شعار سال: دکتر سانجی میشرا هماهنگکننده پروژه کنسرسیوم جمعآوری دادههای بیماران سرطانی آلوده به کووید ۱۹ و دانشمند ستاد مرکزی پزشکی دانشگاه وندربیلت ایالات متحده آمریکا که تا اوایل سال جاری میلادی در حال بررسی روی کاندیداهای واکسن علیه بیماریهای «زیکا» و «دنگی» بود، درباره جزئیاتی از تولید واکسن کرونا در دنیا اظهار کرد: اگرچه هنوز جزئیات کاملی از تجزیه و تحلیل موقت شرکتهای دارویی Moderna و Pfizer/BioNTech و AstraZeneca که طبق توافق با دانشگاه آکسفورد، AstraZeneca (مسوول تولید و توزیع واکسن این دانشگاه در سراسر جهان است) منتشر نشده، اما این گزارشهای اولیه بیش از انتظار بسیاری از کارشناسان واکسن ازجمله من بوده است.
امیدوارکننده بودن نتایج اولیه
میشرا با اشاره به امیدوارکننده بودن نتایج اولیه این شرکتها گفت: شرکت دارویی مدرنا گزارش داده که طی مطالعه مرحله سوم واکسن کاندیدایی۱۲۷۳- mRNA، ۳۰ هزار شرکتکننده بزرگسال آمریکایی به صورت داوطلب ثبتنام کرده بودند که تنها در ۵ مورد از ۹۵ مورد واکسینه شده، مبتلا به کووید ۱۹ اتفاق افتاده در حالی که ۹۰ مورد عفونت در گروههایی که دارونما استفاده کرده بودند، شناسایی شده است که خود کارایی ۵/۹۴ درصدی واکسیناسیون این شرکت را بیان میکند.
این کارشناس واکسن در دانشگاه وندربیلت آمریکا با اشاره به اینکه هیچیک از بیماران آلوده به کووید ۱۹ که واکسن کرونای ۱۲۷۳ – mRNA را دریافت کرده بودند، به فرمهای شدید این بیماری مبتلا نشده بودند اظهار کرد: این در حالی است که ۱۱ نفر (معادل ۱۲ درصد) از داوطلبانی که دارونما را دریافت کرده بودند به فرمهای شدید این بیماری مبتلا شدند.
میشرا به تاثیرپذیری ۹۰ درصدی در جلوگیری از عفونت در واکسن کاندیدایی BNT ۱۶۲ b ۲ شرکتهای داروسازی Pfizer/BioNTech در طی آزمایشات بالینی فاز سوم نیز اشاره کرد و گفت: در فاز سوم مطالعات بالینی این شرکت داروسازی نیز ۴۳ هزار ۵۳۸ داوطلب ثبتنام کرده بودند که شاهد موثر بودن ۹۰ درصدی واکسن کاندیدایی این شرکت هستیم.
وی در پاسخ به این سوال که واکسن mRNA چگونه کار میکند گفت: به طور کلی نحوه عملکرد واکسنها به گونهای است که سیستم ایمنی بدن را آموزش داده تا بخشی از ویروس را که عامل بیماری است شناسایی کنند و تشخیص دهند.
این دانشمند ستادی مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت با اشاره به اینکه واکسنها به طور سنتی حاوی ویروسهای ضعیفشده یا پروتئینهای امضای خالص ویروس هستند اظهار کرد: در مورد واکسن mRNA قضیه متفاوت است، زیرا فرد به جای تزریق پروتئین ویروسی، مواد ژنتیکی (mRNA) را دریافت میکند که این مواد ژنتیکی، پروتئین ویروسی را کددار کرده و وقتی که این دستورالعملهای ژنتیکی به قسمت فوقانی و بالایی بازوها تزریق میشود، سلولهای عضلانی با ترجمه این کدها، پروتئینهای ویروسی را مستقیما در بدن ایجاد میکنند.
