شعار سال: شعار تبلیغاتی در دهه‌ی شصت و هفتاد این بود "فرزند کمتر، زندگی بهتر" شعاری که در این دهه‌ها وقتی کشور با رشد جمعیت روبرو شد، از هر کوی و برزنی توسط افراد مسئول فریاد زده شد.

هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد که این نگرش آنقدر در فرهنگ خانواده‌های ایرانی رسوخ کند که والدین کنونی به تک فرزندی بسنده کنند.

به آمار و ارقام که نگاهی بیاندازیم خواهیم دید که میزان باروری در ایران از حدود ۷.۷ فرزند برای هر زن در سال ۱۳۴۵ به سطح باروری حدود ۱.۸ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۹۰ رسیده است از طرف دیگر طبق گزارش سازمان ملل متحد، نرخ باروری در ایران طی ۳۰ سال گذشته حدود ۷۰درصد کاهش داشته است.

تلاش برای افزایش جمعیت موضوعی است که سال‌های متمادی توسط مسئولان کشور کنار گذاشته شده است به طوری که در برنامه‌های خود جایی برای این موضوع در نظر نگرفته اند؛ البته دغدغه‌ی جمعیت برای مسئولان تنها در سخنرانی‌ها دیده می‌شود، اما در گود عمل برنامه‌ای برای افزایش جمعیت دیده نمی‌شود.

جمعیت برای هر کشوری سرمایه محسوب می‌شود و به گفته بسیاری از کارشناسان جمعیت یکی از مولفه‌های قدرت در هر کشوری است، قدرت به مفهوم عام چه در عرصه اقتصاد، فرهنگ، سیاست، علم و تکنولوژی مهم است از این رو مولفه جمعیت عامل مهم بازدارنده در مواجهه با دشمنان هر کشوری است.

موتور پیشران جوانی عامل صدرنشینی کشور‌ها در دنیا

فاطمه محمدبیگی رئیس فراکسیون جمعیت و خانواده مجلس نیز معتقد است که جمعیت‌های جوان در کشور‌ها باعث ایجاد رشد، خلاقیت، سرعت رشد علمی، تکنولوژی و اقتصادی می‌شوند.

وی ضمن تاکید بر توانمندی در کشور‌هایی که دارای جمعیت جوان هستند، گفت: معمولا ابداعات و اختراعات بیشتر در جوامعی صورت می‌گیرد که دارای جمعیت جوان باشند.

محمد بیگی ادامه داد: جوامعی که در سنین پنجره‌ی رشد جمعیتی قرار دارند معمولا از این بازه‌ی زمانی که جمعیت جوان در آن است برای برنامه ریزی و رشد کشور در ابعاد مختلف استفاده می‌کنند و معمولا این تحرک و پویایی و موتور پیشران جوانی می‌تواند کشور‌ها را در جهات مختلف دنیا در صدر قرار دهد البته اگر برنامه ریزی‌ها مبتنی بر افزایش سطح دانش، پویندگی و بالندگی جمعیت باشد.

جمعیت پیر تهدیدی برای فرهنگ و سیاست کشور

 

رئیس فراکسیون جمعیت و خانواده مجلس با اشاره به تهدایدات جمعیت پیر در یک کشور عنوان کرد: از طرفی جمعیت پیر در کشور ابعاد مختلفی را در پی دارد از جمله آن که پیری عوارض بیماری‌های طولانی مدت، مزمن و صعب العلاج به دنبال دارد از طرفی نگه داری از سالمندان نیازمند امکانات و تجهیزات بیشتر، تربیت نیرو‌های متخصص در حوزه‌ی طب سالمندان، پرستاری سالمندان، تامین معیشت، مستمری سالمندان و ابعاد مختلفی برای نگه داری از سالمندان متصور است.

این نماینده‌ی مجلس بیان کرد: برخی از کشور‌ها چشم انداز ۲۰۰ ساله‌ی کشورشان را تدیون و برنامه ریزی کرده اند، اما باید از مسئولان اجرایی کشور پرسید آیا برنامه ریزی چشم اندازی آینده‌ی کشور در دهه‌های آینده به خوبی انجام شده است.

وی افزود: تهدیدات کشور‌های پیر شامل تهدیدات اشتغال، نیروی کار، کاهش میزان تولید و رشد علم، کاهش رشد تکنولوژی و اقتصادی همچنین معضل نبود نیروی کار و متخصص برای نگه داری از سالمندان و پیشبرد اهداف عالی کشور‌ها است.

