دلیل پنهان خروج امریکا از افغانستان

عدم موفقیت در جنگ چندین ساله، صرف هزینه‌های هنگفت انسانی و مالی امریکا در افغانستان و استراتژی بایدن در جهت بهبود چهره امریکا و دموکرات‌های این کشور از  دیگر دلایلی هستند که برای خروج ارتش امریکا از افغانستان ذکر شده است. اما در این میان یک تحلیل یا شاید حتی می‌توان گفت یک علت بسیار مهمی وجود دارد که چند وقتی است از سوی کارشناسان بین‌الملل برای علت دستور خروج بایدن از افغانستان مطرح می‌شود و آن هم به هم زدن معادلات چین و جاده ابریشم جدید، از طریق ناامن کردن افغانستان و به طور کلی منطقه خاورمیانه است.

یک کمربند – یک جاده یا جاده ابریشم جدید؟

با گذشت چهار دهه از شروع اصلاحات اقتصادی چین، امروزه پکن با گسترش تجارت و اعمال ایده‌های نوین چون ابتکار یک کمربند-یک جاده  که حول محور گسترش ارتباطات با کشورهای آسیایی ایجاد شده است توانایی گسترده را جهت سوق به قدرتی بزرگ یافته است. در محافل سیاست خارجی، این‌که ایالات‌متحده و چین در حال اجرای یک "ماراتن ابرقدرتی" هستند که ممکن است یک قرن طول بکشد، تبدیل به یک بحث متعارف شده است؛ اما حادترین مرحله این رقابت، برگزاری یک دوی سرعت است. چین به‌عنوان یک قدرت در حال ظهور به یک دوره خاص مخاطره ­آمیز وارد شده است. این کشور توانایی ایجاد اخلال در نظم موجود جهان را پیداکرده است. توازن قدرت در زمینه­‌های مهم رقابت بین ایالات‌متحده و چین مانند تنگه تایوان و مبارزه بر سر شبکه ­های جهانی ارتباطات از راه دور، از،جمله مواردی است که به نفع پکن تغییر کرده است.

یک کمربند و یک جاده، پروژه‌ی بزرگ صدها میلیارد دلاری است. این پروژه به تاریخ ۹ می سال ۲۰۱۳ در مراسمی با حضور رهبران نزدیک به ۳۰کشور جهان در دانشگاه نظربایف در آستانه، پایتخت قزاقستان، توسط شی جین پینگ رئیس جمهور چین برای توسعه‌ی بیشتر تجارت آزاد جهان مطرح شد. این پروژه، شکل جدیدی از راه تاریخی ابریشم است که تا قرن پانزده‌هم میلادی، به مدت ۱۷۰۰ سال بزرگترین راه تجارتی میان آسیا، شمال افریقا و شرق اروپا بود. این راه بار دیگری مورد توجه اکثر کشورهای جهان قرار گرفته است. قرار است ۱۲۴ملیارد دلار در این پروژه‌ی بزرگ اقتصادی سرمایه‌گذاری شود. در این پروژه ۱۶۵کشور دنیا سهم گرفته و این خط از میان ۶۵‌کشور دنیا عبور می‌کند.

اَبَر پروژه چین و نقش افغانستان در آن

افغانستان با توجه به موقعیت ویژه‌ی ژئوپولوتیک خود به عنوان چهارراه ترانزیتی منطقه یاد می‌شود. افغانستان در خاورمیانه تنها کشوری است که به دریا راه ندارد . از این لحاظ افغانستان هم‌چون خانه‌ای است که جز از میان زمین‌های متعلق به دیگران، به خیابان اصلی راه نداشته باشد. شاید به ظاهر این وضع بسیار دشوار و ناگوار به نظر بیاید. اما موقعیت ویژه‌ی جغرافیایی افغانستان با وجود محاط بودن با خشکه و نداشتن هیچ مسیر بحری- این کشور را به نقطه‌ی اتصال حلقه‌های اقتصادی در آسیای مرکزی، آسیای جنوبی، خاورمیانه و شرق آسیا بدل کرده است.

مسیر پروژه یک کمربند - یک جاده

افغانستان در روزگار قدیم نیز نقش بارز و مهمی را در راه تاریخی ابریشم ایفا می‌کرد، چنان که افغانستان در دو مسیر این راه نقش مهمی داشت. افغانستان می‌تواند در راه جدید ابریشم یعنی «یک کمر بند و یک جاده» نیز اهمیت و جایگاه گذشته‌ی خویش را باز یابد. چنان که افغانستان در دو مسیر از سه مسیر اصلی این راه قرار دارد و این خود بیان‌گر اهمیت نقش افغانستان در این پروژه است؛ یعنی مسیر شمالی که کشور چین را از طریق آسیای مرکزی )تاجیکستان، قزاقستان، قرغیزستان، افغانستان، اوزبیکستان و ترکمنستان) به روسیه، اروپا و شمال افریقا متصل می‌سازد و مسیر مرکزی آن که از آسیای مرکزی از طریق افغانستان و ترکمنستان به ایران و خلیج فارس، ترکیه و دریای مدیترانه وصل می‌کند.

افغانستان نه تنها از نقطه نظر جغرافیایی خود بلکه از نقطه نظر امنیتی و سیاسی برای کشور چین مهم است. این دو کشور به این‌ دلیل که همسایه‌ی همدیگر هستند، در موضع امنیتی چین در مناطق سین‌کیانگ این کشور از سمت افغانستان مورد تهدید است.

خروج امریکا از افغانستان، به ضرر چینی‌ها

تا کنون روشن است که چین از حضور طولانی مدت آمریکا در منطقه سود برده است . حضور آمریکا مانعی دربرابر افراط گرایی اسلامی بود و به چین اجازه می داد که موضع خود را در سین کیانگ تقویت نماید. همچنین حضور نیروهای آمریکا و ناتو به چین اجازه داد که پروژه "کمربند و راه" را به استان بلوچستان در جنوب غربی پاکستان و آسیای میانه امتداد بدهد اما حالا با طلوع مجدد طالبان امنیت در این مناطق ممکن است دیگر تضمین شده نباشد.

چین همچنین احساس می کند که خروج آمریکا ممکن است تاثیرات گسترده تری بر رقابت نوظهور جهانیش با آمریکا داشته باشد. آمریکا اکنون زمان و منابع بیشتری برای رقابت با چین در منطقه ایندو – پاسیفیک خواهد داشت چین همچنین هراس دارد که ممکن است در افغانستان گرفتار بشود و این به معنی تحقق یک هدف مهم آمریکا و پرت کردن حواس چین از دریای جنوب و شرق چین است.

آمریکا جاده ابریشم چین را نابود می‌کند؟

چین کشوری است که در چندسال گذشته سطح اقتصادی خود را به قدری بالا آورده که بتواند نام خود را به عنوان رقیب امریکا مطرح کند. اما همان طور که گفته شد  اقتصاد چین جدای از بحث‌های برون مرزی به خارج از مرزهای خود و ارتباط با کشورهای اسیایی بسیار وابسته است. تا جایی که پروژه یک کمربند – یک جاده که از اصلی‌ترین ارکان رشد اقتصادی چین است وابسته به کشورهای همسایه و اسیاست.