میشرا با بیان اینکه این روش، همان کاری را که ۲ SARS-CoV- در طبیعت انجام میدهد را تقلید میکند با این تفاوت که واکسن mRNA فقط برای قطعه مهم پروتئین ویروسی کدگذاری میشود، افزود: mRNAها به سیستم ایمنی بدن پیشنمایش آنچه ویروس واقعی در بدن ایجاد خواهد کرد را نشان میدهد و این پیشنمایش به سیستم ایمنی بدن این فرصت را خواهد داد تا آنتیبادیهای قدرتمندی را طراحی کرده که در صورت آلودگی فرد میتواند ویروس واقعی را خنثی کند.
mRNA ماده ژنتیکی مصنوعی است که نمیتواند به نسل بعدی منتقل شود
این کارشناس واکسن در دانشگاه وندربیلت با بیان اینکه mRNA ماده ژنتیکی مصنوعی است که نمیتواند به نسل بعدی منتقل شود اظهار کرد: پس از تزریق mRNA، این مولکول، پروتئینهای تولیدی درون سلولهای عضلانی را هدایت میکند که در بازه زمانی ۲۴ تا ۴۸ ساعت به حداکثر فعالیت خود رسیده و میتواند تا چند روز نیز ادامه پیدا کند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا ساختن واکسن mRNA خیلی سریع انجام میشود افزود: اگرچه در حال حاضر برای تولید واکسن به روشهای سنتی مطالعات خوبی انجام شده، اما قطعا این روش بسیار وقتگیر بوده و نمیتواند بلافاصله در برابر بیماریهای همهگیر جدید مانند کووید ۱۹ پاسخ مناسبی دهد.
این دانشمند ستادی مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت در تشریح فرآیند روشهای سنتی تولید واکسن گفت: به عنوان مثال، برای تولید آنتیویروس آنفلوآنزای فصلی، تولید واکسن تقریبا شش ماه طول میکشد. ویروس واکسن آنفلوآنزای کاندیدا برای تولید یک ویروس ترکیبی، که خطر کمتری دارد و میتواند در تخم مرغ رشد کند، حدود سه هفته رشد خواهد کرد.
سپس ویروس ترکیبی به تعداد زیادی تخمک بارور شده تزریق میشود و برای تولید نسخههای بیشتر برای چندین روز انکوباتور میشود. سپس مایعات حاوی ویروس از تخمها جمعآوری شده و ویروسهای واکسن از بین میروند و پروتئینهای ویروسی طی چند روز خالص میشوند.
میشرا با بیان اینکه واکسنهای mRNA میتوانند موانع تولید واکسنهای سنتی مانند تولید ویروسهای غیرعفونی یا تولید پروتئینهای ویروسی در سطوح خلوص پزشکی را از بین ببرند افزود: واکسنهای mRNA بسیاری از مراحل تولید را از بین میبرند، زیرا بدن انسان به جای تزریق پروتئینهای ویروسی، از دستورالعملهای تولید پروتئینهای ویروسی خود استفاده میکند.
این کارشناس واکسن با اشاره به اینکه مولکولهای mRNA بسیار سادهتر از پروتئینها هستند افزود: برای واکسنها mRNA به جای سنتز بیولوژیکی، توسط مواد شیمیایی تولید شده بنابراین بسیار سریعتر از واکسنهای معمولی طراحی، مقیاسبندی و تولید انبوه میشوند.
وی در پاسخ به این سوال که مشکل mRNA چیست به ایسنا گفت: ابتدا باید به این موضوع توجه داشت که mRNA یک فناوری جدید نیست. مدتی قبل نشان داده شد که وقتی mRNA مصنوعی به حیوان تزریق میشود، سلولها میتوانند پروتئین مورد نظر را تولید کنند، اما پیشرفت همچنان کند بوده است به این دلیل که mRNA نه تنها ناپایدار نیستند بلکه به اجزای کوچکتر نیز تجزیه شده و به راحتی توسط دفاع ایمنی بدن انسان تخریب میشوند که همین امر سبب شده رساندن آن به هدف را بسیار ناکارآمد کند.
میشرا افزود:، اما از سال ۲۰۰۵ محققان دریافتند که چگونه میتوان mRNA را تثبیت کرد و آن را در ذرات کوچک قرار دادند تا به عنوان واکسن تحویل بدن انسان داده شود بنابراین انتظار میرود واکسنهای mRNA کووید ۱۹ اولین استفاده از این فناوری باشد که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا تایید شود.
این هماهنگکننده پروژه کنسرسیوم جمعآوری دادههای بیماران سرطانی آلوده به کووید ۱۹ دانشگاه وندربیلت آمریکا در پاسخ به این سوال که چرا mRNAها را باید فوقالعاده سرد نگه داشت به ایسنا گفت: مهمترین چالش برای تولید واکسن mRNA بیثباتی ذاتی آن است، زیرا احتمال تجزیه آن بالاتر از دمای انجماد وجود دارد.
