شعار سال: تغییر دولت در آمریکا و به روی کار آمدن جو بایدن به عنوان رییس جمهوری چهل و ششم ایالات متحده بحث تغییر سیاستهای دولت پیشین آمریکا در قبال مسایل جهانی از جمله مساله ایران را در دستور کار دولت جدید آمریکا قرار داده است.
جو بایدن و حزب دموکرات از بسیاری از سیاستهای دولت ترامپ در ۴ سال گذشته راضی نبودند و این سیاستها را به ضرر منافع راهبردی و بلند مدت آمریکا دانسته و تاکید داشتند ترامپ با سیاستهای خود آمریکا را منزوی کرده و رهبری جهانی این کشور را به حاشیه برده است.
بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی وعده بازنگری در بسیاری از سیاستهای داخلی و خارجی ترامپ را داده بود و حالا با راهیابی به کاخ سفید در پی عمل به وعدههای خود است.
آنچه از شواهد و قرائن برمی آید این است که بایدن تمرکز خود را دستکم برای ماههای نخست استقرارش در کاخ سفید، روی سروسامان دادن به موضوعات داخلی از جمله بحران کرونا و تبعات اقتصادی آن قرار داده، ولی برخی موضوعات سیاست خارجی نیز اهمیتی خاص و حتی نمادین دارند.
ترامپ در دوران ریاست خود بر ایالات متحده آمریکا از بسیاری از پیمانها و سازمانهای بین المللی از جمله پیمان آب و هوایی پاریس، یونسکو، سازمان بهداشت جهانی و.. خارج شد.
او همچنین در ماه می ۲۰۱۸ با یک امضا از برجام هم خارج شد؛ برجامی که حاصل بیش از یک دهه دیپلماسی بین المللی بود و با تلاش دولت باراک اوباما که جو بایدن نیز عضوی بلند پایه از آن تیم بود، حاصل شده بود.
امضای خروج ترامپ از برجام/ آسوشیتدپرس
دولت بایدن میخواهد در نخستین روزهای استقرار خود در کاخ سفید به بسیاری از این پیمانها و سازمانها بازگردد در حالی که به نظر میرسد مساله برجام را مستثنی از این پیمانها و تعهدات بین المللی دولت آمریکا میداند و برای بازگشت به برجام انتظار دارد دولت ایران گام نخست را بردارد و به تمامی تعهدات برجامی خود برگردد.
به بیان دیگر دولت بایدن انتظار دارد ایران که در برجام بوده و در قالب بند ۳۶ برجام تنها در برابر اقدام یکجانبه دولت ترامپ در خروج از برجام و بازگرداندن تحریمها بخشی از تعهدات هستهای خود در قالب برجام را آن هم پس از ۱ سال سیاست صبرو انتظار معلق ساخته، نخستین گام را بردارد و به تمامی تعهدات برجامی خود برگردد و آن گاه دولت آمریکا که طی ۳ سال گذشته با تحریمهای خود دهها میلیارد دلار به اقتصاد ایران صدمه زده، تصمیم به بازگشت به برجام بگیرد.
این انتظار گزاف و بیهودهای است و اقدام منطقی در شرایط کنونی آن است که طرفی که از برجام خارج شده گام نخست را بردارد و آن گاه ایران متناظر با اقدامات طرف آمریکایی تعهدات برجامی خود را یک به یک به مورد اجرا درآورد.
مطالبه برداشتن گام نخست از سوی دولت آمریکا برای بازگشت به برجام حداقل مطالبه ایران است وگرنه ایران به طور طبیعی باید بابت دهها میلیارد دلار صدمه اقتصادی که از سیاستهای تحریمی دولت آمریکا طی ۳ سال گذشته متحمل شده، از دولت بایدن غرامت بخواهد.
