در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.

• در ابتدا از فرهنگ عزاداری در دیروز و امروز بگویید.

در روایات داریم امام رضا(ع) قبل از ماه محرم خانه‌شان را برای عزاداری جد بزرگوارشان سیدالشهدا(ع) سیاه‌پوش می‌کردند و به ریان‌بن‌شبیب و اباصلت هروی نیز سفارش می‌کردند خودشان را برای عزاداری امام حسین(ع) آماده کنند.. امروز می‌بینیم علاوه بر دهه اول محرم، عزاداری روز اربعین حسینی با حضور خیل عظیم دلسوختگان آن حضرت در کربلا برگزار می‌شود یا روزهای پایانی دهه آخر صفر اراداتمندان به ساحت مقدس امام رضا(ع) از دور و نزدیک پیاده راهی مشهدالرضا(ع) می‌شوند تا روز شهادت این امام همام در حرم باصفایش باشند.

• آسیب‌شناسی عزاداری یکی از بحث‌هایی است که معمولا در ماه محرم مطرح می‌شود. شما این آسیب‌شناسی را تا چه حد ضروری می‌دانید؟

هنوز آن‌طور که باید در مورد آسیب‌شناسی عزاداری کاری انجام نشده است. آسیب‌شناسی عزاداری محرم باید متولی داشته باشد. همچنین برای این موضوع اعتبار ویژه‌ای لازم است. مداحی‌ها، روضه‌ها و مقتل‌خوانی‌ها دچار آسیب‌ است که متأسفانه به صورت تخصصی و کارشناسی به امر آسیب‌شناسی آن ها پرداخته نشده است. رهبر معظم انقلاب در مورد مداحان بسیار دغدغه دارند و هر ساله یک برنامه مخصوص مداحان دارند. یک مداح از نظر ایشان فرد بسیار مهمی است که جایگاهش خیلی بالاست.

• مداحان در محرم بیشترین نقش را ایفا می‌کنند و بیشترین مخاطب را دارند ...

مداح صاحب تریبون است و عزاداری را مدیریت می‌کند. امروزه مداح‌محوری یکی از آسیب‌هایی است که در عزاداری‌هایمان وجود دارد. در گذشته مراسم سوگواری اهل‌بیت(ع) روحانی‌محور بود و در هیئت‌ها، مساجد، حسینیه‌ها و تکایا همه جا منبر حرف اول را می‌زد. روحانی مخاطب را نسب به فرهنگ عاشورا، اهل‌بیت(ع)، مبانی دین، احکام و نیازهای دینی‌شان آشنا می‌کرد. ولی الان برعکس است. عزاداری‌ها مداح‌محور شده است. در برخی هیئت‌ها برای استماع سخنرانی، افراد محدودی پای منبر یک روحانی می‌نشینند.

ولی زمان مداحی اکثریت در مراسم عزاداری حضور می‌یابند. چون مداح جایگاه اثرگذاری را در جامعه دارد. قبل از اینکه محرم بیاید، باید برای مداحان و مسئولان هیئت‌های مذهبی کاری انجام شود.

• به مداح‌محوری اشاره کردید. یک مورد دیگر که خیلی بین مداحان در عزاداری‌ها رایج است، شور به جای شعور عزاداری است...

این هم یکی از آسیب‌ها است که متأسفانه هنوز تعادلی بین شعور و شور برقرار نشده است. در بحث شور خیلی افراط وجود دارد و از آن طرف در مسئله مفاهیم و محتوا خیلی کم‌کاری می‌بینیم. ما مخالف شور در عزاداری نیستیم، اگر شور و احساس نباشد، مخاطب اصلا جذب نمی‌شود. اما در کنارش باید به محتوا هم پرداخته شود.

