شعار سال: متن بخش پایانی این گفت‌وگو را به همراه فیلم آن در ادامه ببینید:

 در جایی که شما به خاطر ساپورت توانستید وزیر کشور را به مجلس بکشانید چطور است که شما نتوانستید برای آبان ۹۸ کاری کنید؟

مطهری: ببینید آن مسئله سوال از وزیر کشور بود و خب مجلس هم به نفع سوال رای داد، در بحث استیضاح وزیر کشور بعد از حوادث آبان۹۸ یک عده‌ای امضا کردند و در نهایت هم بیست و چند نفر هم محکم ایستادند و عقب‌نشینی نکردند. علی‌رغم اینکه آقای لاریجانی مایل نبود این کار انجام شود، همانطور که آقای عارف هم مایل نبود و تلاش می‌کردند امضاها را پس بگیرند ولی در نهایت بیست‌وچند نفر باقی ماندند و تا روز آخر هم ما تلاش کردیم که این کار انجام شود ولی نشد و گفتند که پیغامی آمده که این کار صلاح نیست. من معتقدم که خودشان هم مایل نبودند و به عقیده‌ی من این را هم بهانه کردند. گاهی حتی پیغام می‌آمد که نظر رهبری چنین است اما وقتی مجلس اصرار داشت، ایشان می‌گفت اگر مجلس اصرار دارد من حرفی ندارم. اینجا هم می‌توانستند این کار را کنند ولی چون خودشان مایل نبودند تا روز آخر اجازه ندادند و من واقعا خیلی گله‌مند شدم، مخصوصا از آقای لاریجانی و نباید این کار را خلاف آیین‌نامه مجلس می‌کرد. در آخرین نطقم هم انتقاد کردم به ایشان و گفتم روش درستی نیست و ما باید جایگاه مجلس را حفظ کنیم، بعد از اینکه چنین اتفاقاتی افتاده و به استنا آماری که دادند حداقل ۲۳۰ نفر آدم کشته شده است. اینکه مجلس سکوت کند و هیچی به هیچی؟! انگار نه انگار که اتفاقی افتاده؟! اصلا به نفع کشور بود که مردم احساس کنند یک جایی است که حرف‌شان را می‌زند. اصلا هدف ما ساقط کردن وزیر کشور نبود، اینکه حتما وزیر باید ساقط شود هدف ما نبود و می‌گفتیم که این حرفها باید گفته شود که چرا این تعداد کشته داریم و این چه طرز برخورد است؟! چه لزومی دارد که بگویید یک اعتراض را می‌خواهید دوروزه بخوابانید، شما بگذار بیست روز طول بکشد ولی آدمی کشته نشود. قبلش هم که دیدند مجلس اصلا هیچ نقشی در تعیین قیمت بنزین نداشت. و یک علت اینکه مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم کم بود به نظرم همین بود و مردم گفتند که «اصلا چه تاثیر دارد؟‍! مجلس کجای کار است؟! و تصمیمات در جاهای دیگر گرفته می‌شود»، من می‌گفتم این به نفع کشور و این طور نگاه نکنید که ما می‌خواهیم آقای رحمانی فضلی را ساقط کنیم، اصلا ما دوستیم با آقای رحمانی فضلی و من با ایشان هیچ مشکلی ندارم. می‌خواستیم حرفها گفته شود و دنیا ببینید در حکومت ایران دموکراسی است و مجلس اعتراض می‌کند.

*ضمن اینکه احتمالا شما هم همه‌ی تقصیرها را گردن وزیر کشور نمی‌دانید.

مطهری: تمام تقصیر که نه، اما مسئول مستقیم اجرای آن تصمیم وزیر کشور بود.

*کدام تصمیم؟

مطهری: همین تصمیم اجرای افزایش قیمت بنزین. مجلس انصافا کوتاهی کرد. و بالاخره اینکه اینها یک بار با مردم صحبت کنند و مردم را آماده کنند و یارانه‌ای که صحبتش را می‌کردند قبل از شروع طرح واریز کنند. خیلی کارها می‌شد کرد. همان کاری که آقای احمدی‌نژاد خیلی خوب انجام داد. در موضوع افزایش قیمت بنزین چند بار مستقیما خودش آمد صحبت کرد و جامعه را آرام کرد. تازه آن زمان هم اعتراضاتی شد. شما نمی‌توانید یکباره بگویید قیمت بنزین سه برابر می‌شود و هیچ اتفاقی نمی‌افتد. خب این روشن بود که اتفاقی می‌افتد. حتی دو رئیس قوای دیگر هم کوتاهی کردند، یعنی نمی‌فهمیدید که این تصمیم عکس‌العمل دارد؟! ما می‌خواستیم جایگاه مجلس بالا برود ولی اینها مخالفت کردند.

*هم خود برخوردها، هم اینکه واقعا آن میزان بازداشت نیاز بود؟

مطهری: در کشور ما متاسفانه فرهنگ اعتراض هم وجود ندارد، ما به مردم اجازه نداده‌ایم که در یک مواقعی بیایند خیلی راحت حرف‌شان را بزنند یا شعار دهند. بلافاصله ما یا بازداشت‌شان می‌کنیم یا اجازه ندهیم باعث می‌شود که اعتراضات به سرعت به درگیری کشیده شود. و وقتی می‌خواهند اعتراضات را بخوابانند از افراد آموزش‌ندیده گاهی استفاده می‌کنند. افرادی که برای اینطور مواقع تربیت نشده‌اند. اینها می‌آیند خرابکاری می‌کنند و تیراندازی بیجا می‌کنند. از آن طرف ضدانقلاب هم هست و می‌آیند از این فرصت استفاده می‌کنند. این است که اگر ما فرهنگ اعتراض را در کشور پایه‌گذاری کنیم که مردم بدانند حق دارند از اینجا تا آنجا بیایید علیه مسئولان حرف بزنید و شعار دهید و هیچ اتفاقی هم نیفتد و خودتان هم مسئول نظم هستید. اگر این عادت شود دیگر ما کمتر با این طور حوادث مواجه می‌شویم.

*یک مخاطب پرسیده نظرتان درباره‌ی زندانیان سیاسی و وضعیت دادرسی به نظر ایشان ناعادلانه چیست؟ به هر حال بخش‌هایی از جامعه بخش‌هایی از این دادرسی‌ها را ناعادلانه می‌داند.

مطهری: اولا اینها باید تحت قانون جرم سیاسی محاکمه شوند و با حضور هیئت منصفه. نمی‌دانم تا حالا شاید یک مورد انجام شده.

*بیشتر است اما بقیه‌اش هم مطبوعاتی‌هایی بودند که بردند آنجا.