محمد بیگی ادامه داد: باتوجه به این که پیری نوعی محافظه کاری را در پیش دارد فضای کشور سالخوره، بدون نشاط و فرتوت می‌شود و این موضوع باعث بی انگیزگی می‌شود و در نتیجه در چنین کشور‌هایی روند مهاجر پذیری اتفاق می‌افتد که باعث تغییر الگوی فرهنگی، مذهبی و سیاسی شود.

دکتر اکبری، مشاور عالی وزارت بهداشت سال گذشته در گفتگویی جمعیت پیر در کشور ایران را «تلخ‌تر از پاندمی کرونا» دانسته است؛ این در حالی است که جمعیت ایران هر سال به پیری نزدیک‌تر می‌شود و به گفته‌ی کارشناسان؛ ایران در ۳۰ سال آینده پیرترین کشور جهان خواهد بود.

سوال این جا است، در حالیکه بسیاری موضوع کاهش جمعیت جوان در کشورا را بغرنج می‌دانند و از طرفی مقام معظم رهبری در مباحث جمعیت حجت را تمام کرده اند و تاکنون ۴۴ مرتبه موضوع جمعیت را به عنوان دغدغه مطرح کرده اند؛ چرا هنوز این موضع به مسئله‌ی اصلی مسئولان کشور تبدیل نشده است.

کنار گذاشتن برنامه‌های جمعیتی کشور از برنامه ششم توسعه در دولت کارگزاران

کبری خزعلی رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب در گفتگو با خبرنگار ما به کنار گذاشتن برخی قوانین توسط دولت‌ها اشاره کرد و گفت: از زمان ورود دولت کارگزاران الگوی توسعه آمریکایی با احادیث و آیات اجرایی شد از این رو فرزند آوری و افزایش ازدواج در برنامه ششم توسعه کنار گذاشته شد.

او تاکید کرد: اکنون در برهه‌ای قرار داریم که الگوی جوانان الگوی سکولار غرق در غرب است این در حالی است که کارشناسان غرب مدیریت جامعه خود را نقض می‌کنند و تاکید دارند که در غرب فاجعه‌ای پیش رو است از این رو می‌خواهد که به دنبال آنان نباشیم، اما متاسفانه دولت الگوی ایرانی اسلامی را در قالب غرب می‌آورد.

فاطمه محمدبیگی رئیس فراکسیون جمعیت و خانواده مجلس در خصوص دلایل عدم توجه به فرزند آوری و رشد نرخ جمعیت در کشور گفت: بیش از هشت دهه به طور ویژه در خصوص کاهش تعداد فرزندان در کشور کار شد و بر اساس برنامه جهانی به نام تنظیم خانواده در بسیاری از کشور‌ها این اتفاق رقم خورد و جمعیت خانواده‌ها رو به کاهش رفت به همین دلیل امروزه با تغییر سبک زندگی شاهد تقاضای کم در حوزه‌ی فرزندآوی و فرزند پروری هستیم.

تضعیف نگرش به فرزندان به عنوان سرمایه در جامعه‌ی کنونی

وی ادامه داد: در دنیای قدیم به فرزندان به عنوان سرمایه نگاه می‌شد، اما در حال حاضر فرزندان به عنوان ثروت خانواده و یا ثروت اجتماعی محسوب نمی‌شوند و بیشتر هزینه‌ی فرزندان مورد توجه خانواده‌ها قرار می‌گیرد، نگرشی که فرزندان را سرمایه بداند تضعیف شده است و این موضوع ناشی از سبک زندگی جدید، فرهنگ زندگی غربی و اومانیستی و خودمحوری و رفاه طلبی است.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: رفاه طلبی به ضرر خانواده‌ها تمام می‌شود چرا که یکی از شاخص‌های رفاه وجود یک خانواده‌ی گرم و صمیمی است و پژوهش‌ها نشان می‌دهد کاهش تعداد فرزندان و به خصوص پدیده‌ی تک فرزندی و به دنبال آن پدیده‌ی سالمندی منجر به ایجاد استرس، اضطراب و آسیب‌های روحی و روانی شود و در نتیجه گرمی خانواده به مرور کاهش می‌یابد.

