پنجشنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 18 
در روز‌هایی که انجمن هنرهای نمایشی به‌عنوان نهاد مادر برای انجمنهای استانی، تصمیم به تغییر اساسنامه آن گرفت، مدیرکل ارشاد کرمانشاه، گروهی پنج نفره را به عنوان هیئت رئیسه انجمن این استان انتخاب کرد و آغازگر اختلاف‌های بعدی و تصمیم‌های غیرقانونی دیگری شد که خلاف قوانین بالادستی کشوری بود.
شعار سال: در حاشیه سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر، پچ‌پچه‌ای از هنرمندان شرکت کننده در جشنواره شنیده شد که خبر از تصمیماتی غیرقانونی در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه می‌داد. در روز‌هایی که انجمن هنرهای نمایشی به‌عنوان نهاد مادر برای انجمنهای استانی، تصمیم به تغییر اساسنامه آن گرفت، مدیرکل ارشاد کرمانشاه، گروهی پنج نفره را به عنوان هیئت رئیسه انجمن این استان انتخاب کرد و آغازگر اختلاف‌های بعدی شد. هرچند که ماجرا به همین یک مورد ختم نمی‌شود.
انجمنهای فرهنگی هنری در استان‌ها جملگی دارای اساسنامه و آیین‌نامه‌هایی هستند که انجمنهای مرکزی مرتبط با آن‌ها در پایتخت، آن‌ها را تدوین کرده و استان‌ها موظف‌اند بر اساس آن شیوه و روش عمل کنند. ادارات کل ارشاد استان‌ها در قبال این انجمن‌ها دو وظیفه دارد: حمایت و نظارت.
با حمایت از این انجمن‌ها، ادارات کل می‌توانند بی‌آن‌که دخالتی در امور اجرایی کنند مسیر فعالیت‌های هنری در استان را مدیریت کنند و دوم، بر این انجمن‌ها نظارت کنند و در صورت تخلف به مراجع بالادستی خودِ انجمن‌ها گزارش‌هایی را ارسال کرده و انجمن مرکزی پس از بررسی اگر به موردی برخورد کرد برخلاف مسیر متعهد شده‌اش می‌تواند به انجمنهای مرکزی گزارش ارسال کند.
طبق قانون انجمن‌ها، ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی حق دخالت در امور انجمنهای هنرهای نمایشی را ندارند و در صورت تخلف انجمن‌ها، می‌باید وظیفه نظارتی خود را انجام داده و به انجمن مرکزی اطلاع دهند. قصه کرمانشاه، اما حکایت دیگری دارد. مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان، تمام قواعد و قوانین وزارت مطبوعش را زیر پا گذاشته و خود قوانین جدیدی وضع کرده است. او نامه‌های ارسالی از انجمن هنرهای نمایشی ایران و اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد را نادیده گرفته و خود ساز دیگری نواخته است.
قصه کرمانشاه از آن‌جا آغاز شد که مدیران بالادستی؛ اداره‌کل هنرهای نمایش و انجمن هنرهای نمایشی ایران خبر از تغییر اساسنامه این انجمن دادند و از استان‌ها رسما خواستند تا بر اساس مسیر جدید اقدامات را انجام دهند.
بر همین اساس انجمن هنرهای نمایشی ایران با ارسال نامه‌ای به شماره ۲۸۰/۹۹/الف در اردیبهشت ماه ۹۹ بر این مهم تاکید کرد و به استان‌ها اعلام کرد هیئت رییسه فعلی انجمن تا زمان تشکیل انجمن جدید به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
علاوه بر این، اداره‌کل هنرهای نمایشی نیز با ارسال نامه‌ای بر ثبت اساسنامه جدید در استان‌ها تاکید کرد و مراتب را با ارسال نامه به شماره ۲۱۶۸۶۶/۹۹ در تاریخ ۲۴/۹/۹۹ به استان‌ها ابلاغ کرد. همین نکته را انجمن هنرهای نمایشی ایران با ارسال نامه‌ای به شماره ۱۹۳۸/۹۹/الف در تاریخ ۱۰/۹/۹۹ به شعب استانی ابلاغ کرد.