دولت بایدن برای بسیاری از اقدامات یکجانبه دولت ترامپ در خروج از توافقات بین المللی شرط و شروط مشابه برجام نگذاشته و خود را موظف میداند که در سریعترین زمان ممکن در سیاست دولت ترامپ تجدید نظر کند، اما فشار لابیهای داخلی و خارجی باعث شده در مورد برجام دست به عصا بوده و توپ را به زمین ایران پاس دهد.
این سیاست دولت بایدن در شرایط کنونی کار نخواهد کرد و جز اتلاف وقت و از دست دادن فرصت و تشویق ایران به برداشتن گامهای بیشتر برای خروج از تعهدات هستهای نتیجهای عاید طرف آمریکایی نخواهد کرد؛ چون ایران به فراست دریافته که دولت بایدن نه میتواند به ادامه سیاست فشار حداکثری علیه ایران اعتبار بخشد و خود را مسئول پیگیری سیاستهای اشتباه دولت ترامپ در تشدید فشار به ایران بداند و نه شهامت برداشتن نخستین گام در جبران سیاستهای اشتباه دولت ترامپ در قبال ایران را دارد و نتیجه این وضعیت بیش از آنکه به ضرر ایران باشد به ضرر منافع راهبردی آمریکا و اروپا خواهد بود؛ چون فشار حداکثری علیه ایران از بین رفته و ایران در ۳ سال گذشته در برابر شدیدترین فشارها مقاومت کرده و به همین خاطر هراسی از ادامه بلاتکلیفی کنونی نیز نخواهد داشت و این بلاتکلیفی را فرصتی برای خود خواهد دانست تا اهرمهای امتیاز گیری خود در مذاکرات احتمالی و آتی با دولت بایدن را هر روز به نسبت روز قبل بیشتر و بیشتر کند.
به نظر میرسد تنها راه منطقی و میانه برای خروج از بلاتکلیفی کنونی همان راهی است که ظریف اخیرا در مصاحبه با سی ان ان پیش پای مقامات دولت بایدن قرار داده؛ یعنی برداشتن نخستین گام از سوی آمریکا و سپس برداشتن گامهای هماهنگ و متناظر از سوی طرف ایرانی و سپردن نقش میانجی و هماهنگ کننده به "جوزپ بورل" مسئول سیاست خارحی اتحادیه اروپا.
در شرایط کنونی این منطقیترین راهی است که میتواند به احیای برجام و زمینه سازی برای دیپلماسی و حل برخی اختلافات منطقهای بین ایران و کشورهای منطقه برسد و گرنه ادامه تعلل بر سر برجام و برنداشتن گام اول از ترس لابیهای داخلی و خارجی ضدبرجام، هیچ دستاورد مثبتی برای دولت بایدن و منافع آمریکا و منافع دیگر اعضای امضا کننده توافق برجام نخواهد داشت.
امضای فرامین اجرایی جدید از سوی بایدن در نخستین روزهای استقرارش در کاخ سفید/ آسوشیتدپرس
آمریکا باید قدم نخست را بردارد و هیچ راه دیگری جز این نیست، چون ایران خود را بابت سیاستهای خصمانه ۴ سال گذشته دولت ترامپ محق و متضرر میبیند و از دولت جدید آمریکا انتظار جبران سیاستهای اشتباه گذشته در قبال ایران را دارد و طبیعی است که زیر بار تحمیل شروط جدید دولت بایدن نرود.
اما در عین حال ایران آماده خواهد بود که برای لغو همه تحریم ها، از گام نخست برداشته شده از سوی دولت بایدن برای لغو بخشی از تحریمها و بازگشت گام به گام به تمامی شرایط برجام استقبال کند و متناسب با گامهای آمریکا به تعهدات برجامی خود بازگردد.
این منطقیترین راه و روش برای احیای برجام است و هر دولت طالب و پیگیر منافع ملی در ایران، به طور طبیعی همین روش و راه را انتخاب خواهد کرد.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از عصرایران، تاریخ انتشار: ۱۵ بهمن ۱۳۹۹، کدخبر: ۷۶۸۸۷۸، entekhab.ir