مداحانی هستند که مورد تأیید و از مداحان ارزشی هستند. اما متأسفانه مداح‌نماها در جامعه امروز زیاد شده اند که جایگاه مداحان ارزشی را نیز خراب می‌کنند. لذا باید نهادهای مرتبط دست در دست هم بدهند تا روحانی‌محور و محتوامحوری در عزاداری‌مان پررنگ شود.

• نوآوری در سبک خواندن مداحان مسئله دیگری است که به آسیب تبدیل شده است، به نظر شما چگونه می‌توان این نوآوری‌ها را با سنت‌ها تلفیق کرد؟

نوآوری اگر بدعت در آن نباشد، هنر است. متأسفانه مداحان یک‌سری سبک‌های جدیدی را ارائه می‌دهند که منطبق با اصول ارزشی مداحی نیست. یعنی فقط هدف‌شان این است که مخاطب را جذب کنند. حالا به هر قیمتی که شده است. کانون مداحان، سازمان بسیج مداحان، شورای هیأت مذهبی، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد و آستان قدس رضوی باید دست به دست هم دهند و یک کمیته‌ای تخصصی در این زمینه ایجاد کنند تا افراد برجسته حوزه و دانشگاه بیایند و روی این قضیه کار کنند. تا چه حد نوآوری خوب است؟ چقدر مخالف با ارزش‌هاست. آنچه که آن ها تأکید می‌کنند و علما روی آن نظر مثبت دارند را به مداحان ارائه دهند تا از آن ها استفاده شود.

• طولانی بودن مجالس عزاداری اهل‌بیت(ع) یکی دیگر از آسیب‌های عزاداری است. بفرمایید شورای هئیت‌های مذهبی استان برای این مسئله چه تدابیری اندیشیده است؟

ما در استان منشور و آیین‌نامه‌ای را با عنوان میثاق‌نامه تنظیم و در اختیار مسئولان و متولیان هئیت‌های مذهبی قرار داده‌ایم. یکی از مصوبات این آیین‌نامه زمان پایان برگزاری مراسم است که هئیت‌ها نباید از ساعت 23 شب دیگر عزاداری داشته باشند و از هر گونه آزار و اذیت بپرهیزند و موجب ناراحتی همشهریان نشوند. اگر هئیتی رعایت نکند، بازرس شورا تذکر می‌دهد. اگر تذکر هم جواب نداد با مسئولان هیئت برخورد خواهد شد. ولی خوشبختانه نسبت به سال‌های گذشته کنترل بهتری در مورد برگزاری هیئت‌ها صورت گرفته است.

• آستان قدس رضوی با توجه به جایگاهی که دارد، چطور می‌تواند در این آسیب‌شناسی موثر باشد؟

نگاه هیئت های مذهبی به آستان قدس رضوی، یک نگاه امیدوار کننده است. این آستان مقدس می‌تواند از نظر اعتبار و هزینه‌ها کار را جلو ببرد و معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر نیز به بحث آسیب‌شناسی عزاداری‌ها بپردازد. آستان قدس رضوی رابطه خوبی با هیئت‌های مذهبی دارد و از نظر فرهنگی می‌تواند پشتوانه و یک هدایتگر خوب برای هیئت‌های مذهبی باشد. این مجموعه معنوی بهترین بستر حضور هئیت‌های مذهبی است و هر ساله حدود 5 هزار هیئت از سراسر کشور را در عزاداری‌های دهه اول محرم و دهه آخر صفر به مشهد و حرم مطهر رضوی پذیراست. همچنین اهدای پرچم متبرک حضرت رضا(ع) به هئیت‌های سراسر کشور یک حرکت خوبی است که هر ساله انجام می‌شود.

• سخن پایانی...

امیدوارم که رسانه‌ها برای انجام آسیب‌شناسی عزاداری محرم‌الحرام گام مهمی بردارند و در کاهش آسیب‌های عزاداری موثر عمل کنند

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی آستان نیوز، تاریخ انتشار: یکشنبه 11 مهر 1395، کدخبر: 1034753، www.news.aqr.ir