شعار سال: در شرایط فعلی افزایش بیرویه قیمت نهادههای کشاورزی نظیر سم و کود، رشد دستمزد کارگران، کم تعداد بودن کارگران ماهر و بالابودن هزینه برداشت حرکت رو به رشد کاشت طلای سفید را در خراسان شمالی بهعنوان یکی از استانهای مستعد کشت پنبه کند کرده است. بررسیها نشان میدهد هرچند حمایت دولت از طلای سفید در سالهای اخیر به خصوص برقراری خرید تضمینی پنبه در خراسان شمالی رونقی در کشت این محصول ایجاد کرده، اما هنوز استان جایگاه واقعی خود را با توجه به ظرفیتهای موجود در این زمینه پیدا نکرده است.
سطح زیر کشت پنبه خراسان شمالی در سالهای گذشته روند نزولی به خود گرفته بود، اما سال زراعی گذشته از ششهزار هکتار سال 97 به بیش از هفت هزار هکتار رسید و امسال هم پیشبینی میشود سطح بیشتری به کشت این محصول اختصاص یابد. براساس آمار رسمی در سطح کشور هر سال حدود 90هزار هکتار از اراضی کشاورزی به کشت پنبه اختصاص مییابد که سالانه 120 تا 140هزار تن وش پنبه از این اراضی برداشت میشود. استان خراسان شمالی نیز 10درصد از سطح زیر کشت پنبه کشور را دارد و پیشبینی میشود در سالهای آتی این سطح به 12هزار هکتار برسد.
افزایش قیمت خرید وش پنبه سبب اقبال بیشتر کشاورزان خراسان شمالی به کشت این محصول در سال جاری شده است، اما صنعت طلای سفید در استان همچنان با مشکلات زیاد دست و پنجه نرم میکند.
پنبهکاران خراسان شمالی میگویند در یکی-دو سال اخیر، قیمت خرید محصول افزایش یافته و این وضعیت سبب شده است تا سطح زیرکشت این محصول افزایش یابد، اما همچنان دخل و خرج با هم نمیخواند و تولید صرفه ندارد.
افزایش هزینههای تولید زنجیری بر دست و پای پنبهکاران است
در همین رابطه پنبهکار مانه و سملقانی به ایرنا گفت: مشکل اصلی پنبهکاران، افزایش چند برابری قیمت نهادهها و روند رو به افزایش قیمت آنها است و با وجود افزایش نسبی قیمت خرید محصول در سال گذشته، هنوز هم تولید بهصرفه نیست.
رحمتالله ناطقی اظهار داشت: قیمت سم امسال در مقایسه با پارسال پنج برابر شده است. سم علفکش پنبه پارسال کیلویی پنجهزار تومان بود، اما امسال قیمت آن به 250هزار تومان رسیده است.
وی افزود: قیمت کود شیمیایی هم چند برابر شده است. امسال و در فصل کاشت، کیسه کود اوره 50 کیلوگرمی 60هزار تومان عرضه میشود و قیمت کود سیاه وارداتی هم به کیسهای 550هزار تومان رسیده است.
ناطقی گفت: هر چند بذرها برای کشت پنبه در استان متنوع و با کیفیت مناسب است، اما قیمتها بالا است. برای هر هکتار کشتزار 50 تا 60کیلوگرم بذر بدون کرک و یا 100کیلوگرم بذر کرکدار در زمین پاشیده میشود که رقم زیادی را باید برای تهیه آن هزینه کرد.
این پنبهکار مانه و سملقانی خواستار حمایت دولت از پنبهکاران شد و گفت: پنبه محصولی مهم است و چرخه تولید آن در استان کامل است؛ از این رو کشت آن میتواند توسعه یابد.
کمبود نیروی کار
ناطقی کمبود نیروی کارگری را از مشکلات دیگر تولید پنبه عنوان کرد و گفت: برخی از نیروها تبحر لازم را در برداشت پنبه ندارند و غوزهها و پنبههای نرسیده را با وش پنبه درون کیسه میریزند که این امر سبب گلایه کارخانههای پنبه پاککنی میشود.