کم کاری در حمایت از سیاست‌های جمعیتی ابلاغی مقام معظم رهبری توسط مسئولان

محمد بیگی با تاکید بر این که نرخ باروری در یکی دو ماهه گذشته به پایین‌ترین حد خود در پنجاه سال اخیر رسیده است، بیان کرد: از سال ۸۹ به بعد رهبر انقلاب اسلامی تذکرات جدی در خصوص جمعیت دادند که انجام شود، اما متاسفانه به نظر می‌رسد که در حوزه‌ی سیاست گذاری و در نظام اجرایی کشور، تعیین راهبرد‌های کلان اجرایی، تدوین برنامه‌های عملیاتی و تدوین قوانین لازم برای حمایت و پشتیبانی از سیاست‌های جمعیتی ابلاغی مقام معظم رهبری در عمل کم کاری شده است و توجه و اهتمام لازم به این ابرچالش قرن پانزدهم و سال‌هایی که در آن به عنوان پنجره جمعیتی قرار داریم، نشده است.

وی با بیان این که در حال از دست دادن پنجره‌ی جمعیتی کشور هستیم، اظهار کرد: اکنون در دهه آخر این پنجره جمعیتی کشور قرار داریم و عملا فرصتی که در دو دهه گذشته باید از آن استفاده می‌کردیم و برای آن برنامه ریزی ویژه برای ارتقای پویندگی جمعیت و افزایش نرخ باروری را داشتیم را از دست داده ایم.

عدم تدوین برنامه‌های راهبردی در خصوص سیاست‌های افزایش جمعیت در دولت دوازدهم

رئیس فراکسیون جمعیت و خانواده مجلس تاکید کرد: دولت عملا برنامه‌های راهبردی در خصوص سیاست‌های افزایش جمعیت را تدوین نکرده است و یا اگر برنامه‌هایی در این زمینه تدوین شده جزئی بوده و به صورت جزیره‌ای و سلیقه‌ای اجرا شده است ضمن اینکه ضمانت اجرایی این برنامه‌ها توسط قانون گذار تدوین و یا اجرایی نشده است همچنین عدم اهتمام مسئولان و مدیران کشور به این موضوع نیز از چالش‌ها بزرگ کشور ما است.

 

نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی گفت: تا مدیری به این نتیجه نرسد که دچار چالش بزرگ امنیتی، پدافندی و وضعیت بغرنج زیستی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار داریم و باور پذیری این موضوع در مدیران ارشد و مسئولان و برنامه ریزان کشور وجود نداشته باشد نمی‌توان انتظار داشته باشیم که در این زمینه برنامه‌های خوب و مناسبی تدوین و اجرا شود.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متاسفانه شدت تبلیغات برنامه‌های تنظیم خانواده و اجرای متقن این برنامه و تغییر الگوی نگرشی جوامع در حوزه‌ی فرزندآوی و فرزند پروری خصوصا در کشور ما که کنوانسیون بین المللی تنظیم خانواده را پذیرفته است، باعث شده در خصوص افزایش جمعیت با کندی بسیار زیادی حرکت کنیم و عملا در دهه‌ی گذشته علی رغم نقض سیاست‌های تنظیم خانواده شاهد اجرای برخی از این موارد در سیستم بهداشتی و آموزشی کشور هستیم.

ایران ظرف ۱۰ سال آینده در سیاه چاله جمعیتی گرفتار می‌شود

وی تصریح کرد: فضا هنوز فضای لازم برای ترویج فرزندآوری و فرزند پروری و ارتقای پویندگی و بالندگی جمعیتی نیست در حالی که اگر ظرف ده سال این فضا چرخش مناسب خود را به سمت بیش از سه فرزندی نداشته باشد به طور حتم کشور در سیاه چاله‌ی جمعیتی گرفتار می‌شود و برای بیرون آمدن از این سیاه چاله‌ی جمعیتی حداقل ۱۵۰ تا ۱۲۰ سال زمان لازم است.

محمد بیگی در خصوص عملکرد دولت دوازدهم در رابطه با سیاست‌های افزایش جمعیتی گفت: عملکرد دولت دوازدهم در این خصوص نهایتا منجر به اجرای دو یا سه بند از قوانین حوزه مرخصی زایمان و حمایت بیمه‌ای از مادران باردار بوده است.

رئیس فراکسیون جمعیت و خانواده مجلس توضیح داد: همچنان در این دولت در خصوص اجرای قانون مرخصی زایمان مشکلات ویژه‌ای را می‌بینیم به طوری که هر خانم شاغلی که می‌خواهد مرخصی زایمان بگیرد باید عملا از دیوان عدالت اداری شکایت کند تا بتواند حق قانونی خود را بگیرد و مرخصی ۹ ماهه اغلب اجرا نمی‌شود و سازمان‌ها به مرخصی ۶ ماهه بسنده می‌کنند.