مطهری: اینکه علنی باشد و با حضور هیئت منصفه و بعد اینکه بعضی اعترافاتی که گرفته می‌شود ممکن است در شرایط نامناسبی باشد. اینکه مثلا یک نفر یک ماه در سلول انفرادی بوده و بعد از او اعتراف می‌گیرید قابل قبول نیست. برای اینکه هر کسی در آن شرایط قرار می‌گیرد برای اینکه آزاد شود حاضر است هر چیزی بنویسد. شبیه آن چیزهایی که برای آقای مازیار ابراهیمی پیش آمد و برای ایران هم خیلی بد شد. خب اینها می‌آیند اعتراف می‌کنند که راحت شوند. آنقدر تحت فشارند که می‌آیند بیخود اعتراف می‌کنند. من شنیدم هنوز این چیزها ادامه دارد. این خیلی بد است. ما از آقای رئیسی انتظار داشتیم ایشان این چیزها را درست کند و کم کند. ولی من هنوز احساس می‌کنم این چیزها ادامه دارد اینکه کسی صرفا یک انتقادی کرده این را آنقدر بزرگ می‌کنند و ده سال زندان. حتی این چهارده نفری بودند که نامه نوشتند به رهبری که به نظر ما شما سی سال بودید و کنار بروید. خب حالا یکی گفت، اصلا چند نفر شنیدند، چه تاثیری بر جامعه داشت؟!

*اصلا آدم‌ها شناخته‌شده‌ای هم نبودند.

مطهری: آدم‌های شناخته‌شده‌ای هم نبودند، اصلا چه میزان تاثیر داشته؟ من همیشه به روسای قوه قضاییه گفتم، هم به آقای صادق لاریجانی و هم شاید به آقای رئیسی هم گفته باشم که شما به میزان تاثیر این کار نگاه کنید که آیا اثری داشته یا نه؟! اگر داشته اقدام کنید، اگر نه این کار را نکنید. زندانهای طویل‌المدت چهارده سال و پانزده سال برایشان حکم صادر کردند. لزومی ندارد و اصلا ضرورتی ندارد. از این افرادی که حکومت را قبول ندارند ما زیاد داریم، مگر بناست همه قبول داشته باشند؟ مگر زمان حضرت امیر (ع) همه قبول داشتند؟ یک عده‌ای، خوارج حکومت حضرت امیر (ع) را قبول نداشتند، رفتار ایشان چطور بود؟ اینها آزاد بودند حرف‌شان را بزنند، اصلا می‌آمدند وسط سخنرانی حضرت امیر (ع) مزاحمت ایجاد می‌کردند اما اجازه نمی‌دادند کسی متعرض اینها شود حتی حقوق‌شان از بیت‌المال را قطع نکرد و زندانی‌شان نکرد. فقط موقعی که اسلحه کشیدند آن موقع به جنگ‌شان رفت. اینها چیزهایی است که ما باید درستش کنیم.

*در دو سوال قبلی اشاره کردم به اعتراض شما به ساپورت پوشیدن، به نظر می‌آید که نظرات شما درباره‌ی حجاب تغییراتی کرده، قبلا خیلی سفت و سخت اظهارنظر می‌کردید. این را می‌خواهم بپرسم که اگر یکی از اعضای خانواده‌ی شما بخواهد حجاب متفاوتی داشته باشد یا حجاب را نخواهد با او چه برخوردی می‌کنید؟

مطهری: در درجه‌ی اول باید با او صحبت کرد و قانعش کرد ولی اگر واقعا خود شخص نخواهد کاری نمی‌شود کرد. اگر خود شخص نخواهد شما هر چقدر هم الزام و اجبار کنید بالاخره او کار خودش را می‌کند. لذا تا یک حدی می‌شود صحبت کرد و قانعش کرد و اگر قبول نکند دیگر نمی‌شود کاری کرد و چاره‌ای نیست. لذا فقط با توصیه و بلکه التماس، یعنی باید به خانم‌ها التماس کرد که «لطفا رعایت بفرمایید»، والّا اگر نخواهند رعایت کنند واقعا کاری نمی‌شود کرد. احترام‌شان باید حفظ شود.

*با چنین مورد در بین خانواده یا نزدیکان‌تان مواجه بودید؟

مطهری: نه، اصلا؛ ما در همه‌ی خانواده‌مان اصلا یک آدم که بالاخره زاویه‌ای داشته باشد نداریم.

*به قول اخوی‌تان «شل‌حجاب»

مطهری: نه، اصلا، هیچ. همه محکم و اینطور هستند. از اول اینطور تربیت شدند. حتی ما میهمانی‌های خانوادگی که داریم، تعداد نوه‌های شهید مطهری زیاد هستند، شاید بالای شصت تا هفتاد نفرند، همیشه سفره‌ی مردها جدا و سفره‌ی خانم‌ها جداست و این چیزها رعایت می‌شود. لذا اصلا در بین ما این جور چیزها به هیچ وجه وجود ندارد اما من معتقدم که ما به طور کلی باید نوع رفتارمان و برخوردمان نوع درستی باشد و به طور کلی به زن‌ها باید احترام گذاشت، چه با حجاب، چه بدحجاب و بی حجاب، احترامشان باید حفظ شود. نباید با اینها برخوردی با بی احترامی صورت بگیرد. این روشی است که پیغمبر اسلام و حضرت امیر (ع) گفته‌اند. ولی درباره‌ی رعایت پوشش هم یک نظارت کلی باید باشد که منجر به برهنگی و اینها نشود.

*یک سوالی را درباره‌ی موضوع قبلی پرسیدند که در مورد اظهارات خانم نرگس محمدی و ادعای تعرض در زندان که مطرح کرده بودند شما در این مورد نظرتان چیست؟

مطهری: خب این باید بررسی شود، من هم این مطلب را شنیدم، به نظرم قوه قضاییه باید ایشان را بخواهد و بگوید کجا بوده، چه بوده؟ اینها را دقیق بررسی کنند. نمی‌شود بگوییم چون خانم نرگس محمدی از مخالفان نظام است پس هیچی! نه باید او را بخواهند و بررسی کنند و پرونده تشکیل دهند و ایشان بگوید کجاها بوده؟ چه افرادی بوده؟ افراد را بیاورند و از آنها بپرسیند و پیگیری شود. و نتیجه را اعلام کنند که آیا حرف ایشان درست بوده یا غلط بوده. رها کردن این چیزها خیلی بد است. همینطور گفته می‌شود و هیچکس هم عکس‌العمل نشان نمی‌دهد، اصلا خودشان را ملزم به پاسخ نمی‌دادند. این خیلی بد است. چنین حرفی گفته شده بیایید شما بگویید که ما بررسی کردیم و مثلا دو موردش درست بوده، سه موردش درست نبوده؛ بیایند توضیح دهند.