این کشاورز مانه و سملقانی تصریح کرد: وجود غوزههای سبز و نارس در کیسهها سبب میشود تا کارخانهها برای محصول افت اعمال کرده و با قیمت کمتری آن را خریداری کنند؛ البته در این باره همواره به کارگران تذکر داده شده تا دقت لازم را در برداشت داشته باشند، اما این مشکل همچنان گریبانگیر ماست.
دل پر کارخانهها از وجود ناخالصی در پنبههای برداشت شده
در این میان، کارخانههای پنبهپاککنی هم از ناخالصیهای موجود در کیسههای پنبه گلایه دارند. مدیران کارخانههای پنبه پاککنی میگویند چون کارگران به ازای وزن کیسههای پنبههای برداشت شده دستمزد دریافت میکنند، غوزهها را با وش مخلوط میکنند تا وزن آنها بیشتر شود. در این میان کشاورز هم بدش نمیآید که وزن کیسههای پنبه هرچند با ناخالصی بیشتر شود و پول بیشتری از کارخانه دریافت کند.
مدیر شرکت کشت و صنعت شکوفه آفتاب در این باره گفت: با توجه به مشکلات تحریمها، در یکی-دو سال اخیر به ناچار پنبه با هر کیفیتی خریداری شده و مثل گذشتهها، بار پنبهها را به کشاورز بازنمیگردانند.
محمدرضا عضدی اظهار داشت: قیمت خرید وش پنبه در یکی-دو سال اخیر افزایش خوبی داشته و به همین دلیل تمایل کشاورزان به کشت این محصول بیشتر شده است.
وی افزود: میزان ورودی وش پنبه به کارخانه در سال 78 بیش از پنج هزار تن بود که این روند بهتدریج رو به کاهش گذاشت و در هفت سال پیش به کمترین میزان رسید، اما در سالهای اخیر وضعیت بهتر شده است و پارسال حدود چهار هزار تن محصول از کشاورزان خریداری شد.
مدیر شرکت کشت و صنعت شکوفه آفتاب درباره وجود ناخالصی در کیسههای پنبه گفت: کشاورزان دقت لازم را در برداشت ندارند و پنبههای کیسه بعضاً حاوی میزان زیادی غوزههای نرسیده، خاشاک و برگ گیاه است؛ البته در سالهای گذشته سختگیریها در زمینه خرید پنبه بیشتر بود، اما اکنون با توجه به تحریمها به ناچار پنبه با هر کیفیتی خریداری میشود.
عضدی درباره ارقام پنبه کشت شده در استان اظهار داشت: در سالهای پیش ارقام بذر که کشاورزان استفاده میکردند، خوب نبود و با شرایط استان سازگاری نداشت، اما اکنون ارقام کاریزما و ساجدی از ارقام مناسب هستند که کشت میشوند.
وی گفت: البته کشاورزان تمایل دارند رقم ساجدی کشت کنند، زیرا در این رقم میزان تخم پنبه زیاد است و سبب میشود تا وزن کیسهها افزایش یابد، اما کارخانههای پنبه پاککنی تمایل دارند تا رقم «مای» کشت شود، زیرا الیاف پنبه در این رقم بیشتر است و تخم کمتری دارد.
مدیر شرکت کشت و صنعت شکوفه آفتاب خاطرنشان کرد: بذر کاریزما بیش از سایر ارقام کشت میشود و البته کارخانهدار و کشاورز از کیفیت آن رضایت دارند.
کیسههای پلاستیکی، سرطان صنعت پنبه
عضدی اظهار داشت: یک مشکل اصلی در صنعت پنبه، برداشت این محصول در کیسههای پلاستیکی است که همچنان حل نشده.
وی افزود: پنبهکاران محصول خود را در کیسههای پلاستیکی جمعآوری میکنند و این امر سبب میشود تا الیاف پلاستیکی به همراه پنبهها وارد کارخانههای پنبه پاککنی شود که این الیاف پلاستیکی وارد محلوجها میشود و کیفیت محصول تولیدی را کاهش میدهد.