وی درباره دمای مورد نیاز برای ذخیره این واکسنها نیز گفت: گزارشها نشان داده واکسنهای mRNA شرکت Pfizer/BioNTech نیاز به ذخیره مطلوب در دمای منفی ۹۴ درجه فارنهایت را دارد و در حدود پنج روز در دمای طبیعی یخچال کمی بالاتر از انجماد تخریب میشود و در همین راستا نیز شرکت فایزر در حال توسعه کانتینرهای حملونقل با استفاده از یخ خشک برای رفع محدودیتهای حملونقلی این واکسن است.
این کارشناس واکسن افزود: در مقابل، شرکت داروسازی Moderna ادعا میکند واکسن آنها در اکثر دمای خانگی یا فریزر پزشکی تا شش ماه برای حملونقل و نگهداری طولانیمدت قابل نگهداری بوده. ضمن آنکه ادعا میکند واکسن آنها میتواند در شرایط استاندارد یخچال، از ۳۶ تا ۴۶ درجه فارنهایت و تا ۳۰ روز پس از ذوب شدن، در مدت زمان ماندگاری شش ماهه پایدار بماند.
واکسن AstraZeneca مزایای زیادی نسبت به رقبای خود دارد
میشرا در بخش دیگری از این گفتوگوی تفصیلی به واکسن کاندیدایی کووید ۱۹ شرکت AstraZeneca نیز اشاره کرد و گفت: شرکت زیست دارویی AstraZeneca اطلاعاتی را در مورد سومین نامزد واکسن امیدوارکننده علیه کووید ۱۹ منتشر کرده که به نظر میرسد مزایای زیادی نسبت به رقبای خود یعنی فایزر و مدرنا دارد.
وی در تشریح عملکرد این واکسن نیز گفت:AstraZeneca تجزیه و تحلیل موقت دادههای مرحله ۳ آزمایش روی ۲۳ هزار داوطلب از انگلیس و برزیل را منتشر کرده که این نتایج نشان میدهد بسته به دوزهای واکسن تجویزشده، واکسن آزمایششده بین ۷۰ تا ۹۰ درصد در توقف کووید ۱۹ موثر است.
این دانشمند ستادی مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت افزود: اگرچه نتایج گزارش شده واکسن AstraZeneca نسبت به واکسنهای کووید ۱۹ شرکتهای فایزر و مدرنا کارآمدی کمتری دارد، اما این واکسن هنوز از واکسنهای سالانه آنفلوآنزا که خطر ابتلا به آنفلوآنزا را بین ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش میدهد، موثرتر بوده. ضمن آنکه باید به این نکته توجه داشت که به طور قابل توجهی هیچیک از شرکتکنندگان واکسینه شده AstraZeneca نیازی به بستری شدن در بیمارستان یا گزارش بیماری شدید نداشتهاند.
این کارشناس واکسن دانشگاه وندربیلت درباره جزئیاتی بیشتر از واکسن شرکت AstraZeneca نیز به ایسنا گفت: واکسن AstraZeneca در دو دوز کامل به فاصله چهار هفته به عنوان تزریق در بازو انجام شده. ضمن آنکه به یکسوم داوطلبان نیز دارونمای ساختگی تزریق شد.
وی افزود: یکی از معدود جزئیاتی که AstraZeneca منتشر کرده، این است که از ۱۳۱ مورد مبتلا به کووید ۱۹ در آزمایشات فاز سوم این شرکت، فقط ۳۰ مورد از بین ۱۱ هزار و ۶۳۶ مورد واکسینه شده و ۱۰۱ مورد نیز در بین داوطلبانی که دارونما دریافت کردهاند رخ داده که این نشان میدهد واکسن AstraZeneca در کل ۷۰ درصد در مقابل کووید ۱۹ موثر است.
میشرا ادامه داد: با این حال یک خطا در مراحل اولیه آزمایش این شرکت رخ داد به طوری که برخی از شرکتکنندگان در دور اول یک دوز و نیم واکسن دریافت کردند که به گفته AstraZeneca، در گروهی از ۲۷۴۱ داوطلبی که دوز کمتری از واکسن کاندیدای این شرکت را دریافت کرده و یک ماه بعد با یک دوز تقویتکننده، فرآیند واکسیناسیون آنها کامل شد، اثربخشی ۹۰ درصدی را دریافت کردند، اما از سوی دیگر اثر تنها ۶۲ درصدی را در میان ۸۸۹۵ داوطلبی که هر دو دوز این واکسن را کامل دریافت کردند، شاهد بودند.