*نماینده‌های فعلی که خیلی پیگیر این چیزها نیستند؟

مطهری: نه متاسفانه، اصلا در این وادی‌ها نیستند. و این نقطه ضعف مجلس یازدهم است. در مجالس قبلی هم ما از اینطور افراد داشتیم که اصلا به این چیزها اهمیتی نمی‌دادند. مثل قضیه آقای ستار بهشتی که ما وزیر را کشاندیم صحن مجلس، بعضی‌هایشان می‌گفتند یعنی چه؟ شما دارید نظام را تضعیف می‌کنید و ما باید این چیزها را بپوشانیم و اینها را مطرح نکنیم. من می‌گفتم اتفاقا برعکس است و باید بیاییم بگوییم تا تکرار نشود. بعد که ما این مطلب را توضیح دادیم ۹۵ نفر به نفع سوال ما رای مثبت دادند، نشان می‌دهد که بالاخره وجدان‌شان قبول دارد اما بعضی‌هایشان جرات نمی‌کنند وارد این مسائل شوند.

*بعضی‌هایشان هم اصلا دنبال چیزهای دیگری هستند. من تعدادی از نماینده‌های ادوار مجلس را خودم می‌شناسم که بعد از نمایندگی اعضای هیئت مدیره‌های جاهای مختلف شده‌اند در حالی که قبلش هیچ کاره‌ای هم نبودند.

مطهری: هر طوری داریم دیگر؛ برای بعضی‌ها این مسائل اصلا مهم نیست. و برای بعضی‌ها این مسائل مهم است. در مجلس دهم توجه به این مسائل بود و یک گروهی بودند که اینطور مسائل را پیگیری می‌کردند. تذکر کتبی، شفاهی می‌دادند، سوال می‌کردند، مثلا در بازداشت محیط‌زیستی‌ها ما سوال طرح کردیم و وزیر به کمیسیون آمد. و بعد گفتند چون در حال بررسی است فعلا مطرح نکنیم چون ممکن است به ضرر اینها شود و عقب افتاد. مجلس دهم به این چیزها حساس بود ولی مجلس یازدهم فکر نمی‌کنم خیلی وارد این حوزه‌ها شود.

*درباره‌ی موضوعات فرهنگی همچنان درباره‌ی دیدگاه‌های شما خیلی مطرح می‌شود که مثلا می‌گویند در دهه‌ی هشتاد شما مخالف جشن‌های مثل «چهارشنبه سوری» و «سیزده به در» و امثالهم بودید و آنها را خرافه می‌خواندید، گویا یادداشتی هم در این باره نوشته بودید، آیا همچنان نظرتان همان است یا تغیری کرده؟ آیا کارکردهای اصلی این جشن‌ها را مثل افزایش همبستگی اجتماعی را شما باور دارید یا نه؟

مطهری: این جشنها که الان دیگر تغییر ماهیت داده و چهارشنبه سوری تبدیل شده به ترقه‌بازی و این چیزها و هیچ جنبه‌ی اعتقادی ندارد. قدیم بیشتراین حالت را داشت و مثلا از روی آتش می‌پریدند که «زردی من از تو و سرخی تو از من» و می‌گفتند این یک نوع مقدس دانستن آتش است که فکر و عقیده‌ی زرتشتی‌ها است و رسمی مربوط به قبل از اسلام. ولی الان تغییر ماهیت داده و تبدیل به ترقه‌بازی شده. یک چیزی است که اگر آسیبی به افراد نرسد نمی‌شود گفت چیز بدی است چون می‌گوییم مردم برای حلول سال نو می‌خواهند شادی کنند. ولی باید مراقب باشند و این عاقلانه نیست که یکی کور شود، یکی دستش قطع شود و… ولی به هر حال باید سنت‌ها و رسم‌هایی را پیگیری که ریشه‌ی عقلانی دارد. یا «سیزده به در»، اگر شما بخواهید با این عنوان سیزده را به در کنید که عدد سیزده نحس است و اگر ما در خانه بمانیم تا آخر سال یک حادثه‌ای بدی سر ما می‌آید، روی این عقاید خرافی بخواهد باشد خوب نیست. چون عدد سیزده هم یکی از مخلوقات خداست و ما هیچ مخلوق نحسی نداریم و همه مخلوقات خیر هستند.

*بله، اما فکر نمی‌کنید خیلی هم وارد این جزییات شدن…

مطهری: اگر شما بخواهید اعتقادی نگاه کنید همین است. ولی نه، وقتی شما می‌گویید یک روزی است که همه می‌خواهند بروند طبیعت بگردند می‌شود یک منشاء عقلانی برایش درست کرد که بالاخره ملتی قرار گذاشته در این روز که از نظر فصلی خیلی روز خوبی است همه بیایند گردش کنند و با طبیعت آشنا شوند. این مشکلی ندارد. ولی اگر بخواهیم بگوییم عدد سیزده نحس است و پلاک‌ها را هم بنویسیم ۱۲+۱ این بد است.

*اینها خرده‌فرهنگ‌هایی است درست یا اشتباه، اگر هر کس درباره کاری که کس دیگری انجام می‌دهد بخواهد نظر دهد خب شاید درباره‌ی اعتقادات و آن کاری که من یا شما می‌کنید هم همه بخواهند نظر دهند. بعد این سختگیرانه می‌شود.

مطهری: همه نظر بدهند، اشکالی ندارد. بالاخره کار غیرعقلانی نباید کنیم، اگر کسی می‌گوید که این کار عقلانی است و دفاع می‌کند هم هیچ اشکالی ندارد.

*آقای دکتر؛ ۴۲ سال از انقلاب می‌گذرد، آیا فکر می‌کنید بازنگری در اندیشه‌های مرحوم پدرتان، شهید مطهری لازم است یا نه؟ و همینطور درباره‌ی اندیشه‌های امام خمینی چنین نظری را دارید؟

