کاهش درآمد از طریق مالیات در بودجه ۱۴۰۰

درآمد‌های مالیاتی در بودجه ۱۴۰۰ معادل ۲۴۸ هزار میلیارد ریال پیش بینی شده است که در مقایسه با امسال یعنی ۲۰۴ هزار میلیارد تومان ۵’۲۱ درصد رشد اسمی دارد.

شعار سال: درآمد‌های مالیاتی در بودجه ۱۴۰۰ معادل ۲۴۸ هزار میلیارد ریال پیش بینی شده است که در مقایسه با امسال یعنی ۲۰۴ هزار میلیارد تومان ۵’۲۱ درصد رشد اسمی دارد. با فرض اینکه تورم سال آتی معادل ۴۵ درصد امسال باشد، ارزش واقعی مالیات حدود ۲۴ درصد کاهش خواهد داشت. در شرایطی که رشد هزینه‌های دولت ۲۵ درصد رشد خواهد داشت، و لذا سایر درآمد‌ها در مسیر انقباضی جایگزین مالیات خواهد شد.

دلایل عمده کاهش مالیات حقیقی بشرح زیر است:

✔️ رکود اقتصادی شدید طی سال‌های اخیر و کوچکتر شدن اقتصاد ایران (برآورد می‌شود حداقل ۳۰درصد کوچکتر شده باشد).

✔️ تحریم‌های بی سابقه و مضاعف امریکا و کاهش درآمد‌های نفتی و غیرنفتی، موجب کاهش تولید و درآمد می‌شود، و باعث کاهش مالیات است.

✔️ تاثیر ویروس کرونا بر رکود اقتصادی، و تعطیلی یا نیمه تعطیلی مشاغل، لذا کاهش مالیات را بدنبال دارد
✔️ سو مدیریت اقتصادی و بهره وری منفی اقتصادی بدلیل مستهلک شدن سرمایه

اما از سوی دیگر برآورد ظرفیت مالیاتی و فرار مالیاتی گویای پایین بودن ضریب مالیاتی در ایران در مقایسه با سایر کشورهاست (۸ درصد در مقایسه با متوسط ۳۰ درصد جهانی)؛ و لذا اگر بهینه عمل می‌کردیم باید از فرصت پیش آمده بهره وافی می‌بردیم. چرا اینگونه نشد و نمی‌شود، چکار باید کرد؟

در پاسخ سوال به موارد زیر اشاره می‌کنم:

✔️ عدم استفاده بهینه از کارشناسان زبده مالیاتی که در بدنه سازمان مالیاتی موجود هستند

✔️ عدم توانایی لازم در اجرای نظام مالیاتی یکپارچه و فراگیر، و طرح جامع مالیاتی

✔️ ناتوانی در اجرای نرخ مالیاتی هوشمند (در نوشتاری دیگر به آن اشاره می‌کنم)

✔️ بکار گماردن افراد غیر متخصص در راس هرم سازمان، با وجود کارشناسان زبده و نخبه داخل مجموعه مالیاتی، بطور معمول در انتصاب راس هرم سیاسی برخورد می‌شود

✔️ سیستم و نظام پوسیده تشخیص علی الراس و دستی بودن تشخیص که بر پیکره سازمان مالیاتی حاکم هست

✔️ نبود آموزش‌های لازم و عدم اهتمام به آن برای پرسنل

✔️ چابک نبودن سیستم مالیاتی، و نداشتن انعطاف لازم در قوانین مالیاتی، وجود قوانین پیچیده و متعدد مالیاتی

✔️ نبود سیستم‌های انگیزشی لازم در جهت تحرک سیستماتیک سازمان

✔️ نداشتن نگاه توسعه به مالیات و نظام مالیاتی و…

✔️ عدم توانایی در اجرای عدالت مالیاتی

بدیهی است بر مبنای مزایا و معایب بالا میتوان مسیری روشن برای برون رفت از وضع موجد ترسیم کرد، بشرطی که از علما و اهل خبره استفاده گردد..