«روایتی از گذشته در حوزه فرهنگ و هنر در استان‌ها مانده که اوضاع فرهنگ و هنر استان‌ها کاملا به مدیر کل ارشاد ربط دارد! او بخواهد، کاری انجام می‌شود و اگر نخواهد نمی‌شود. معنی این جمله این‌ست که قوانین توسط مدیران تفسیر به رای می‌شود و آن‌ها کاری هم مدیران بالادستی خود ندارد. این جمله را همه آن‌هایی که عملا با هنر استان‌ها درگیر و در ارتباط هستند با جان خود لمس کرده‌اند. این مهم ارتباطی با پتانسیل هنری استان نیز ندارد. یک استان با ظرفیت بالا، گاه با سوء مدیریت فرهنگی آسیب اساسی می‌بینند.» این را «محمدرضا درند» رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان کرمانشاه می‌گوید که مقدمه توضیحاتش درباره مشکلی است که در این استان پیرامون تغییر اساسنامه انجمن به وجود آمده.
اما مشکل کرمانشاه از کجا آغاز شد؟ درند در پاسخ به این سوال ایلنا می‌گوید: «مشکل استان کرمانشاه دقیقا از جایی آغاز شد که مدیرکل ارشاد استان، نامه‌های مرکز را نادیده گرفت و گفت برای استان من تصمیم می‌گیرم! و رسما هیچ وقعی به نامه‌های ارسالی نکرد؛ و این دخالت که دلیلش نامعلوم است را به جایی کشاند که راسا یک هیئت پنج نفره را به عنوان هیئت رئیسه انجمن استان انتخاب کرد! اتفاقی که کاملا غیرقانونی‌ست. آن‌هم در کمال تعجب پس از ارسال نامه شماره ۲۷۱۲/۹۹/الف مورخ ۱۳/۱۱/۹۹ که استان را از این اقدام غیر قانونی منع کرده!»
از سوی دیگر، مجموعه تئاتر شهر کرمانشاه به صورت قانونی در اختیار انجمن هنرهای نمایشی است. در واقع مجموعه به انجمن واگذار شده و هم‌اکنون قابل استفاده است. اما درست در روز‌هایی که وزارت ارشاد و مدیران ارشدش قانونی را مصوب کردند که ساختمان‌های مجموعه تئاتر شهر در استان‌ها در اختیار انجمن قرار گیرد، مدیر کل کرمانشاه «مجموعه تئاتر شهر» را به بهانه پایان قرارداد از انجمن پس گرفت.
محمدرضا درند با اشاره به مشکلاتی که این رفتار‌ها ایجاد کرده است، می‌گوید: «یک مدیرکل فرهنگی در یک استان تمام اصول، قانون و... را زیر پا می‌گذارد و هیچ‌کس هم پاسخگو نیست؛ آیا کسی از وی می‌پرسد که چرا وحدت و هم‌دلی موجود را به هم ریخته و با دست خود تفرقه و جدایی می‌اندازد؟»
او به مورد اختلاف دیگری هم اشاره کرده و یادآور می‌شود: «طبق اسناد موجود اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه (صورت جلسه، قرارداد و تفاهم‌نامه‌های) موجود مبالغ زیادی را به انجمن بدهکار است، حتی در بحث قرار داد تالار نیز به‌رغم انجام کامل تعهدات از طرف مستاجر (انجمن) موجر با انجام تخلف در قرارداد باعث زیان فراوان به آن‌ها شده که جای بسی تعجب است در جایی که باید حمایت درست از بخش خصوصی و متخصص صورت گیرد این‌گونه تیشه به ریشه آن‌ها زده می‌شود. درحالی‌که با تسویه تمام این موارد، خون تازه‌ای در تئاتر استان می‌تواند دمیده شود.»
موضوع این اختلاف را که با «رضا بصیرت» مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران در میان می‌گذاریم، او از رایزنی اداره‌کل هنرهای نمایشی با اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه خبر داده و می‌گوید: «چندی پیش این دوستان تشریف آوردند اداره‌کل هنرهای نمایشی و با آقای آشنا جلسه‌ای داشتند و بنابراین شد که بحث هیئت مدیره انتصابی از سوی ارشاد در دوره انتقالی تا زمان تصویب اساسنامه جدید را منتفی کنند. چون این کار، اقدامی خلاف قاعده و قانون و رویه است.»
