شعار سال: دیگر نزدیک یک سال و نیم است که انگار سالن‌های سینما در حال تقلا برای زنده ماندن هستند. از اوایل اسفند ۹۸ که کرونا وارد کشور شد و به اجبار تمامی سالن‌های سینما برای ۴ ماه تعطیل شدند تا همین امروز راهکار‌های زیادی برای مقابله با تبعات وحشتناک کرونا بر صنعت سینما ارائه شد. اکران آنلاین، مهم‌ترین راهکار‌های موقت در این زمینه بود و گمان می‌رفت با باز شدن سینما‌ها باز هم استقبال از پرده نقره‌ای صورت بگیرد. اما بعد از ماه‌ها تعطیلی و همچنین ترس از ابتلا به ویروس کرونا آن هم در محیط بسته دیگر جلب اعتماد مخاطبان برای حضور در سینما‌ها به این راحتی‌ها هم نبود. مردمی که ماه‌ها به اکران آنلاین عادت کرده‌اند و فیلم‌ها را در قاب تلویزیون یا لپ‌تاپ می‌دیدند دیگر به سختی حاضر بودند به سینما برگردند. اینگونه بود که سینمای آنلاین با وجود فروش کمتری که به نسبت سالن‌های سینما داشت، باز هم انتخاب اول صاحبان فیلم‌ها شد. اما در کنار این راهکار، سینما – ماشین نیز در دستور کار قرار گرفت. ویروس کرونا و شرایطی که مجبور به رعایتش شدیم، این امکان را فراهم کرد تا بار دیگر سینما ماشین در کشور تجربه شود که تجربه موفقی هم بود. در ابتدا تنها پارکینگ برج میلاد این امکان را فراهم کرده بود. این طرح که ستاد ملی مقابله با کرونا هم با آن موافقت کرد، از جمعه ۱۲ اردیبهشت‌ماه به مدت یک هفته و باز هم با حضور فیلم سینمایی «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا را در پارکینگ شماره ۳ برج میلاد تهران برگزار شد. این طرح با حضور حدود ۱۶۰ ماشین در هر سانس که محل قرارگیری آن‌ها رو به یک پرده نمایشی بزرگ، خط‌کشی و مشخص شده بود به اجرا درآمد. در هر اتومبیل فقط دو نفر مجوز نشستن داشتند و سرنشینان نباید از اتومبیل خود پیاده می‌شدند و فیلم روی پرده‌ای بزرگ به نمایش در می‌آمد. با این حال هر خودرویی هم اجازه ورود نداشت. مثل ماشین‌های غیرسواری و سنگین که ممکن است مانع دید شوند. اما پس از مدتی دیگر خبری از ادامه این طرح نشد.
در طول این ماه‌ها مدام امید‌هایی برای رونق سالن‌های سینما شکل می‌گرفت که ناامید می‌شد. از برگزاری جشنواره فیلم فجر گرفته تا اکران نوروزی و عید فطر، هیچ کدام نتوانستند راهکاری موفق باشند تا دوباره صندلی‌های سالن‌های سینما پر شوند. در این میان تعطیلی‌های چندباره سینما‌ها با شدت گرفتن شیوع کرونا در عدم شکل‌گیری اعتماد عمومی برای حضور فیزیکی در سینما نیز تشدید می‌شد. در آخرین دور از تعطیلی‌ها، پس از ایام نوروز، پیک چهارم کرونا کشور را در نوردید و به همین دلیل بار دیگر سینما‌ها تعطیل شدند. اما ۱۸ اردیبهشت دوباره کرکره سینما‌ها بالا رفت. با این وجود به گفته یکی از سینماداران تهران، در هفته اول پس از بازگشایی سالن‌های سینما در شهر تهران تنها ۱۰۰ بلیت فروخته شده بود و این حکایت از خبر ناگواری برای سینما‌ها داشت. با فرا رسیدن عطر فطر نیز هیچ تهیه‌کننده‌ای درخواستی برای اکران فیلمش نداد و به این ترتیب همچنان همان فیلم‌های قدیمی با مخاطبانی انگشت‌شمار در سینما‌ها اکران شدند.
حتی چندی پیش اخبار عجیب و غریبی از راهکار‌های تازه بگوش رسید که بنابرآن یکی از سینما‌های شهر تهران در صفحه اینستاگرامش با انتشار استوری از سرو قلیان در سینمای VIP خبر داده بود. این سینما اعلام کرده بود که امکان اکران فیلم برای دو نفر به صورت ویژه را دارد که بلیت آن به همراه قلیان ۲۵۰ هزار تومان خواهد بود! همینطور در صورتی که مشتریان اکران اختصاصی بخواهند برای بالای ۲۰ نفر، نفری ۵۰ هزار تومان هزینه بلیت آنان خواهد شد و زیر ۱۰ نفر نیز قیمت بلیت نفری ۱۷۰ هزار تومان خواهد بود. البته محمدرضا فرجی، مدیرکل عرضه و نظارت بر سینما، از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده بود.
