بیش از دو سال از حضور دولت یازدهم می‌گذرد و عموم مردم وعده رئیس‌جمهور روحانی را پیرامون بهبود اقتصاد کاملاً به یاد دارند و خصوصاً آن جمله‌ای که گفتند"باید هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد و هم چرخ اقتصاد" که باعث ایجاد چرخش در اقبال مردمی به‌سوی وی شد.

به‌هرحال زنگ انشا برای دولت یازدهم به اتمام رسیده است و زنگ حساب‌وکتاب است. در ترازو عملکردی دولت هر چه درزمینه اقتصاد دنبال موارد مثبت می‌گردیم، هیچ گزینه‌ای به چشم نمی‌خورد و شاید اگر امروز بسته خروج از رکود ارائه می‌شود و در آن تنها وام‌های بلندمدت مضحک به‌عنوان تزریق موقتی برای تسکین دردهای اقتصاد، تجویز می‌شود تنها یک نتیجه منتج می‌شود و آن این است که دولت هیچ برنامه و راهبردی برای اقتصاد ندارد.

به نظر اقتصاد به‌عنوان یک شاه‌کلید تنها برای جذب و جلب آرا و اقبال مردمی در پیش از انتخابات مورد استفاده-بهتر بگوییم سوءاستفاده- واقع گردیده است و نه توافق هسته‌ای و نه بسته‌های خروج از رکود غیر کارشناسی دولت نتوانسته دردی را درمان کند.

موضوعی که توسط شخص رئیس‌جمهور محترم، از چند هفته پیش از انتخابات ریاست جمهوری کلید زده شد، محور اصلی، سوق دادن افکار عمومی به‌سوی بحران نمایی در وضعیت سیاست خارجی کشور و حل آن را کلید حل کلیه مشکلات اقتصادی کشور نمایاندن بود. این پروژه که با وعده به نتیجه رساندن 100 روزه پرونده هسته‌ای تکمیل شد، از تمام ظرفیت‌های موجود برای بی‌کفایت نشان دادن سیاست خارجی دولت قبل استفاده نکرد.

علت این‌که آغاز این سناریوی تبلیغاتی را مقطع انتخابات می‌دانیم به این سبب است که همه مسئولان دولتی و مخصوصاً شخص رئیس‌جمهور به نیکی می‌دانستند که بخش وسیعی از مشکلات کشور نه‌تنها مربوط به سیاست خارجی نیست بلکه به مشکلات مدیریتی داخل کشور برمی‌گردد. شاهد این امر، اظهارات شخص دکتر روحانی در خلال سال‌های 90 و 91 (یعنی پیش از برهه تبلیغات انتخاباتی) است که در آن‌ها صریحاً تحریم را مشکل اصلی ندانسته و مدیریت کشور را مقصر مشکلات موجود قلمداد کرده بودند. ما در جدول زیر برخی از اظهارات ایشان را در این مقطع آورده‌ایم.

تحلیل این‌که چرا ایشان برخلاف نظر واقعی خود، در ایام تبلیغات به سناریوی «مذاکرات و لا غیر» روی آوردند، با در نظر گرفتن ضرورت‌های تبلیغاتی انتخابات ساده به نظر می‌رسد. گاه فضای رقابت‌های انتخاباتی سبب می‌شود که سیاستمداران علی‌رغم نظر کارشناسی و واقعی خود که برآمده از نیازسنجی حقیقی برای کشور است، برای پیروزی در انتخابات، وعده‌ها و نکات پوپولیستی‌ای را مطرح می‌کنند که در آن مقطع جذابیت داشته باشد.

طبیعتاً ادامه این سناریو پس از انتخابات نیز ذیل همین تحلیل قابل‌فهم است. دولت نیاز داشت برای تحقق وعده‌های خود، ظرف 100 روزبه توافقی مجمل با 5+1 دست یابد و الا اولین و اساسی‌ترین وعده انتخاباتی آن ظرف کم‌تر از چهار ماه نقض می‌شد. درنتیجه، توافق ژنو علی‌رغم همه ضعف‌ها، در این بازه پذیرفته شد. گرچه این توافق هیچ گشایش جدی‌ای در اقتصاد تحریمی کشور ایجاد نکرد، اما دولت نیاز داشت تا با بزرگنمایی آن، دستاوردی بزرگ را برای خود در اذهان بیافریند. همین امر هم کلید تحلیل رفتار دولت را در مرحله دوم به دست می‌دهد.

امروز که از ژنو گذر کرده‌ایم و به لوزان و برجام رسیده‌ایم نیز خبری نیست جزء اذعان‌های پی‌درپی دولت‌مردان نسبت به عدم توانایی برای حل مشکلات اقتصادی آن‌هم به‌وسیله رفع تحریم‌ها. ورود و خروج هیئت‌های خارجی به ایران سرور و شادی را در برخی امیدواران و دل‌خوش‌ها ایجاد کرده بود ولی بسته خروج از رکود دولت عملاً آب پاکی را روی دستان همه آن‌ها ریخت و مشخص کرد که هیچ راهبردی جزء کپی‌برداری از سیاست‌های دولت‌های قبل برای اقتصاد ندارد حال‌آنکه خود زمانی منتقد چنین سیاست‌هایی بود.

به‌هرحال زمان چندانی جهت جبران کمبودها و کاستی‌ها برای دولت یازدهم وجود ندارد و عیار قضاوت عمومی نیز عمل به وعده‌های رئیس‌جمهور است و اگر چنین نباشد عمر دولت کفاف دوره دوم را نخواهد داشت چراکه راهبردی عمیق باوجود ادعاهای بزرگ پیرامون اقتصاد در دولت وجود ندارد و دولت نتوانسته مدیریت اقتصاد کشور را به دست بگیرد و به خیال خود سیاست خارجی را به‌عنوان مطلوب خود پیش‌گرفته است که هیچ آبی از آن برای کشور تا به امروز گرم نشده است.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از شبکه اطلاع رسانی راه دانا، تاریخ انتشار: 29 آذر 1394، کدخبر: 573697، www.dana.ir