انتشار 29 تیر 95 ، کد مطلب:13645: www.simayemahvelat.ir