عدم توجه معاونت امور زن و خانواده ریاست جمهوری دولت دوازدهم به حل مسائل عمده‌ی زنان

وی افزود: یکی از وظایف مهم معاونت امور زن و خانواده ریاست جمهوری رسیدگی به موضوع جمعیت است، اما طرح مصوب و یا جامعی از این مرکز مشاهده نشده است حتی نامی از سند سیاست‌های جمعیتی در بحث توانمندسازی زنان در این حوزه مشاهده نمی‌شود و این نشان می‌دهد که متاسفانه حوزه زن و خانواده‌ی دولت بیش از آن که به حل مسائل عمده‌ی زنان در رابطه با حق مادری و پیگیری حقوق زنان در رابطه با مرخصی زایمان زنان شاغل، بیمه زنان خانه دار بپردازد بیش‌تر صرف فعالیت‌های دیگری در حوزه‌ی توانمدسازی زنان و فعالیت‌های اجتماعی آنان شده است اگر چه که این موارد نیز لازم و ضروری است، اما بنظر می‌رسد که موضوع جمعیت جزو دغدغه‌های نهاد زن و خانواده ریاست جمهوری قرار نگرفته است و نگاه به کارنامه دولت در این ۸ سال این موضوع را اثبات می‌کند.

اجرای دستورالعمل‌های قانون تنظیم خانواده در قالب برنامه‌هایی در وزارت بهداشت کشور

عضو هیئت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تشریح کرد: در حوزه وزارت بهداشت همکاران ما تلاش‌های نسبی را داشته اند اگر چه شاهد کاهش میزان سزارین، لغو کارانه‌های مربوط به کار گذاشتن اقلام پیشگیری از بارداری هستیم، اما هنوز برخی از دستورالعمل‌های قانون تنظیم خانواده در قالب برنامه هایی، چون فاصله گذاری مناسب و یا جمعیت سالم در وزارت بهداشت در حال اجرا است.

محمد بیگی تاکید کرد: رصد این موضوع و جلوگیری از اجرای این قوانین حوزه‌ی تنظیم خانواده که در سال ۹۲ لغو شده بود به خوبی در وزارت بهداشت انجام نمی‌شود در حالی که نیازمند ارزیابی دقیق این موضوع در وزارت بهداشت هستیم هر چند از تلاش‌های وزارت قدردانی می‌کنیم، اما این تلاش‌ها آن قدر نبوده که جلوی روند کاهش جمعیت را بگیرد و شاهد نتایج خوبی در حوزه باروری نیستیم.

فرزند سرمایه‌ای برای دوران پیری

جالب است بدانید پدرام کاویان مدیر گروه جمعیت اندیشکده ایتان در یک میزگرد بیان کرده است که اگر مردم از دوره ازدواج و فرزندآوری خود خارج شوند، دیگر نمی‌توانند با مصائب سلامتی، بهداشتی و اقتصادی دوره سالمندی خود روبه‌رو شوند؟! من خیلی شفاف خطاب به مردم عزیزمان عرض می‌کنم که “دولت به‌فکر شما نیست! و شما باید در دوره‌ای که می‌توانید ازدواج کنید و صاحب فرزندانی شوید که سرمایه سالمندی شما باشند”!

وی بیان کرد: مسلماً بدون فرزند یا با یک فرزند نمی‌شود از این مسائل گذشت؛ اگر حاکمیت و دولت بخواهد نگاه بلندمدت داشته باشد باید برای نجات صندوق‌های بازنشستگی و نظام تأمین اجتماعی از فرزندآوری حمایت کند؛ خود مردم هم باید برای این‌که شرایط نسبتاً بهبودیافته‌ای داشته باشند به‌فکر باشند.

کاویان توضیح داد: ضمن تأکید بر این حرف که حاکمیت و دولت باید در این راه به مردم کمک و از آن‌ها حمایت کنند، تجربه من در چند سال پژوهش می‌گوید که در ۶ سال گذشته رئیس جمهور حتی یک بار در مورد سالمندی حرفی نزده است چه بخواهد که بودجه یا سیاست‌هایی را در این زمینه در نظر بگیرد! پس در این شرایط مردم باید سرمایه عینی دوره سالمندی خود را که همان فرزندآوری است تقویت کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از دانا، تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۷۴۲۰۱۸، www.dana.ir