بصیرت ادامه می‌دهد: «در استان‌ها، انجمن‌ها به صورت شعبه اداره می‌شوند و تغییر‌هایی که در اساسنامه رخ داده، برای این بوده که بتوانیم انجمنهای استانی را ارتقای جایگاه بدهیم و استقلال و پیوستگی‌شان را با انجمن مرکز و همچنین دموکراتیک بودن‌شان را افزایش دهیم. در این راستا، همه انجمن‌ها دارند اساسنامه پیشنهادی ما را با همان فرایندی که ما تعریف کردیم ثبت می‌کنند که متاسفانه در کرمانشاه، این فرایند آن‌طور که پیش‌بینی شده بود، انجام نشد.»
او یادآور می‌شود که پیرو جلسه‌ای که در دفتر مدیرکل هنرهای نمایشی برگزار شد، اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمانشاه توافق کرد که مثل بقیه استان‌ها فرایند پیش‌بینی شده را طی کند و احکام صادر شده و انتصاب‌ها منتفی شود و با تاکید بر اینکه «از دید ما استقلال انجمن‌ها بسیار مهم است و پیگیر این موضوع هستیم.» خاطرنشان می‌کند که اگر بعد از آن جلسه و توافق، تصمیم دیگری خلاف آن گرفته شده باشد از آن بی‌اطلاع است.
با اینکه مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی از توافقی خبر می‌دهد که تصمیم‌های غیرقانونی مدیرکل ارشاد یک استان را منتفی می‌کند، اما اصل مشکل همان «خودمختاری» مدیران کل فرهنگ و ارشاد برخی از نقاط دور از پایتخت است که محمدرضا درند به آن اشاره می‌کند که باعث می‌شود برخلاف قوانین مصرح و شرح وظایف شفاف، تصمیم دیگری برای فرهنگ و هنرحوزه تحت اختیار خود بگیرند. مشکلاتی بزرگ که زاییده سوءتفاهم‌هایی کوچک، اما پرشماری است که هر بار هنرمندان را برای رفع‌شان دست به دامان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌کند تا مانند همین مساله کرمانشاه خطاب به او بگویند: «هنرمندان و اهالی فرهنگ و ادب و هنر، خسته و دل‌آزرده هستند در این اوضاع و احوال جهان، کم‌ترین حق‌شان آرامش است و رفاه اجتماعی.»
انجمنهای فرهنگی هنری در استان‌ها جملگی دارای اساسنامه و آیین‌نامه‌هایی هستند که انجمنهای مرکزی مرتبط با آن‌ها در پایتخت، آن‌ها را تدوین کرده و استان‌ها موظف‌اند بر اساس آن شیوه و روش عمل کنند. ادارات کل ارشاد استان‌ها در قبال این انجمن‌ها دو وظیفه دارد: حمایت و نظارت.
با حمایت از این انجمن‌ها، ادارات کل می‌توانند بی‌آن‌که دخالتی در امور اجرایی کنند مسیر فعالیت‌های هنری در استان را مدیریت کنند و دوم، بر این انجمن‌ها نظارت کنند و در صورت تخلف به مراجع بالادستی خودِ انجمن‌ها گزارش‌هایی را ارسال کرده و انجمن مرکزی پس از بررسی اگر به موردی برخورد کرد برخلاف مسیر متعهد شده‌اش می‌تواند به انجمنهای مرکزی گزارش ارسال کند.
طبق قانون انجمن‌ها، ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی حق دخالت در امور انجمنهای هنرهای نمایشی را ندارند و در صورت تخلف انجمن‌ها، می‌باید وظیفه نظارتی خود را انجام داده و به انجمن مرکزی اطلاع دهند. قصه کرمانشاه، اما حکایت دیگری دارد. مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان، تمام قواعد و قوانین وزارت مطبوعش را زیر پا گذاشته و خود قوانین جدیدی وضع کرده است. او نامه‌های ارسالی از انجمن هنرهای نمایشی ایران و اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد را نادیده گرفته و خود ساز دیگری نواخته است.