این دانشمند ستادی مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت در پاسخ به این سوال که چرا نیم دوز اضافه شده در دور اول واکسیناسیون اثربخشی بالاتری را نشان داده است به ایسنا گفت: به طور واضح هنوز مشخص نیست که چرا نیم دوز اضافه شده در مرحله اول واکسیناسیون نسبت به واکسیناسیون کامل در دو دوز یک واحدی عملکرد بهتری دارد، اما یک توضیح میتواند این باشد که از آنجا که این واکسن مبتنی بر ویروس سرماخوردگی متداول بوده و غیرانسانی است، سیستم ایمنی بدن هنگامی که دوز اول بسیار زیاد باشد، احتمالا آن را مورد حمله قرار داده و از بین میبرد.
وی با بیان اینکه در مجموع به نظر میرسد شروع با دوز اول پایینتر ممکن است روش بهتری برای عملکرد سیستم ایمنی بدن باشد که پس از دوز کامل تقویتکننده ایمنی، یک پاسخ ایمنی قویتر و موثرتری رخ خواهد داد، اظهار کرد: نتایج واکسن AstraZeneca براساس ارزیابی حدود یکسوم داوطلبانی است (حدود ۶۰ هزار نفر ثبتنام کردهاند) که انتظار میرود در این دوره آزمایشی شرکت کنند. ضمن آنکه AstraZeneca هماکنون به دنبال تایید سازمان غذا و داروی آمریکاست تا بتواند پروتکل نیم دوز را نیز به صورت آزمایشی در ایالات متحده ارزیابی کند.
وی با بیان اینکه واکسن
Oxford-AstraZeneca نمونه دیگری از استراتژی جدیدی است که برای تولید سریع واکسن علیه ویروس کرونا استفاده میشود اظهار کرد: همانطور که قبلا عنوان شد، واکسنهای متداول توسط ویروسهای ضعیفشده یا با تصفیه پروتئین عامل بیماری آنها ساخته میشوند که تولید این واکسنها ممکن است دهها سال طول بکشد، اما واکسنی که توسط دانشگاه آکسفورد و شرکت تولیدکننده آن Vaccitech ابداع شده است، از ابزارهای مختلف مولکولی برای ارائه پیشنمایش ویروس۲ SARS-CoV- به بدن انسان استفاده میکند.
استفاده از ویروس سرماخوردگی شامپانزه اصلاح شده در واکسن دانشگاه آکسفورد
میشرا ادامه داد: واکسن آکسفورد به جای ساختن ویروسهای ضعیفتر یا تحویل mRNA که کدکننده پروتئین سنبله یا خاری (مهمترین سلاح کرونا برای حمله و ورود به سلول انسان) است (مانند واکسنهای مودرنا و فایزر) از ویروس سرماخوردگی شامپانزه اصلاح شده به عنوان وسیلهای برای انتقال سنبله یا پروتئین S ایجادکننده کووید ۱۹ ویروس ۲ SARS-CoV- استفاده میکند و برای این کار پژوهشگران دانشگاه آکسفورد دستورالعمل ژنتیکی ساخت پروتئین خاری را به ویروس سرماخوردگی شامپانزه منتقل کردهاند؛ به این ترتیب سیستم ایمنی، ویروس دستکاری شده را شبیه ویروس کرونا میبیند و میتواند یاد بگیرد چگونه با آن مبارزه کند.
این کارشناس واکسن با بیان اینکه محققان دانشگاه آکسفورد این واکسن را از نسخه ضعیف شده یک ویروس سرماخوردگی معمولی به نام «آدنوویروس» ساختهاند که از بدن یک شامپانزه دریافت شده است، افزود: این محققان از نظر ژنتیکی، آدنوویروس را تغییر دادهاند. به این ترتیب نمیتواند در بدن انسانها رشد و تکثیر پیدا کند. همچنین این واکسن با ژنهایی ترکیب شده که برای یک پروتئین کدگذاری شدهاند. کروناویروس از این پروتئینها استفاده میکند تا سلولهای بدن انسان را آلوده کند.