مطهری: درباره‌ی اندیشه‌های شهید مطهری که ایشان خیلی زود شهید شدند، دو ماه و نیم پس از پیروزی انقلاب شهید شدند. فکر نمی‌کنم در اندیشه‌هایشان چیزی باشد که بخواهد بازنگری و بازبینی شود و اگر ایشان بود نظرش را تغییر می‌داد. همانطور که در مدت سی سالی که ایشان از ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۸ که شهید شدند می‌نوشتند هیچ موردی نبوده که ایشان بخواهد حرف و کتابش را اصلاح کند و تغییر دهد چون ایشان مبانی و اصول مشخصی داشت. ولی در عملکرد ممکن است کسی بگوید که اگر فلان کار نمی‌شد بهتر بود ولی ایشان بعد از انقلاب اصلا فرصتی نبود که عملکردی داشته باشد. درباره‌ی افکار و اندیشه‌های امام هم فکر نمی‌کنم چیزی باشد که بگوییم اگر امروز بود تغییر می‌داد اما در عملکرد و تصمیم‌گیری‌ها می‌شود بگوییم که اگر این کار نمی‌شد بهتر بود، مثل قضیه‌ی تسخیر سفارت آمریکا که من معتقدم این اگر نمی‌شد و امام حمایت نمی‌کرد بهتر بود. هر چند ایشان در ابتدا مخالف بود و دستور داده بود همه را بیرون بریزند ولی بعد نظرش عوض شد. از این موارد هست که بگوییم یک جاهایی بهتر بود اینطور عمل می‌شد. یا مثلا آن نامه‌ای که درباره‌ی نهضت آزادی اگر واقعا نامه‌ی امام باشد به نظر من خیلی تند است و مقداری حق آنها ضایع شده است. می‌شود از اینطور موارد پیدا کرد و یک مقدار هم طبیعی است، کسی که انقلاب با این عظمت را رهبری می‌کند در ده سال دو هزار تصمیم گرفته ممکن است چهار تای آن هم اشکال داشته باشد.

*یکی سوال کرده، دقیقا ادبیات خودش را می‌خوانم، شما و حکومت به باورهاش شخصی مردم چه کار دارید؟» و این را هم یکی دیگر پرسیده که نظر کلی شما درباره کوروش و پیروی از سنت‌هایش چیست؟

مطهری: کسی به باورهای شخصی کسی کاری ندارد، ما نظر خودمان را اعلام می‌کنیم و شما هم می‌توانید نظر خودتان را اعلام کنید. کوروش و داریوش و اینها هم مثل بقیه‌ی پادشاهان نقاط قوت و ضعفی دارند و باید آنچه واقعیت داشته را بپذیریم. کسی با مطرح شدن اینها مخالف نیست. بالاخره یک واقعیتی بوده به نام کوروش، در یک جاهایی رفتارهای خوبی داشته و اینها قابل تقدیر است و در یک جاهایی هم قابل انتقاد است. مثلا شهید مطهری می‌گوید اینکه کوروش وقتی وارد بابل شد بت‌پرستها را بت‌پرستی آزاد گذاشت کار درستی نیست. بت‌پرستی یک خرافه است و ما باید این زنجیرها را از دست و پای مردم باز کنیم. نمی‌شود بگوییم هر کس هر عقیده‌ای دارد آزاد باشد. با عقایدی که ناشی از تعقل نیست و ناشی از خرافات است باید مقابله کرد. ولی آن منشور حقوق بشر چیز خوبی است. نقاط مثبتش را باید بگیریم و منفی‌اش را نگیریم و بیخود تعصب نداشته باشیم به ایران قبل از اسلام، آن به جای خودش است و این به جای خودش.

*پرسیدند آیا با توجه به تجربه‌ی این سالها شما به حکومت دینی معتقدید؟ و در مورد سکولاریسم و جدایی دین از سیاست نظرتان را پرسیدند.

مطهری: اسلام یک مکتبی است که صرفا منحصر به چند دستور پند و اندرز و وعظ نیست و دستورات اجتماعی دارد و در همه‌ی شئون زندگی انسان وارد شده است. و اجرای بسیاری از دستورات اسلام مستلزم وجود حکومت است. باید حکومت باشد و الّا اجرا نمی‌شود، لذا حتما باید یک حکومتی باشد و اعتقاد به حکومت دینی دارم ولی این باید درست اجرا شود. مثلا حکومت دینی اگر بخواهد یک فضای اختناق درست کند این درست نیست. اگر به آزادی‌های احترام نگذارد درست نیست، اگر توجه درستی به عدالت اجتماعی نداشته باشد و یا تفتیش عقاید و… درست نیست. مهم در مرحله‌ی اجرا است، مشکل ما در مرحله‌ی اجراست که گاهی تندروی‌هایی کردیم و آنها باید اصلاح شود و الّا اصلش، اصل درستی است.

*در مورد جدایی دین از سیاست درباره‌ی نحوه‌ی مواجهه‌ی آیت‌‌الله سیستانی با امر سیاسی و تاثیری که گذاشته چه نظری دارید؟

مطهری: روش آقای سیستانی در عراق روش خوبی بوده اما ببینید روش منتهی ببینید شرایط عراق با ایران فرق می‌کند. در عراق یک اکثریت شیعه و یک جمعیت قابل توجه سنی دارد. و یک جمعیت مسیحی و یک جمعیت صائبین، ستاره‌پرست‌ها دارد. آنجا رهبری با ایران فرق دارد، ایران یک اکثریت قاطع شیعه دارد، لذا فرق می‌کند. شاید اگر آیت‌الله سیستانی در ایران روش دیگری داشت. اینها را باید در نظر بگیریم. ایشان مشی عاقلانه‌ای برای عراق داشته و تا الان روش خوبی داشته است.

*اگر شهید مطهری، پدر حضرت عالی زنده بودند، به نظرتان الان چه جایگاهی داشتند؟ به نظرم یکبار گفته بودید الان اگر بودند شاید رهبر بودند، اگر بودند و رهبر بودند چه تفاوتی با عملکرد رهبری کنونی داشتند؟

مطهری: حالا شما می‌خواهید تقابل ایجاد کنید بین…

*نه، نه احتمالا شما ایده و تصوری از شهید مطهری دارید، شاید وضعیت متفاوت بود، از کجا معلوم آن طرف نبود؟

مطهری: اولا که اگر ایشان بودند که الان نبودند چون باید صد و یک سال می‌داشتند که بعید است با این فشارهایی که در جمهوری اسلامی کسی به این سن برسد.

*آقای جنتی دارند نزدیک می‌شوند.