قصه کرمانشاه از آن‌جا آغاز شد که مدیران بالادستی؛ اداره‌کل هنرهای نمایش و انجمن هنرهای نمایشی ایران خبر از تغییر اساسنامه این انجمن دادند و از استان‌ها رسما خواستند تا بر اساس مسیر جدید اقدامات را انجام دهند.
بر همین اساس انجمن هنرهای نمایشی ایران با ارسال نامه‌ای به شماره ۲۸۰/۹۹/الف در اردیبهشت ماه ۹۹ بر این مهم تاکید کرد و به استان‌ها اعلام کرد هیئت رییسه فعلی انجمن تا زمان تشکیل انجمن جدید به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
علاوه بر این، اداره‌کل هنرهای نمایشی نیز با ارسال نامه‌ای بر ثبت اساسنامه جدید در استان‌ها تاکید کرد و مراتب را با ارسال نامه به شماره ۲۱۶۸۶۶/۹۹ در تاریخ ۲۴/۹/۹۹ به استان‌ها ابلاغ کرد. همین نکته را انجمن هنرهای نمایشی ایران با ارسال نامه‌ای به شماره ۱۹۳۸/۹۹/الف در تاریخ ۱۰/۹/۹۹ به شعب استانی ابلاغ کرد.
«روایتی از گذشته در حوزه فرهنگ و هنر در استان‌ها مانده که اوضاع فرهنگ و هنر استان‌ها کاملا به مدیر کل ارشاد ربط دارد! او بخواهد، کاری انجام می‌شود و اگر نخواهد نمی‌شود. معنی این جمله این‌ست که قوانین توسط مدیران تفسیر به رای می‌شود و آن‌ها کاری هم مدیران بالادستی خود ندارد. این جمله را همه آن‌هایی که عملا با هنر استان‌ها درگیر و در ارتباط هستند با جان خود لمس کرده‌اند. این مهم ارتباطی با پتانسیل هنری استان نیز ندارد. یک استان با ظرفیت بالا، گاه با سوء مدیریت فرهنگی آسیب اساسی می‌بینند.» این را «محمدرضا درند» رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان کرمانشاه می‌گوید که مقدمه توضیحاتش درباره مشکلی است که در این استان پیرامون تغییر اساسنامه انجمن به وجود آمده.
اما مشکل کرمانشاه از کجا آغاز شد؟ درند در پاسخ به این سوال ایلنا می‌گوید: «مشکل استان کرمانشاه دقیقا از جایی آغاز شد که مدیرکل ارشاد استان، نامه‌های مرکز را نادیده گرفت و گفت برای استان من تصمیم می‌گیرم! و رسما هیچ وقعی به نامه‌های ارسالی نکرد؛ و این دخالت که دلیلش نامعلوم است را به جایی کشاند که راسا یک هیئت پنج نفره را به عنوان هیئت رئیسه انجمن استان انتخاب کرد! اتفاقی که کاملا غیرقانونی‌ست. آن‌هم در کمال تعجب پس از ارسال نامه شماره ۲۷۱۲/۹۹/الف مورخ ۱۳/۱۱/۹۹ که استان را از این اقدام غیر قانونی منع کرده!»
از سوی دیگر، مجموعه تئاتر شهر کرمانشاه به صورت قانونی در اختیار انجمن هنرهای نمایشی است. در واقع مجموعه به انجمن واگذار شده و هم‌اکنون قابل استفاده است. اما درست در روز‌هایی که وزارت ارشاد و مدیران ارشدش قانونی را مصوب کردند که ساختمان‌های مجموعه تئاتر شهر در استان‌ها در اختیار انجمن قرار گیرد، مدیر کل کرمانشاه «مجموعه تئاتر شهر» را به بهانه پایان قرارداد از انجمن پس گرفت.