وی با تاکید بر اینکه این اولین بار نیست که دانشمندان دانشگاه آکسفورد با استفاده از این ویروس بیخطر، واکسنی را امتحان میکنند افزود: پیش از این نیز دانشمندان این دانشگاه این مفهوم را در برابر ویروس کرونایی که باعث سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) میشد، در مطالعات حیوانی آزمایش کرده بودند؛ بنابراین این بار بلافاصله پس از در دسترس بودن ۲ – SARS-CoV، دانشمندان آکسفورد ویروس شامپانزه را برای واکسنی که باعث ایجاد پاسخ ایمنی قوی در برابر۲ SARS-CoV- در موشها و میمون رزوس شد، مجدداً مورد استفاده قرار دادند.
واکسن آکسفورد نیاز به ذخیرهسازی خیلی سرد ندارد
این دانشمند ستادی مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت در مقایسه این سه واکسن کاندیدای کووید ۱۹ گفت: واکسن AstraZeneca با وجود اثربخشی ادعا شده کمتر نسبت به رقبای دیگر خود همچون فایزر و مودرنا، اما ممکن است بیشتر مورد پسند واقع شود، زیرا میتوان آن را در شرایط استاندارد یخچال بین ۳۶ تا ۴۶ درجه فارنهایت برای حداقل شش ماه ذخیره، حملونقل و استفاده کرد.
وی افزود: واکسنهای mRNA رقابتی توسط مودرنا و Pfizer/ BioNTech برای پایداری به دمای فوق سرد نیاز دارند بنابراین استفاده از واکسن AstraZeneca در کلینیکهای عادی، به ویژه در مناطق روستایی و کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران آسانتر خواهد بود.
میشرا با بیان اینکه یکی دیگر از مزایای مهم واکسن AstraZeneca قیمت پایین آن نسبت به سایر رقبای خود است افزود:Covax یک پویش جهانی برای دستیابی به تجهیزات مرتبط با ویروس کرونا است.
در این همکاری جهانی که با هدف مشارکت و هم افزایی دانش و اطلاعات برای مبارزه با همهگیری ویروس کرونا و همچین توزیع عادلانه تکنولوژی مرتبط با آن تشکیل شده است، تمام مراکز تحقیقاتی برای مشارکت در آن فراخوان شدهاند که در حال حاضر بیش از ۶۴ اقتصاد با درآمد بالا به تسهیلات COVAX پیوستهاند که یک ابتکار جهانی بوده که دولتها و تولیدکنندگان را با هم جمع میکند تا اطمینان حاصل کنند واکسنهای کووید ۱۹ در نهایت به کسانی که بیشترین نیاز را دارند (هر کسی که باشد و هر کجا که زندگی میکنند) خواهد رسید.
وی ادامه داد: شرکتهای داروسازی فایزر و مودرنا به ابتکار COVAX نپیوستهاند، اما AstraZeneca توافق کرده است که واکسن را به صورت غیرانتفاعی و برای مدت زمان همهگیری با قیمت پایینتر برای کشورهایی با درآمدهای متوسط تهیه کند که خود عاملی است که باعث میشود واکسن AstraZeneca قیمت پایینتری نسبت به سایر رقبای خود داشته باشد و همین امر سبب خواهد شد بیشتر مورد استقبال قرار گیرد.
این کارشناس واکسن دانشگاه وندربیلت با اشاره به اینکه مانند سایر واکسنهای نامزد کووید ۱۹، واکسن AstraZeneca نیز دارای جزئیات کلیدی مانند تجزیه در عفونتها، دوام یا اثربخشی در گروههای سنی مختلف شرکتکنندگان در آزمایش نیست اظهار کرد: برای همه کاندیداهای واکسن کووید ۱۹، ما فقط اطلاعات مقدماتی مربوط به تعداد کمی از عفونتها را داریم و هیچیک از گروههای تولیدکننده کاندیدای واکسن کووید ۱۹ تاکنون اطلاعات کاملی منتشر نکردهاند بنابراین ارزیابی کامل اختلافات بین آنها دشوار است بنابراین برای ارزیابی کارایی همه واکسنهای کووید ۱۹ در سرانجام کنترل همهگیری این بیماری، باید منتظر پیگیری بیشتر و دادههای طولانیمدت باشیم.
شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از جهان صنعت،تاریخ انتشار:10آذر1399،کدخبر:124867،jahanesanat.ir