مدیر شرکت کشت و صنعت شکوفه آفتاب خاطرنشان کرد: کارخانههای ریسندگی هم گلایه دارند که محلوجهای تولیدی در کارخانهها ناخالصی و الیاف پلاستیکی دارد.
عضدی افزود: کیسههای پلاستیکی ارزانتر است و بههمین دلیل کشاورزان از آن برای برداشت محصول استفاده میکنند.
وی با بیان اینکه استفاده از کیسه پلاستیکی مشکل هر ساله در فصل برداشت پنبه است، افزود: جهاد کشاورزی هم اعلام کرده است که استفاده از کیسه کنفی در دور عدل ممنوع است و باید از متقال استفاده شود.
مدیر شرکت کشت و صنعت شکوفه آفتاب گفت: این امر هم مورد گلایه کارخانههای نساجی است، زیرا متقال هم کیفیت محلوج را کاهش میدهد.
خرد بودن زمینها، از مشکلات کشت پنبه در خراسان شمالی
مدیرعامل شرکت نساجی اترک، تنها واحد ریسندگی در خراسان شمالی، هم در این باره گفت: یکی از مشکلات اساسی کشت پنبه در استان، خرد و کوچکبودن زمینها است که این امر سبب شده مکانیزه کردن کشت و کار بهصرفه نباشد و اکنون بیشتر پنبهکاران استان به صورت سنتی تولید میکنند.
عبدالله فاطمی یکی دیگر از مشکلات در برداشت پنبه را اختلاط غوزههای نرسیده پنبه با وش در کیسهها دانست و گفت: کارگران برای دستمزد بیشتر غوزهها را به همراه پنبه وارد کسیه میکنند و بعضاً این امر از کنترل کشاورز خارج است.
وی افزود: کشاورز هم بدش نمیآید که وزن کیسهها بالا برود، اما در نهایت این امر کیفیت پنبه را بسیار کاهش میدهد و تهدیدی برای صنعت تولید پنبه است.
فاطمی درباره برداشت مکانیزه پنبه در استان گفت: برداشت پنبه به وسیله کمباین کیفیت محلوج را بینهایت کاهش میدهد. این دستگاه به شیوه مکش پنبه را جمعآوری میکند و بر این اساس شاخ و برگ خشکیده هم وارد محلوج میشود و کیفیت آن کاهش مییابد.
مدیرعامل شرکت نساجی اترک گفت: در برداشت باید از نیروی کارگری آموزشدیده استفاده شود و البته نظارت کافی کشاورز بر آن وجود داشته باشد.
ضرورت استفادهنکردن از کیسه پلاستیکی در برداشت پنبه
مدیرعامل شرکت نساجی اترک درباره مشکل کیسههای پلاستیکی در صنعت پنبه گفت: برداشت پنبه در کیسههای پلاستیکی، بدترین سرطان برای صنعت پنبه است.
فاطمی اظهار داشت: نخهای پلاستیکی که به همراه پنبه وارد محلوجها میشود، کیفیت محلوج را به شدت کاهش میدهد، در نتیجه نخ تولیدی در کارخانهها با ناخالصی روبهرو میشود و این چرخه معیوب تا تولید پارچه ادامه مییابد.
وی با بیان اینکه الیاف پلاستیکی رنگ به خود نمیگیرد و کیفیت پارچه تولیدی را کاهش میدهد، گفت: باید کیسههای پلاستیکی جمعآوری شود، اما متأسفانه گویا این امر متولی ندارد و جهاد کشاورزی به آن بیتوجه است.
فاطمی خاطرنشان کرد: کارخانههای پنبهپاککنی پیش از این گونی در اختیار کشاورزان قرار میدادند تا پنبهها در آن جمعآوری شود، اما این اقدام دیگر انجام نمیشود.
