شعار سال: نادر انتصار در پاسخ به اینکه سیاست خارجه ایران در یک‌سال گذشته در مواجهه با دو دولت ترامپ و بایدن چگونه عمل کرده است، اظهار داشت: سیاست خارجه ایران در یک‌سال گذشته در مواجه با دو دولت ترامپ و بایدن با چالش‌های زیادی مواجه بود؛ ایران با ایستادگی در مقابل ترامپ اجازه نداد که دولت ترامپ که هدفش شکستن کمر ایران بود موفق شود، اما ارزیابی سیاست ایران در مورد بایدن حقیقت گرایانه نبود و بسیاری در ایران انتظار خوشبینانه‌ای از بایدن داشتند که نشانگر درک اشتباه از خود بایدن و مهمتر از آن سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه و به ویژه در مورد ایران بود.

وی درباره تغییر سیاست‌های ایران در منطقه و تامین نظر ایالات متحده و امکان ایجاد صلحی فراگیر میان ایران با عربستان و سایر کشور‌های حاشیه خلیج فارس، گفت: جواب کوتاه من به سؤال شما جوابی منفی است. وقتی آمریکا میگوید «ایران باید سیاست‌های منطقه‌ای خود را تغییر دهد» منظورش این است که ایران مانند عربستان و سایر کشور‌های حاشیه خلیج فارس منافع آمریکا در منطقه را به خطر نیندازد. البته انتظار آمریکا این نیست که ایران مانند عربستان به گاو شیرده واشنگتن تبدیل شود، ولی دولت بایدن مایل است که ایران سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا را در عمل به چالش نکشد.

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجه درباره اینکه آمریکا از تعلل در بازگشت به برجام چه چیزی را دنبال می‌کند؟، خاطر نشان کرد: هدف آمریکا از تعلل در بازگشت به برجام تضعیف بیشتر اقتصاد ایران است، چرا که عقیده دارد، هرچه اقتصاد ایران تضعیف شود واشنگتن بعد از بازگشت به برجام می‌تواند امتیازات بیشتری از ایران بگیرد.

وی ادامه داد: از سویی ایران هم نگران است که آمریکا باز بخواهد قول‌های نسیه به ایران دهد.

این استاد مسائل ژئوپلتیک درباره فاصله و عمق بسیار زیاد نظری و استراتژیک ایران و آمریکا و راه حل میانه‌ای برای ایجاد فضای گفتگو بین آنها، با بیان اینکه برخی از افراد و کشور‌ها پیشنهاد‌هایی در این مورد ارائه داده‌اند، یادآور شد: مثلا" برداشتن تدریجی برخی از تحریم‌ها در مقابل توقف تدریجی برخی از اقدامات اخیر ایران در صنعت هسته‌ای خود به عنوان راه حل میانه‌ای برای ایجاد فضای گفتگو ممکن است کاربرد داشته باشد، ولی فضای داخلی در آمریکا و ایران اجازه چنین راه حلی را نمی‌دهد. به هر حال هر دو طرف باید سعی خود را در چهار چوب دیپلماسی ادامه دهند با درک اینکه در کوتاه مدت انتظار تغییر در موضع یکدیگر نداشته باشند.

وی درباره مواضع کشور‌های اروپایی تاکید کرد: با روی کارآمدن بایدن، محور آمریکا-اروپا به قطب یکسانی در مورد ایران تبدیل شده است. حتی در دوره رئیس جمهوری ترامپ که آمریکا و اروپا در برخی موارد سیاست‌های متضادی را دنبال می‌کردند، اروپا در مورد ایران دنباله رو سیاست "فشار‌های حداکثری" واشنگتن بود. اروپا در مورد ایران سیاست مستقلی از آمریکا نداشته و در دوران بایدن کاملا در چهار چوب آمریکا عمل خواهد کرد. ایران نباید انتظار عملکرد مستقل اروپا باشد.

انتصار در پاسخ به این سوال که اروپا چه کاری می‌تواند برای نزدیکی ایالات متحده و ایران انجام دهد؟، ابراز داشت: به نظر من اگر ایران روزی تصمیم گرفت با آمریکا روابطی نزدیک برقرار کند، مستقیما با واشنگتن وارد معامله شود و دنبال نقش دلالی اروپا نباشد؛ چون اروپا نشان داده است که نقش پادوی آمریکا را در مقابل ایران ایفا می‌کند. یعنی اروپا نه میانجی منصفی است نه بازیکنی مستقل در این مورد.

