شعار سال: تجلیل از مقام شامخ معلمان، اساتید و افرادی که برای ترویج قرآن و عترت، زحماتی را متقبل شده‌اند، وظیفه‌ای است که نمی‌توان از آن شانه خالی کرد. بزرگداشت و بیان آثار و رفتار این افراد نه تنها قدردانی کوچکی از زحمات بی‌شائبه آنان است، بلکه برای نسل فعلی و جوانان این مرزوبوم آموزنده و راهگشاست؛ کسانی که عمری را بدون چشم‌داشت به آموزش و ترویج کلام وحی گذرانده‌اند و به حق، نام خادم‌القرآن بر آنان نهاده‌اند. برخی از این بزرگان چهره در خاک کشیده‌اند که نگاه کوتاهی به زندگی آن‌ها خواهیم داشت. مرحوم آیت‌الله «علی مشکینی» از این افراد است.

تولد و دوران کودکی

مرحوم آیت الله علی‌اکبر فیض، معروف به مشکینی در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی در روستایی از توابع بلوک مشکین و در میان خانواده‌ای متدین و اهل علم چشم به جهان گشود. پدرش از اهل علم بود و در کسوت روحانیت به تحصیل علم و رتق و فتق امور مردم میپرداخت.

دوران تحصیل‌

ایشان هنگامی که همراه با پدر در نجف اشرف مقیم بود، به مکتب‌خانه رفت و سپس همراه پدر به وطن بازگشت و مقداری از مقدمات علوم دینی را نزد او فرا گرفت. با رحلت پدر و به سفارش او برای تحصیل علوم دینی به شهرستان اردبیل سفر کرد و مقداری از صرف و نحو را در آنجا فرا گرفت. سپس در معیت عالم بزرگواری که از زخمیان حادثه مسجد گوهرشاد مشهد در زمان رضاخان بود، به شهر قم آمد و در آن دیار عالم خیز به تحصیل علوم دینی پرداخت.

در آن زمان سایه منحوس رژیم پهلوی بر کشور مستولی بود و تحصیل در حوزه‌های علمیه بسیار دشوار بود. با این حال آیت الله مشکینی دروس دوره سطح را به خوبی به پایان برد و در درس خارج فقه و اصول استادان مشهور دوره خود حاضر شد. او نزدیک به هفت ماه نیز در نجف اشرف حضور داشت و در درس‌های خارج استادان آن دیار، به ویژه امام خمینی (ره)، شرکت می‌کرد، اما به دلیل هوای گرم نجف و ضعف مزاجی مجبور به بازگشت به ایران شد.

استادان و دوستان‌

مرحوم آیت الله علی‌اکبر مشکینی در سال‌های تحصیل خود، به محضر عالمان بسیاری شرفیاب شد. او در دروس خارج فقه و اصول آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) و آیت الله العظمی محقق داماد (ره) شرکت می‌کرد. در نجف نیز به محضر عالمان و استادان آن دیار شرفیاب می‌شد و در درس خارج امام خمینی (ره) شرکت جدی داشت.

او در سال‌های تحصیل و پس از آن با فضلا و استادان بسیار رابطه دوستی داشت که از آن جمله می‌توان آیت‌الله جوادی آملی و آیت الله امینی را نام برد.

فعالیت‌های علمی و فرهنگی

ایشان در سال‌های عمر خود تاکنون فعالیت‌های بسیاری را به انجام رسانده است. بسیاری از استادان و علمای امروز از شاگردان معظم له به شمار می‌آیند که در درس‌های وی شرکت جدی داشته‌اند. او کتب دوره مقدمات و سطح را بار‌ها تدریس کرده و سا‌ل‌ها به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال داشته است. همچنین درس تفسیر او از دروس مشهور حوزه علمیه قم بوده است. از فعالیت‌های مهم وی در این عرصه، تأسیس مؤسسه الهادی است که به چاپ کتب مفید و اسلامی برای سطوح گوناگون جامعه می‌پردازد و مردم را با حقایق و معارف اسلامی آشنا می‌سازد.