با آغاز مسابقات مقدماتی جام جهانی فوتبال نیز سینما‌ها تلاش کردند از این پتانسیل برای بهبود شرایط‌شان استفاده کنند. تا جایی که سینما‌هایی هم که درهایشان بسته بود، هم بلیت‌فروشی برای مسابقات فوتبال را آغاز کردند. البته چند ساعت پیش از بازی، اکران فوتبال در سینما‌ها لغو شد. سجاد نوروزی، مدیر پردیس سینمایی «آزادی» درباره لغو نمایش فوتبال ایران_عراق که با استقبال خوبی هم مواجه شده بود، اینطور توضیح داد: یک سری ملاحظات کلان وجود داشته و به خاطر نزدیکی به انتخابات، برخی نهاد‌های مسئول به وزارت ارشاد اعلام کردند که برگزاری این برنامه به مصلحت نیست. تمام شیوه‌نامه‌های بهداشتی رعایت شده و بلیط‌ها ۵۰ درصد به فروش رفته بود و مانعی از طرف وزارت بهداشت نبود.
با همه این‌ها میزان فروش فیلم‌های اکران نوروزی سال ۱۴۰۰ که در پایان تعطیلات عید نوروز به حدود ۵۰۰ میلیون تومان رسیده بود، در آستانه فصل تابستان به حدود ۳ میلیارد تومان نزدیک شد.
با توجه به همه جوانب به نظر می‌رسد که باید چاره دیگری برای احیای سینما اندیشید. نوروزی در همین رابطه درباره طرح حمایتی سازمان سینمایی برای فیلم‌های پرفروش و طرح حوزه هنری برای کمک به فیلم‌های کم‌فروش، گفت: واقعاً وضعیت پیچیده‌ای داریم که تابع هیچ قانونی نیست. اگر بخواهم دلیل استقبال نکردن از طرح‌های حمایتی را بگویم این است که فیلم‌هایی انتخاب شده که با سرمایه شخصی ساخته شده‌اند و سرمایه گذار حق دارد انتخاب کند که آیا پس از اکران سرمایه‌اش برمی‌گردد. بخش اعظم تولیدات سینمایی ما به دلیل پیروی از قاعده سود در تولید، اکران برایش مهم نیست و سودش هنگام تولید درآمده است. از پولی هم که از اکران اثری که دو سال است تولید شده، نمی‌تواند اثر دیگری بسازد. این سینما با مسکِن‌های مقطعی درست نمی‌شود. به یک کمپین نجات سینما نیاز داریم که بخش تبلیغاتی و بخش اقتصادی و اراده حاکمیتی پشتش قرار گیرد.
این سینمادار در ادامه گفت: اکنون حوزه هنری به عنوان یک نهاد مدیریتی با تیم جدید طرحی برای نجات سینمای بدنه ارائه کرده و مذاکراتش با چند فیلم شروع شده که امیدواریم به نتایج خوبی برسد. منتها متولی سینما در ایران نهاد مشخصی است که باید بتواند نقش تصدی‌گری را به خوبی انجام دهد. باید به این نهاد کمک هم بشود تا این نقش را به‌درستی ایفا کند. سینما برای ما و در میان کشور‌های خاورمیانه، یک ویژگی استراتژیک است. این صنعت تضعیف شود از ناحیه این مزیت استراتژیک ضربه می‌خورد و این در حالی‌ست که با این اهمیت و ویژگی، من هیچ برنامه‌ای برای سینما نمی‌بینم.
او درباره نوع و گستره این حمایت‌ها این توضیح را داد: به‌طور مثال من خیلی پیگیر پخش تیزر از صدا و سیما بودم و بار‌ها نقد کردم که چرا این کار انجام نمی‌شود. اما این فقط یک وجه است و وجوه دیگری هم هست. دیدیم که در اوج بحران اروپا، فیلم «تنت» آخرین ساخته «کریستوفر نولان» اکران شد. برای نجات سینما یک فیلم مهم را قربانی کردند که در شرایط عادی اگر اکران می‌شد موفقیت آمیز بود. ما هم اگر بخواهیم همین خط را پیش برویم، باید به سمت فیلم‌های پرفروش برویم و فیلم‌ها را بخریم.
در ادامه نوروزی درباره ساز و کار دقیق حمایت از فیلم‌ها گفت: باید با مبلغی فیلم‌ها را خرید که فیلم‌ساز بتواند با آن ساخت فیلم بعدی را شروع کند. من با برخی از آن‌ها گفتگو کردم و می‌گویند وقتی دو سال قبل فیلمی را با هزینه هفت‌میلیارد ساخته‌ام، اگر در گیشه ۲۰ میلیارد بفروشد تازه سرمایه برمی‌گردد؛ در حال که کل جمع گارانتی برای آن فیلم به هفت‌میلیارد نمی‌رسد و هزینه تولید هم در نمی‌آید. در این شرایط طبیعی‌ست که از این حمایت‌ها استقبال نمی‌شود. راه کار این است که وزارت ارشاد و نهاد‌های صنفی، یک نقشه مشترک بریزند و بودجه حمایتی ۳۰ میلیاردی در نظر بگیرند و این مبلغ برای خرید و تبلیغات هزینه شود. مردم الآن حتی نمی‌دانند سینما‌ها باز هستند.
حالا که روز‌های پایانی دولت دوازدهم را شاهد هستیم، باید منتظر ماند و دید آیا دولت آینده می‌تواند سینمای در حال احتضار را دوباره احیا کند یا باید برای همیشه با سالن‌های سینما که همین حالا هم یکی پس از دیگری بسته می‌شوند، خداحافظی کرد؟

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: 31 خرداد 1400، www.ebtekarnews.com