وی درباره نگرانی کشور‌های منطقه و اسرائیل از بازگشت بایدن به میز مذاکرات گفت: کشور‌های منطقه بخصوص اسرائیل نقش موثری در این مورد بازی کرده و خواهند کرد. هم اکنون یک کمیته هماهنگ کننده مشترکی بین آمریکا و اسرائیل در مورد ایران ایجاد شده که از طرف آمریکا جیک سالیوان که مشاور امنیت ملی در دولت بایدن است و در مذاکرات برجام هم نقش مهمی بازی کرده بود مسئول آن شده است.

این تحلیلگر ارشد مسائل بین المللی افزود: هدف اصلی این کمیته این است که سیاست‌های دولت بایدن در مورد ایران را با دولت اسرائیل هماهنگ کند. ضمنا شکافی را که قبل از انتخاب بایدن بین او و عربستان وجود داشت اکنون کم شده است و به نظر می‌رسد که روابط واشنگتن و ریاض به دوران سنتی خود برمی‌گردند و عربستان نقش مخرب خود را در ادامه تشنج بین آمریکا و ایران ادامه خواهد داد.

وی در پاسخ به این سوال که در صورت وقوع مذاکره بین ایران و ایالات متحده، ایران چگونه می‌تواند از اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل اطمینان حاصل کند؟، تصریح کرد: از اجرایی شدن تعهدات آمریکا نه تنها در مورد ایران بلکه هیچ کشور دیگری نمی‌توان اطمینان حاصل کرد. تجربه نشان داده است که آمریکا بسیاری از تعهدات خود را در سال‌های اخیر زیر پا گذاشته است و حتی از برخی از پیمان‌های مهم بین المللی خود خروج کرده است.

این کارشناس مسائل سیاست خارجه با بیان اینکه اگر منظور ایران از اطمینان تعهدات از نظر قانون است این کار عملی نخواهد بود، ادامه داد: حتی اگر ایران و آمریکا پیمانی رسمی امضا کنند و سنای آمریکا چنین پیمانی را تصویب کند هچ ضمانتی قانونی وجود نخواهد داشت که بایدن و یا یک رئیس جمهور دیگری این پیمان را منفصل نکند.

وی خاطرنشان کرد: اطمینان از اجرایی شدن تعهدات بین آمریکا و ایران زمانی مقدور است که رابطه سیاسی بین این دو کشور عادی بشود و امریکا ایران را کشوری دشمن یا معاند حساب نکند. به طور خلاصه معاهداتی که به آن‌ها زیب و زیور قانونی می‌دهند در حقیقت ابزاری سیاسی هستند.

استاد دانشگاه الابامای جنوبی درباره دو نگرش در تیم بایدن درباره ادامه فشار حداکثری از یک سو و مذاکره از سوی دیگر، گفت: نه تنها برخی از اطرافیان بایدن خواهان ادامه فشار حداکثری به ایران بوده بلکه گروه‌های فشار و بسیاری از اتاق‌های فکری خارج از دولت نیز خواهان ادامه این سیاست هستند. با توجه به جو ضد ایران که مدت‌ها است در میان سیاستمداران آمریکا وجود دارد، طیف اول حداقل تا مدتی موفق‌تر از بخش دیگری که موافق مذاکره با ایران هستند خواهند بود.

وی اضافه کرد: این را هم باید در نظر داشته باشیم که در سیاست خارجی خود شخص بایدن محافظه کار و دیدگاه دوران جنگ سرد را دارد.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجه درباره نقش چین و روسیه گفت: متاسفانه نقش آن‌ها دنباله‌روی از یک سیاست یک بام و دو هوا خواهد بود. برای آن‌ها مهم است که روابط خود با آمریکا را به نحوی اداره کنند که به منافعشان، به ویژه منافع اقتصادی، صدمه‌ای وارد نشود.

وی ادامه داد: آنچه برای ایران مهم است عملکرد این کشور‌ها باید باشد نه حرف‌هایی که طوطی وار برای دل‌خوش‌کنی ایران می‌زنند. البته ما نباید انتظار داشته باشیم که این کشور‌ها روابط گسترده اقتصادی خود با آمریکا را قربانی روابطشان با ایران کنند که در مقایسه با روابطشان با آمریکا بسیار ناچیز است.

وی درباره اینکه ایران اعلام کرده به زودی در راکتور اراک آزمایش سرد انجام خواهد داد و همچنین تاثیر توافق سه ماهه با آژانس بین المللی انرژی اتمی در بازگشت به توافقنامه برجام، گفت: این اقدامات گرچه از دید ایران لازم و ضروری هستند، ولی اثر چندانی در تصمیم آمریکا در مورد برگشت به برجام نخواهند داشت.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: 14 فروردین 1400، کد خبر: 4959563،  www.ilna.news