مطهری: آقای جنتی ۹۴ سالشان است فکر کنم و هفت سالی کوچکترند از شهید مطهری. من این را از قول مقام رهبری گفتم، خودِ ایشان یک بار در دیداری که با ما، خانواده‌ی شهید مطهری داشتند، در همان سال اول رهبری گفته بودند که اگر آقای مطهری بودند، قطعا رهبر بودند. این جمله را هم دوبار تکرار کردند. من از قول ایشان گفتم و الّا گفتن این حرف از طرف من که فرزندشان هستم خیلی جالب نیست. قطعا تفاوت‌های وجود داشت. تاکیدی که ایشان روی آزادی بیان، آزادی تفکر و احترام به آزادی‌ها داشت خیلی مهم است. یعنی در بین سران جمهوری اسلامی ما هیچ کس را مثل ایشان نداریم که به این اندازه روی مسئله آزادی تفکر و اندیشه و بیان تاکید داشته باشد. و نگاهی که ایشان به ولایت فقیه داشت، در همان دو ماهی که پس از انقلاب در قید حیات بودند و راجع به ولایت فقیه صحبت کردند، ایشان ولایت فقیه را کاملا به معنای نظارت می‌داند. به هیچ وجه به معنای حکومت و یا اینکه وارد جزییات بشود نمی‌دانند. می‌گوید حاکم، رئیس‌جمهور است که به مدت موقت از سوی مردم انتخاب می‌شود. و ولایت فقیه نظارت دارد بر حرکت حکومت و جامعه تا از مسیر اسلام خارج نشود. طبیعتا با این نوع فکر برخی از مشکلاتی که ما امروز داریم به وجود نمی‌آمد. روشی که ایشان می‌داشت به طور کلی یک مقداری متفاوت بود.

*با توجه به سن آیت‌الله خامنه‌ای هر چه که می‌گذرد تحلیلگرها درباره‌ی آینده که چه اتفاقی می‌افتد همیشه صحبت می‌کنند. با توجه به این موضوع آیا در هسته‌ی اصلی نظام درباره‌ی افراد به‌عنوان رهبری آینده صحبتی می‌شود و یا نه؟ و آیا به نظرتان صحبت کردن درباره‌ی چنین چیزی و مطرح شدن اسامی در جامعه قرار است انجام شود یا نه؟

مطهری: فکر نمی‌کنم و اعضای مجلس خبرگان صلاح نمی‌دانند که اسامی اعلام شود. بالاخره مسئله‌ی مهمی است و باید یک فکری کرده باشند. من شخصا معتقدم شاید فردی که در حد رهبری باشد ما نداشته باشیم و بهتر باشد که شورای رهبری تشکیل شود. به نظر من سطح رهبری را نباید پایین بیاوریم. شاید اگر شورای رهبری تشکل شود بهتر باشد.

*برای آن باید قانون تغییر کند.

مطهری: بله، این هست و اگر ضرورت دارد باید قانون تغییر کند. به نظر من ارزش دارد که این کار انجام شود.

*پس شما در جریان نیستید که…

مطهری: نه، من در جریان نیستم.

*اوایل انقلاب تغییرات مدیریتی زیادی انجام شد، در این تغییرات معیارها گزینش تغییراتی اساسی کرد و به سمت این رفت که ظواهر مذهبی خیلی پررنگ شد، این را شما چطور ارزیابی می‌کنید؟

مطهری: این روش را من قبول ندارم، یک مقداری باعث تظاهر و ریا می‌شود، همین که کسی می‌گوید من این حکومت را قبول دارم و در حد معمول هم رفتار درستی دارد به نظر من نباید ما سخت‌گیری کنیم. اصلا ممکن است کسی حکومت را هم قبول نداشته باشد این نباید محروم شود که در یک اداره‌ی دولتی کارمند شود. مگر همه باید قبول داشته باشند؟ به نظرم تندروی بوده آن کارهایی که می‌کردند که منجر به خیلی ظاهرسازی‌ها و ریاها شده است. روش خوبی نیست. اجمالا همین که آدم فاسد و دزدی نباشد کافی است. نمی‌شود که همه امام زمان باشند، هر کسی نقطه ضعفی دارد. اگر بخواهیم خیلی سخت بگیریم نمی‌توانیم کسی را قبول کنیم.

*راه رسیدگی به این فسادها چیست؟ آیا کسی راه‌حلی دارد؟ این را خیلی‌ها سوال می‌کنند.

مطهری: بعضی از این فسادها که اعلام می‌شود بر اثر رقابت‌های سیاسی است؛ یعنی وقتی وارد ماهیت قضیه می‌شویم می‌بینیم که مسئله به آن بزرگی که در رسانه‌ها مطرح شده هم نبوده است، یکباره می‌گویند هزار میلیارد تومان اختلاس شده، بعد بررسی می‌کنیم می‌بینیم که کسی وام بانکی گرفته و مواجه شده با آن بحران سال‌های ۹۰ و ۹۱ و نتوانسته تسهیلات را بازپرداخت کند و بدهکار بانکی شده و باید چند برابر وامی که گرفته را پرداخت کند و حالا می‌گویند پول را نداده و چنین شده و اختلاس شده؛ در حالی که اختلاس نیست واقعا. وثیقه هم گذاشته و وثیقه‌اش هم به اندازه‌ی بدهی‌اش هست. ممکن است که فقط به خاطر شرایط اقتصادی نتوانسته این کار را کند.

*اما خبرهایش خیلی جذاب است.

مطهری: بله دیگر، اینقدر شیرین است که به یکباره اعلام می‌کنند اختلاس دوازده هزار میلیاردی بعد داخل قضیه که می‌روید می‌بینید در واقعیت اینطور نیست. اگر واقعا همه اینها درست باشد هیچ حکومتی با این همه اختلاس باقی نمی‌ماند. اینها می‌خواهند همدیگر را شکست دهند و این علیه آن می‌گوید و آن علیه این.

*و در رودربایستی هم گاهی مجبورند تا آخرش بروند.

مطهری: بله، ولی در اینکه از این گونه فسادها هم هست تردیدی نیست اما نهادهای نظارتی باید خیلی دقیقتر باشند، اول در داخل خودِ دولت. نظارت اولیه آنجا باشد و بعد هم سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و… باید به موقع وارد شوند نه اینکه اتفاقی بیفتد و پنج سال بعد وارد شوند.

*آقای دکتر؛ اشاره کردند به فرمایش شهید مطهری که اعتقاد داشت هر قوم و حزبی بتواند با پلاکارد خودش حرف بزند و حتی کرسی دانشگاه داشته باشد. نظرتان در این باره چیست؟ می‌شود آیا این وضعیت را احیا کرد؟

مطهری: آن چیزی که ایشان در سخنرانی‌هایشان در قبل و بعد از انقلاب گفته‌اند در جمهوری اسلامی حتی احزاب غیراسلامی هم آزادند و این حرف خیلی بزرگی است ولی در قانون اساسی ما چنین چیزی وجود ندارد. و شاید اگر ایشان در زمان تدوین قانون اساسی این را می‌گنجاندند. قانون اساسی ما خیلی قوی‌تر می‌شد اگر ایشان حضور داشتند. بله ایشان این اعتقاد را داشت که حتی حزب کمونیست ما داشته باشیم می‌تواند آزاد باشد به شرط اینکه اینها با تابلو و پرچم خودشان به میدان بیایند. یعنی با همان تابلوی کمونیسم بیایند، اگر می‌خواهند تظاهرات کنند عکس لنین و مارکس را بیاورند و عکس امام خمینی را نیاورند.

