شعار سال: در تعامل میان ایران و FATF طبعاً تصور این است کشورمان یک‌سری گام‌هایی برداشت، قوانین داخلی را اصلاح کرد و اقداماتی مطابق نکاتی که در برنامه اقدام بیان شده بود انجام داد و در مقابل، FATF قرار است گام‌هایی بردارد.

مهم‌ترین امتیازی که FATF به جمهوری اسلامی داد، این بود که ایران از لیست سیاه FATF به‌حالت تعلیق درآمد تا بعد از آنکه اکشن پلن‌ها را انجام داد، وارد سرنوشت نامعلومی شود. احتمالاً این‌گونه تصور می‌شود که تعلیق از لیست سیاه می‌تواند تمام محدودیت‌هایی را که این لیست برای روابط مالی کشور ایجاد کرده بود، تعلیق می‌کند.

لیست سیاه شامل چه مواردی است؟

در توصیه‌های FATF چیزی به نام لیست سیاه نداریم. لیست سیاه ادبیاتی رسانه‌ای برای اطلاق به وضعیتی است که FATF در توصیه شماره ۱۹ خود آن را بیان کرده‌؛ یعنی در توصیه شماره ۱۹، FATF درباره زمانی صحبت می‌کند که کشوری خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم بالایی داشته باشد و این خطر آن‌قدر بالا باشد که کشورها باید درقبال آن احتیاط‌های ویژه‌ای را در نظر بگیرند و در روابط بانکی اعمال کنند.

توصیه شماره ۱۹ با ارائه مثال‌ها درباره اقداماتی که پوشش خطرپذیری دارند، سعی می‌کند الگو، توصیه یا اقداماتی به کشورها پیشنهاد کند که بتوانند خطر را پوشش دهند. در توصیه شماره ۱۹، ۹ اقدام بیان شده است که این اقدام‌ها از ابتدا وجود نداشت، بلکه بعد از بازنگری آخر در سال ۲۰۱۲، به‌عنوان بخش تفسیری توصیه شماره ۱۹ قرار گرفت.

 

در توصیه شماره ۱۹ وزن جدی‌تری وجود دارد، زیرا از ابتدای شکل‌گیری این توصیه بوده و هشت مورد دیگر، مواردی است که اهمیت کمتری دارند، اما به مرور زمان تکامل یافته است تا بتواند پوشش کامل خطرپذیری بدهد.

 

مهم‌ترین توصیه یا اقدامی که در توصیه شماره ۱۹ خطاب به کشورها درباره کشور پرخطر می‌شود، توصیه‌ «شناسایی مضاعف و تشدید شده» (Enhanced Due to Diligence) است؛ یعنی زمان برقراری روابط بانکی بیشتر از حالت عادی باید اطلاعات جمع کنند و حساسیت بیشتری داشته باشند، زیرا آن بانک یا کشور طرف تعامل خطر دارد و میزان خطرپذیری بالاست. برای اینکه خطر منتقل نشود، باید دقت کرد تا اطلاعات کافی جمع‌آوری شود و ارتقا یابد.

اگر بیانیه‌های FATF از ژوئن ۲۰۱۶ (خرداد ۹۵) تا بهمن ۹۸ بازنگری و بررسی مجدد شود، می‌توان دریافت در زمانی که درباره ایران صحبت می‌شود، یک عبارت پرتکرار وجود دارد و آن، این است، «با توجه به اینکه خطر تأمین مالی تروریسم کماکان در ایران وجود دارد، به کشورها توصیه می‌شود طبق توصیه شماره ۱۹، EDD را انجام دهند».

این عبارت یعنی همچون گذشته بخش مهمی از توصیه شماره ۱۹ علیه تعاملات میان کشورهای دیگر و جمهوری اسلامی ایران باید اجرا شود. تناقضی که وجود دارد، این است که حفظ این پارامتر از سوی FATF با ادعای کارگروه ویژه اقدام مالی درباره اینکه درقبال تعهد سطح بالای سیاسی، ایران را از اقدامات مقابله‌ای به‌حالت تعلیق آورده‌ است، همخوانی ندارد.

اثبات این ادعا که ایران هیچ‌گاه از لیست اقدامات مقابله‌ای FATF تعلیق نشده‌ است، کار چندان سختی نیست‌؛ کافی است در روزهایی که در حال تعامل با FATF و ظاهراً تعلیق بودیم، به سایت FATF رجوع شود. در نقشه جغرافیایی که در این سایت وجود دارد، دو کشور کره‌شمالی و ایران به رنگ قرمز بودند.

با وجود اینکه در ظاهر قرار بود جمهوری اسلامی ایران تعلیق باشد و شرایطش با کره‌شمالی تفاوت کند، اما در نقشه جغرافیایی، ایران همچنان پرخطر بود و در جدولی که کشورهای پرخطر را لیست کرده بودند، جمهوری اسلامی ایران مانند کره‌شمالی «درخواست شده برای اقدام مقابله‌ای» (Call For Action) بود.

لذا FATF با پشتوانه دولت‌های غربی، ایران را فریب داد و در داخل مسئولان دولتی متوجه آن نشدند و در عمل امتیازی به جمهوری اسلامی داده نشد. آن چیزی که به‌عنوان امتیاز بیان کردند (تعلیق)، نامی بود که محتوایی نداشت، زیرا EDD را حفظ کرده بودند و دولت باید پاسخ‌های روشنی داشته باشد که چرا چنین معاهده‌ای را پذیرفته است؟

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار ۲۴ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر: 560250، ana.press.