محمدرضا درند با اشاره به مشکلاتی که این رفتار‌ها ایجاد کرده است، می‌گوید: «یک مدیرکل فرهنگی در یک استان تمام اصول، قانون و... را زیر پا می‌گذارد و هیچ‌کس هم پاسخگو نیست؛ آیا کسی از وی می‌پرسد که چرا وحدت و هم‌دلی موجود را به هم ریخته و با دست خود تفرقه و جدایی می‌اندازد؟»
او به مورد اختلاف دیگری هم اشاره کرده و یادآور می‌شود: «طبق اسناد موجود اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه (صورت جلسه، قرارداد و تفاهم‌نامه‌های) موجود مبالغ زیادی را به انجمن بدهکار است، حتی در بحث قرار داد تالار نیز به‌رغم انجام کامل تعهدات از طرف مستاجر (انجمن) موجر با انجام تخلف در قرارداد باعث زیان فراوان به آن‌ها شده که جای بسی تعجب است در جایی که باید حمایت درست از بخش خصوصی و متخصص صورت گیرد این‌گونه تیشه به ریشه آن‌ها زده می‌شود. درحالی‌که با تسویه تمام این موارد، خون تازه‌ای در تئاتر استان می‌تواند دمیده شود.»
موضوع این اختلاف را که با «رضا بصیرت» مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران در میان می‌گذاریم، او از رایزنی اداره‌کل هنرهای نمایشی با اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه خبر داده و می‌گوید: «چندی پیش این دوستان تشریف آوردند اداره‌کل هنرهای نمایشی و با آقای آشنا جلسه‌ای داشتند و بنابراین شد که بحث هیئت مدیره انتصابی از سوی ارشاد در دوره انتقالی تا زمان تصویب اساسنامه جدید را منتفی کنند. چون این کار، اقدامی خلاف قاعده و قانون و رویه است.»
بصیرت ادامه می‌دهد: «در استان‌ها، انجمن‌ها به صورت شعبه اداره می‌شوند و تغییر‌هایی که در اساسنامه رخ داده، برای این بوده که بتوانیم انجمنهای استانی را ارتقای جایگاه بدهیم و استقلال و پیوستگی‌شان را با انجمن مرکز و همچنین دموکراتیک بودن‌شان را افزایش دهیم. در این راستا، همه انجمن‌ها دارند اساسنامه پیشنهادی ما را با همان فرایندی که ما تعریف کردیم ثبت می‌کنند که متاسفانه در کرمانشاه، این فرایند آن‌طور که پیش‌بینی شده بود، انجام نشد.»
او یادآور می‌شود که پیرو جلسه‌ای که در دفتر مدیرکل هنرهای نمایشی برگزار شد، اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمانشاه توافق کرد که مثل بقیه استان‌ها فرایند پیش‌بینی شده را طی کند و احکام صادر شده و انتصاب‌ها منتفی شود و با تاکید بر اینکه «از دید ما استقلال انجمن‌ها بسیار مهم است و پیگیر این موضوع هستیم.» خاطرنشان می‌کند که اگر بعد از آن جلسه و توافق، تصمیم دیگری خلاف آن گرفته شده باشد از آن بی‌اطلاع است.
با اینکه مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی از توافقی خبر می‌دهد که تصمیم‌های غیرقانونی مدیرکل ارشاد یک استان را منتفی می‌کند، اما اصل مشکل همان «خودمختاری» مدیران کل فرهنگ و ارشاد برخی از نقاط دور از پایتخت است که محمدرضا درند به آن اشاره می‌کند که باعث می‌شود برخلاف قوانین مصرح و شرح وظایف شفاف، تصمیم دیگری برای فرهنگ و هنرحوزه تحت اختیار خود بگیرند. مشکلاتی بزرگ که زاییده سوءتفاهم‌هایی کوچک، اما پرشماری است که هر بار هنرمندان را برای رفع‌شان دست به دامان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌کند تا مانند همین مساله کرمانشاه خطاب به او بگویند: «هنرمندان و اهالی فرهنگ و ادب و هنر، خسته و دل‌آزرده هستند در این اوضاع و احوال جهان، کم‌ترین حق‌شان آرامش است و رفاه اجتماعی.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار:۱۱ اسفند ۹۹، کد خبر: ۱۰۴۵۰۳۲، www.ilna.news.ir.
برگزیده ها