*خب الان دقیقا همین اتفاق افتاده، وقتی که آن راه‌ها بسته شد الان در سال‌های اخیر بارها شده که خیلی گروه‌ها در لوای گروه‌های دیگر و به اسم دیگر فعالیت کنند. مثلا فقط به انجمن اسلامی‌ها مجوز دادند یک گروه چپ رفتند داخلش، چون راهش نبوده است.

مطهری: اجازه‌ی نفاق و دروغ را که نباید داد…

*اما رواجش دادیم.

مطهری: همین، چون امکانش نبوده آمدند این کار را کردند، اگر آن را شما آزاد کنید با همان تابلوی خودشان ممکن است بیایند و بعد بحث آزاد داشته باشند و قاعدتا حتی می‌توانند در مجلس نماینده داشته باشند، چون وقتی که رسمی شد باید بتواند دیگر در مجلس…

*شما اگر انتخاب شوید برای چنین چیزهایی تلاش می‌کنید؟

مطهری: الان قانون اساسی ما اجازه نمی‌دهد، مگر اینکه تغییر بکند.

*نظر شما درباره‌ی بازنگری قانون اساسی چیست؟

مطهری: در یک جاهایی لازم است که این کار بشود به شرط اینکه بدتر از قبل نشود، در بازنگری سال ۶۸ بعضی موارد بدتر شد. اگر اصلاح نمی‌شد بهتر بود و همان اصل قبلی بهتر بود.

*مثلا؟

مطهری: مثلا در مورد صداوسیما به نظر من همان روش قدیم که یک شورای سرپرستی داشت که از قوای سه‌گانه نمایندگانی بودند و آنها مدیرعامل را تعیین می‌کردند و مدیرعامل به قوای سه‌گانه پاسخگو بود. به نظرم این روش بهتری بود، ولی الان می‌گوییم که رئیس سازمان را مقام رهبری تعیین می‌کند و خود رهبری هم می‌گویند من فقط رئیس را تعیین می‌کنم، اصلا من هیچ دخالتی آنجا ندارم، آنها هم به هیچکس پاسخگو نیستند. مجلس هم هر کاری می‌خواهد کند که بیایند جواب دهند می‌گویند اصلا ما به شما پاسخگو نیستیم، ما به رهبری پاسخگو هستیم، رهبری هم می‌گوید من اصلا دخالتی ندارم در این قضیه.

*نکته‌ی دیگری که فکر می‌کنید در قانون نیازمند اصلاح جدی است، چه چیزی است؟ به هر حال از آخرین باری که ویرایش شده سی و یک سال گذشته.

مطهری: موارد دیگر الان خیلی به ذهنم نمی‌رسد.

*یکی پرسیده که با توجه دیدگاه شهید مطهری که به آن اشاره شد و شما هم با آن اعلام موافقت کردید آیا حاضرید با مخالفان نظام مثلا آقای شریعتمداری، فرزند آیت‌الله شریعتمداری گفت‌وگو کنید؟

مطهری: گفت‌وگو با هر کسی که اشکالی ندارد و مشکلی نیست.

*یکی گفته که فکر نمی‌کنید اگر شهید مطهری الان در قید حیات بودند شاید جز کسانی بودند که محدود شده بودند؟

مطهری: بعید می‌دانم، چون ایشان یک جایگاهی داشت که منزوی کردن‌شان کار آسانی نبود. یعنی از جنبه‌ی علمی و وجهه‌ای که بین روحانیت به طور کلی داشتند از آن پختگی و نوع برخوردهایی که داشتند خیلی سخت بود که بتوانند ایشان را منزوی کنند. مثلا آیت‌الله منتظری فقیه بزرگی بود ولی در اظهارنظرهای سیاسی و اجتماعی گاهی بی‌گدار به آب می‌زد و بهانه دست دیگران می‌داند ولی شهید مطهری پختگی و وزانت خاصی داشتند. مشکل بود ایشان را بتوانند زمین بزنند. با آن قدرت علمی که ایشان داشت سخت بود. مسئله‌ی قدرت طوری است که…

*آقای هاشمی را ردصلاحیت کردند.

مطهری: بله دیگر، کسی فکر نمی‌کرد آقای هاشمی به این روز بیفتد، به قول هارون‌الرشید «الملک عقیم» و دیگر کسی به کسی رحم نمی‌کند. همه طور احتمالی وجود دارد.

*اگر قرار باشد در ارتباط با دنیا بین افکار اصلاح‌طلبی و اصولگرایی یکی را انتخاب کنید کدام را انتخاب کنید؟

مطهری: در مورد روابط خارجی افکار اصلاح‌طلب‌ها خیلی بهتر است.

*و پرسیدند که «تکرار» خاتمی آیا این دوره اثر خواهد داشت؟

مطهری: به هر حال بی تاثیر نیست و می‌تواند موثر باشد چون ایشان هنوز بین اقشار زیادی محبوبیت دارد و فکر می‌کنم می‌تواند یک شور و شوقی به انتخابات ببخشد. منظورتان از تکرار اعلام ایشان بود یا خودشان بیایند؟

*بله، اینکه از کاندیدایی حمایت کنند.

مطهری: تاثیر دارد ولی آمدن خود ایشان بیشتر تاثیر دارد.

*این احتمال را می‌دهید؟

مطهری: خیلی احتمال نمی‌دهم ولی به طور کلی می‌گویم که اگر ایشان به عنوان کاندیدا بیایند تاثیر بیشتری دارد. ولی اینکه مردم را به حضور در انتخابات تشویق کنند به طور نسبی موثر است.

*هیچ احتمالی می‌دهید که خودشان بیایند و تایید شوند؟

مطهری: اگر نظام حکیمانه فکر کند شاید به صلاح کشور هم باشد. مشارکت بالا در این انتخابات برای دنیا خیلی پیام دارد و خیلی تاثیر دارد در رفع تحریم‌ها و احیای برجام. ولی خیلی بعید است چنین اتفاقی بیفتد.

*پرسیدند نظرتان درباره‌ی خصوصی‌سازی که اموال دولتی را به یک گروه خاص (در مواردی که به این شکل بوده) و همه‌اش شکست خورده چیست؟

مطهری: خیلی از اینها درست واگذار نشده است. گاهی به خود مدیران دولتی دادند و آن شرکت‌ها دولتی ماندند یا اینکه نیمه‌دولتی شدند. به نظر من از ابتدا همه‌اش باید دوباره بررسی شود. اگر جاهایی تخلفی شده باید جلوگیری شود.