تألیفات و آثار

معظم‌له خود نیز کتاب‌های فراوانی در زمینه‌های گوناگون علوم اسلامی تألیف و منتشر ساخته است. برخی از آن‌ها به شرح زیر است‌:

۱ـ اصطلاح الاصول‌
۲ـ مصطلحات الفقه‌
۳ـ الفقه الماثور (دوره فقه به طرزی نوین)
۴ـ دروس فی الاخلاق (یک دوره اخلاق عربی)
۵ـ ازدواج در اسلام‌
۶ـ المنافع العامه (شرح کتاب احیاالموات شرایع)
۷ـ مفتاح الجنان (کتاب دعا تکمیل مصباح المنیر)
۸ـ المواعظ العددیه‌
۹ـ واجب و حرام احکام الزامی (دوره فقه)
۱۰ـ قصار الجمل (احادیث کوتاه تحت عناوین لغوی دو جلد)
۱۱ـ ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی
۱۲ـ الهدی الی موضوعات نهج البلاغه‌
۱۳ـ المبسوط (تفسیر سوره آل عمران)
۱۴ـ واجبات و محرمات (استقصاء آنچه در شرع واجب و حرام اعتقادی و عملی است)
۱۵ـ تفسیر سوره ص
۱۶ـ بحث تکامل از نظر قرآن‌
۱۷ـ مسلکنا فی العقائد و الاخلاق و العمل‌
۱۸ـ زمین و آنچه در آن است‌
۱۹ـ تقلید چیست؟
۲۰ـ رساله خمس‌
۲۱ـ حاشیه توضیحی بر کتاب مضاربه، عروة‌الوثقی
۲۲ـ نهج البلاغه موضوعی
۲۳ـ تحریرالمواعظ‌
۲۴ـ تحریرالمعالم‌
۲۵ـ الرسائل الجدیده‌
۲۶ـ تلخیص المکاسب‌
۲۷ـ تفسیر روان برای نسل جوان‌
۲۸ـ ترجمه و شرح فارسی سه کتاب مضاربه، مزارعه و شرکت در عروة الوثقی

همچنین از وی مقالات بسیاری در نشریات نور علم، پاسدار اسلام و نیز در روزنامه جمهوری اسلامی و... به چاپ‌رسیده است.

فعالیت‌های سیاسی

زندگی آیت‌الله مشکینی سرشار از مبارزات و تلاش‌های سیاسی برای احقاق حکومت اسلامی است. او از نخستین افرادی بود که به نهضت امام خمینی (ره) پیوست. او در جلسات مخفی مبارزان شرکت می‌کرد؛ از این رو حدود چهار ماه در تهران متواری شده بود و سپس ایران را به مقصد عراق ترک کرد. با بازگشت به قم در همان روز اول دستگیر شد و ساواک از او خواسته بود تا ۴۸ ساعت بعد از قم خارج شود.

از این رو به مشهد رفت و ۱۵ ماه در آنجا مشغول تدریس شد و بار دیگر به حوزه علمیه قم آمدو مبارزات را پی گرفت، اما پس از مدتی به همراه ۲۷ نفر از استادان و فضلای حوزه تبعید شد. از این رو به زادگاه خود رفت،، ولی پس از سه ماه ساواک او را دستگیر و به ماهان کرمان و گلپایگان تبعید کرد. او پس از دو سال نیز به کاشمر تبعید شد. او در طول دوره تبعید نیز دست از مبارزه برنمی‌داشت؛ این گونه بود که ساواک او را به مکان دیگری منتقل می‌کرد.

او از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و زیر بسیاری از اعلامیه‌های آن را امضاء کرده است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آیت‌الله مشکینی در مسئولیت‌های گوناگونی به ایفای نقش پرداخت که برخی از آن‌ها به شرح زیر است‌:

ـ عضویت در خبرگان تدوین قانون اساسی
ـ مسئول گزینش و اعزام قضات با حکم امام (ره)
ـ ریاست مجلس خبرگان رهبری در هر سه دوره‌
ـ امامت جمعه قم با حکم امام (ره) و رهبر انقلاب
ـ عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌
ـ ریاست شورای بازنگری قانون اساسی

آیت‌الله مشکینی در هشتم مردادماه ۱۳۸۶ در سن ۸۶ سالگی به دیار باقی شتافت. وی در سال ۱۳۸۵ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یکی از خادمان قرآن کریم در عرصه پژوهش معرفی و در نمایشگاه بین‌المللی قرآن تجلیل شد.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایکنا، تاریخ انتشار:۲۱ آذر ۱۳۹۹، کدخبر: iqna.ir، ۳۹۳۹۵۴۴