مدیرعامل شرکت نساجی اترک اظهار داشت: متقالی که برای دور عدل استفاده میشود، پلیاستر دارد که ناخالصی محسوب میشود.
افزایش رغبت برای کشت پنبه
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم با اشاره به کاهش سطح زیر کشت پنبه در استان گفت: در دو دهه قبل سطح زیر کشت پنبه در استان تا 12هزار هکتار گزارش شده است، اما این سطح به مرور کاهش پیدا کرد تا به شش هزار هکتار رسید.
محمدجواد تشکری پایینبودن قیمت خرید پنبه را از علتهای کاهش رغبت کشاورزان به کشت پنبه عنوان کرد و گفت: در دو سه سال گذشته تمایل به کشت این محصول بیشتر شده است.
وی تصریح کرد: پارسال هفتهزار و 400هکتار از اراضی استان به کشت پنبه اختصاص یافت و امسال هم پیشبینی میشود این رقم به 9هزار 200هکتار برسد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: زنجیره تولید پنبه در استان کامل است و چند کارخانه پنبهپاککنی و یک کارخانه نساجی در استان وجود دارد.
تشکری با بیان اینکه با اعمال تحریمها و بروز مشکل مبادلات با کشورها، اقبال به خرید پنبه داخل افزایش یافته است، گفت: کارخانههای پنبهپاککنی تمایل دارند از تولید داخل استفاده کنند و ریسندگیها هم به خرید محلوجهای داخل متمایل شدهاند؛ از این رو قیمت خرید پنبه افزایش یافته است.
وی گفت: پنبه نسبت به پیاز و سایر صیفیجات کمآبطلب است و با توجه به قیمت خوب خرید تضمینی، میتواند جایگزین مناسبی برای محصولات صیفی باشد.
تشکری درباره حمایت از پنبهکاران استان اظهار داشت: استفاده از بذرهای اصلاح شده توسط پنبهکاران سبب شده است تا میزان تولید در واحد سطح افزایش یابد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: سال گذشته در قالب کشاورزی قراردادی، محصولات 600نفر از پنبهکاران استان که در سطح یکهزار و 300هکتار کشت شده بود، خریداری شد.
وی در ادامه با بیان اینکه نیاز استان به بذر پنبه 400تن است که 250تن از این میزان در داخل تولید و مابقی از سایر استانها تأمین میشود، افزود: سطح زیر کشت مزارع بذری پنبه استان 270هکتار شامل ارقام ورامین، ساجدی و ارمغان است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اظهار داشت: بر این اساس بیش از 80درصد پنبهکاران قادر هستند از بذور اصلاحشده تولید استان استفاده کنند.
تشکری درباره استفاده از کیسههای پلاستیکی در برداشت پنبه نیز گفت: برچیدن این کیسهها یک کار فرهنگی است، اما به علت قیمت پایین، پنبهکاران همچنان محصول را در این کیسهها برداشت میکنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: برداشت پنبه در کیسههای پلاستیکی آسیبی برای صنعت پنبه است.
وی درباره ممنوعیت استفاده از کنف در دور عدل پنبهها گفت: این دستورالعملی است که از تهران ابلاغ شده و نباید از این الیاف در دور عدل استفاده شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: در استانداردهای تعریف شده، تنها باید پارچه متقال در دور عدل پنبهها به کار برود.
****** پنبهکار مانه و سملقانی: مشکل اصلی پنبهکاران، افزایش چند برابری قیمت نهادهها و روند رو به افزایش قیمت آنها است و با وجود افزایش نسبی قیمت خرید محصول در سال گذشته، هنوز هم تولید بهصرفه نیست
*** مدیرعامل شرکت نساجی اترک: یکی از مشکلات اساسی کشت پنبه در استان، خرد و کوچکبودن زمینها است که این امر سبب شده مکانیزه کردن کشت و کار بهصرفه نباشد و اکنون بیشتر پنبهکاران استان به صورت سنتی تولید میکنند
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار: 2اردیبهشت 1400، کدخبر: 94868،www.sabzineh.org