*پرسیده‌اند مسئله‌ی حصر دست چه کسی است و پیش‌بینی‌تان این است که حصر موسوی و کروبی و رهنورد تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کند؟

مطهری: پیش‌بینی من این است که فعلا ادامه دارد چون متولیان این مسئله یک اصل کلی را مطرح می‌کنند که اینها باید عذرخواهی کنند و آنها هم قبول نمی‌کنند. طبیعی‌ست که این مسئله هیچ وقت حل نمی‌شود. ولی شورایعالی امنیت ملی می‌تواند اقدام کند. رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس این شورا به نظرم می‌تواند مصوبه‌ای داشته باشند و پیش رهبری ببرند و می‌توانند این مسئله را حل کنند. به نظر من یک مقداری کوتاهی شده است.

*الان که رئیس‌جمهور در شورایعالی امنیت ملی هم در اقلیت است.

مطهری: بالاخره باید قانع‌شان کنند، بسیاری اعضای شورایعالی امنیت ملی موافق رفع حصر هستند، یک زمانی از بعضی اعضا می‌پرسیدم می‌گفتند ما موافقیم و حتی می‌گفتند اکثریت موافقند. ولی می‌گفتند چون ما مطمئن نیستیم نظر رهبری همین است وارد نمی‌شویم. این خوب نیست. اتفاقا شورایعالی امنیت ملی یا حتی مجمع تشخیص مصلحت بازوهای رهبری هستند. اینها نباید بنشینند ببینند نظر رهبری چیست و همان را بگویند. اینکه فایده ندارد. اگر اینطور باشد که نیازی به شما نیست. شما باید ببینید چه به صلاح کشور است، آن را مصوب کنید و پیش رهبری ببرید با ایشان صحبت کنید، حالا یا قبول می‌کنند یا نه. مجمع تشخیص هم الان این مشکل را دارد. یعنی به جای اینکه بازوی مشورتی برای رهبری باشد. اینها منتظرند نظر رهبری راجع به موضوع چیست تا همان را بگویند. فلسفه‌ی وجود مجمع از بین می‌رود. مثل رفتاری که با اف ای تی اف دارند. فقط منتظرند ببینند ایشان چه می‌گویند، اگر بگویند چیز خوبی است همه‌ نظرشان عوض می‌شود و به یکباره موافق می‌شوند. اگر یک انتقاد کوچکی کنند همه نظرشان عوض می‌شود، این غلط است. شما ببینید صلاح کشور چیست؟ شما مشاوران رهبری هستید و باید فکر و ایده مطرح کنید. تصمیم‌تان را بگیرید و ارسال کنید، حالا ایشان یا قبول می‌کند یا نه. همانطور که دیدیدم اکثریت موافق دو لایحه باقی مانده اف ای تی اف بودند، رهبری یک جمله‌ای راجع به کنوانسیون‌های بین‌المللی گفت یک‌دفعه همه مخالف شدند، احساس کردند که رهبری مخالف است. شما فکر کنید این کار به صلاح کشور است یا نیست؟ متاسفانه این مشکل را ما داریم. در شورایعالی امنیت ملی هم اگر اراده‌ای داشته باشند می‌شود مصوبه‌ای داشته باشند و این موضوع را حل کنند، این به صلاح کشور است.

*آقای دکتر؛ نظرتان درباره‌ی ادغام برخی نهادهای زیر نظر رهبری با دولت چیست؟ بنیادها و امثالهم

مطهری: من موافقم، حالا چه ادغام با دولت، چه در اختیار مردم قرار بگیرد و به بخش خصوصی داده شود. این همه کارخانه‌ها و املاکی که زیرمجموعه‌ی بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام است. اینها به عنوان نهادها موقت تشکیل شده بودند که بیایند اموال مربوط به حکومت سابق را سروسامان بدهند. بنا نبوده اینها ادامه پیدا کند. ۴۲ سال می‌گذرد و همچنان بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی داریم. به نظر من اینها باید به مردم واگذار شود. من دیدم آقای فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان هم نظرش همین بوده و گفته بود بالاخره باید این بنیاد با منحل شود و به مردم واگذار شود. به نظرم زمینه‌اش هم وجود دارد. بالاخره اینها تبدیل به کارتل‌ها و تراست‌های بزرگی شدند و تاثیر مهمی در اقتصاد کشور دارند. ممکن است گاهی هم اخلال ایجاد کنند. این باید حل شود.

*اگر اجازه دهید در پایان مصاحبه چند سوال بپرسم که متفاوت است. آیا آقای لاریجانی داماد خوبی هستند؟

مطهری: بله، ایشان همچنان داماد خوبی هستند.

*همچنان؟! یعنی نظارت می‌کنید؟

مطهری: بله، الان چون رقیب ما است باید ببینیم داماد خوبی است یا نه. [با خنده]

*یعنی چه کار باید کند؟

مطهری: باید ببینیم چطور رفتار می‌کند.

*برای شما پوششی عمل کند؟

مطهری: نه؛ ایشان همیشه واقعا داماد خوبی بودند. اخلاق بسیار خوبی دارد و کل خانواده هم از ایشان راضی هستند. از باب شوخی می‌گویم. حالا که رقیب شده اظهارنظر مقداری سخت شده. ما از دوران قدیم هم با هم دوست بودیم. چون از نظر سنی هم نزدیک به هم هستیم و در دوره‌ی قبل از انقلاب هر دو دانشجو بودیم. گاهی در تظاهرات با هم بودیم. و با هم رابطه‌ی خوبی داریم.

*قبلا درباره‌ی رنگ مو گفته بودید؛ دیگر استفاده نمی‌کنید؟

مطهری: مادر ما اصرار داشت؛ بدش می‌آمد که موها و ریش‌ها سفید شده، هر وقت می‌رفتیم ناراحت بود و می‌گفت این چه قیافه‌ای است برو رنگ کن. ما هم یک مدتی رنگ کردیم ولی دیدیم نگهداری‌اش سخت است. اینکه آدم بخواهد به یک شکل حفظ کند کار سختی است. یک بار یک سمتش مشکی می‌شد، سفید می‌شد. مخصوصا از وقتی که نایب‌رئیس شدیم و باید آن بالا می‌نشستیم گفتیم یک بار سفید برویم یک بار سیاه اصلا نمی‌شود، از آن گذشتیم دیگر.

*الان دیگر استفاده نمی‌کنید؟

مطهری: نه، حالا آقای روحانی نمی‌دانم چطور تنظیم کرده ماشاءالله [با خنده]

*جنسی که استفاده می‌کردید خوب بود؟

مطهری: از این چیزهای هندی بود، خانم ما می‌زد من خودم بلد نبودم.

*بعضی‌ها می‌گفتند آقای خاتمی هم استفاده می‌کند.

مطهری: گاهی در یک حدی استفاده می‌کنند. درست کردنش سخت است. بهتر است همین طوری باشد.

*این کلیپ ساسی مانکن را دیدید؟

مطهری: دیدم، اظهارنظر هم کردم، خیلی درباره‌اش صحبت کردن خوب نیست، باز باید تکرار کنیم این حرف‌ها را. وارد این مقولات شدن هم خیلی جالب نیست. احتمال داده می‌شود که یک برنامه‌ی پشت پرده باشد که با انتشار اینطور ویدئوها اخلاق جامعه را تحت تاثیر قرار دهند و اراده مردم را ضعیف کنند. ملتی که در این وادی‌ها برود اراده و عزت‌مندی‌اش ضعیف می‌شود.

*یک‌بار دیدید دیگر، درست است؟

مطهری: نه من در یک مصاحبه‌ای که داشتم خبرنگار خودش آورد، البته تصویر را تار کرده بود و من فهمیدم… اصل نگاه کردن اینها هم البته از نظر شرعی درست نیست و ما درباره‌ی دیدن صور قبیحه حکم داریم که حرام است و طبعا دیدن این طور فیلمها هم حرام است. ولی بحث این است که به احتمال قوی یک سیاستی پشت انتشار این طور چیزها هست.

*آقای دکتر؛ شما ورزش می‌کنید؟

مطهری: بله

*چه ورزشی؟

مطهری: من دو ورزش فوتبال و والیبال از قدیم به شکل هفتگی داشتم. در مجلس هم که بودیم با آقای پزشکیان در تیم فوتبال مجلس هم بودیم و گاهی بازی می‌کردیم. الان هم والیبال را دارم ادامه می‌دهم و هفته‌ای یک جلسه را هستم ولی اینکه بگوییم ورزش خیلی منظم نه.

*باشگاه هم می‌روید؟

مطهری: باشگاه نه، همان هفتگی که والیبال و فوتبال را می‌رویم. کوه هم می‌رویم گاهی. ولی بیشتر از اینها باید ورزش کرد.

*خوراکتان چطور است؟

مطهری: بد نیست.

*یعنی صحبانه، ناهار وشام را می‌خورید.

مطهری: نه زیاد، سعی می‌کنم زیاد نخورم.

*چرا؟

مطهری: خوب نیست و کم‌خوری خیلی خوب است. آدم سبک‌تر و راحت‌تر است.

*می‌خواهم ببینم قند دارید یا….

مطهری: نه، به طور کلی می‌گویم در سن و سال ما باید رعایت کنیم.

*اما یک مقدار شکم دارید.

مطهری: یک مقدار متاسفانه پیدا شده، من اصلا شکمم چسبیده بود به پشتم ولی به اندازه‌ی کافی تحرک نداریم و این داستان کرونا باعث شده که خیلی کمتر حرکت کنیم. کلاس‌های دانشگاه همه مجازی است و در خانه نشسته‌ایم. از رختخواب پا می‌شویم و می‌رویم در کلاس مجازی، حرکت همین است.

*اگر رئیس‌جمهور شوید می‌خواهید مثل آقای احمدی‌نژاد سه ساعت در روز بخوابید؟

مطهری: چقدر؟ سه ساعت؟

*می‌گفتند سه تا چهار ساعت می‌خوابید. الان چطور می‌خوابید؟

مطهری: من به طور طبیعی و شش ساعت را می‌خوابم.

*اگر رئیس‌جمهور شوید؟

مطهری: آن موقع دیگر طوری می‌شود و انگیزه‌ای می‌شود که آدم نمی‌تواند زیاد بخوابد. مثلا ما در همین مجلس که بودیم، قرار بود صبح نوبت من باشد که جلسه را اداره کنم اصلا آدم شب خوابش نمی‌برد؛ و می‌خواهد ببیند موضوع چیست و درباره‌اش بخوانی و بر آن مسلط باشی. اصلا نمی‌شود هفت ساعت بخوابی. خود به خود بلند می‌شوی. مجبور است که کار کند و آماده شود.

*یعنی شاید آن وقت کمتر بخوابید؟

مطهری: بله، صددرصد، ولی آنطور تحرک‌ها هم من قبول ندارم که هیئت دولت را برداریم برویم فلان استان. اولا کلی هزینه دارد و خیلی هم ضرورتی به این مقدار نیست و لازم نیست.

*آقای روحانی چطور؟

مطهری: تحرک آقای روحانی کم است و از این طرفند و یک مقداری تحرکش کم است و باید بیشتر از این می‌بود. حالا الان که دوران کروناست اما قبل از آن باید تحرکی بیشتری می‌داشت.

*یک وقت‌هایی بود که فوتبال نگاه می‌کرد یا می‌رفت کوه. شما فوتبال هم نگاه می‌کنید؟

مطهری: بله، معمولا فوتبال باشگاهی اروپا را می‌بینم و بارسلونا و…

*طرفدار کدام تیم هستید؟

مطهری: طرفدار تیمی می‌شوم که بازیکنان خوب و با تکنیک دارد. مثلا مسی، نیمار و… اینها که تکنیک دارند و بازی زیبا می‌کنند علاقه‌مندم و دنبال می‌کنم.

*داخل کشور چطور؟

مطهری: در داخل تعصبی نسبت به تیم خاصی ندارم. هر باشگاهی که خوب بازی کند.

*این واقعیت دارد که می‌گویند آقای لاریجانی اهل تصوف است؟

مطهری: اهل تصوف یا تسنن؟

*تصوف.

مطهری: نه، فکر نمی‌کنم. ممکن است یک مقدار روحیات عرفانی داشته باشد ولی به آن صورت که بخواهد آداب و رسوم صوفی‌ها را انجام دهد نه اصلا اینطور نیست.

*به‌عنوان آخرین سوال، بعد از آن ماجرای آقای کوچک‌زاده بعدش با هم صحبتی داشتید؟ حل شد یا نه؟

مطهری: بله، حل شد. اصلا روز بعدش حل شد و روبوسی شد و گفتیم که منظور ما از آن کلمه «سست و تنبل» بود.

*اما منظورتان این نبود و اصطلاح را گفتید.

مطهری: نه، من معنی‌اش را نمی‌دانستم، رفتم لغتنامه را نگاه کردم دیدم نوشته «سست و تنبل» و چیزهای دیگر هم بود ولی منظور من همین بود. آن تمام شد ولی رسانه‌ها رها نمی‌کردند و الّا اصلا مسئله‌ای نبود.

فیلم بخش پایانی گفت‌وگو با علی مطهری:

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت انصاف، تاریخ انتشار: ۲۸ اسفند ۹۹، کدخبر: ۲۸۷۱۲۱، www.ensafnews.com.