شعار سال: حدود یک هفته از اعتراضات مردم خوزستان به مشکل کمبود آب و خشکسالی می‌گذرد و در این مدت تقریبا تمام کارشناسان و فعالان سیاسی و اجتماعی که در مورد مشکلات خوزستان اظهار نظر کرده اند در یک مورد اتفاق نظر دارند.  قریب به اتفاق آن‌ها سدّ سازی‌های دولت‌های قبل و انتقال آب از سرچشمه‌های این استان به فلات مرکزی را عمده دلیل بحران آب در خوزستان می‌دانند.

حتی فیلم و کلیپ‌هایی مربوط به سال‌های قبل دست به دست می‌شود و از جمله آن‌ها اظهارات جاسم شدیدزاده نماینده مردم اهواز در مجلس ششم است که آن زمان در حضور وزیر وقت نیرو، یعنی حبیب الله بیطرف، هشدار داده بود که «وقتی آب را از سر شاخه‌های کارون بزرگ به یزد، کرمان، قم، محلات و جا‌های مختلف می‌برید مطمئنا شهرستان‌های پایین دست در آینده نزدیک با مسائل و بحران‌های اجتماعی مواجه خواهند شد. میلیارد‌ها تومان هزینه می‌کنند که آب را از سرشاخه‌ها بردارند و به این مناطق ببرند. آیا منافع ملی این طور تعریف می‌شود؟!»

یکی دیگر از این اظهارنظر‌هایی که اخیرا در فضای مجازی منتشر شده کلیپی از سخنرانی محمدحسین پاپلی یزدی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال ۹۴ است که تأکید دارد «۳۰ سال تمام، فقط ۳ درصد بودجه وزارت نیرو درباره آب زیرزمینی بوده است. برای اینکه شرکت‌های گردن کلفت مشاور نمی‌توانستند در آب‌های زیرزمینی و مدیریت آب‌های زیرزمینی پروژه‌های میلیاردی بگیرند، ۹۷ درصد از بودجه به سمت آب‌های سطحی رفته است.   رفته اند سدّ و شبکه بسازند که میلیارد‌ها پول در آن است و صنایع بزرگی پشت آن جمع شده است».

در گفتگو با حبیب الله بیطرف، وزیر نیرو در دولت اصلاحات، سعی کردیم پاسخ این ابهامات و دلایل مشکلات امروز خوزستان در زمینه کمبود آب را بپرسیم.

 مشروح گفت و گو با بیطرف را در ادامه می‌خوانید:

خیر؛ عملا خلاف این بوده است. بیشترین خدمات به استان خوزستان در میان دولت‌های قبل و بعد از انقلاب، زمان دولت آقای خاتمی انجام گرفته و سدّهای کرخه، کارون ۳، کارون ۴، توسعه سدّ شهید عباس پور، سدّ رامشیر، شبکه‌های آبیاری و زهکشی و نیروگاه حرارتی آبادان زحمات دولت آقای خاتمی است. اگر این‌ها نبود الآن اصلا خوزستان قابل سکونت نبود.

مشکل امسال که عده‌ای می‌خواهند گردن دیگری بیندازند بحث «خشکسالی» است. بارندگی امسال ۵۲ درصد کمتر از سال گذشته و ۴۰ درصد کمتر از متوسط بارندگی سال‌های گذشته است. یعنی آورد کارون بزرگ که ۲۴ میلیارد متر مکعب در سال است، امسال حدود ۱۴ میلیارد متر مکعب بوده و ۱۰ میلیارد متر مکعب آب کمتری به خوزستان آمده و این امر مهمی است که اگر تا الآن هم اداره شده ناشی از ذخایر سدّها بوده است.
البته این دولت هم خیلی ضعیف عمل کرده و به خاطر اینکه در زمستان کمبود سوخت داشتند آب سدّهای کارون را رها کردند که این آب‌ها نباید رها می‌شد. ولی اگر طرح‌های دولت آقای خاتمی نبود تا کنون دشت‌های حاصلخیز خوزستان کاملا خشک شده بود.
 
زمان وزارت شما یک سری طرح‌های آبرسانی مثل «آب حیات» انجام شد که کارشناسان خوزستانی تأکید دارند این طرح هم از جمله طرح‌های ناموفق و هزینه بی فایده از بیت المال بوده است. نظر شما در این خصوص چیست؟

خیر؛ پروژه انتقال آب از گتوند به آبادان و خرمشهر را داشتیم که اجرا شد و مقداری آب این خط انتقال را به شادگان بردند و آن طرح در حد انتظارات خودش کارآیی داشت و بحران آن موقع را برطرف کرد. اما مدیریت‌ها در هر مقطعی کاری می‌کنند که باید ادامه پیدا کند و مدیریت‌های بعدی هم باید بر همان روال باشند نه اینکه به دنبال کار‌های تبلیغاتی بروند و آخر کار بخواهند دیگران را مورد اشاره قرار دهند.

 

 
برخی از کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل کمبود آب خوزستان انتقال آب این استان به شهر‌های مرکزی ایران مثل کرمان، اصفهان و یزد است و در چند روز اخیر مطالب فراوانی در این خصوص گفته و نوشته شده است. نظر شما در خصوص انتقال آب از سرچشمه‌ها به فلات مرکزی ایران چیست؟

برای نیاز شُرب و تا حدودی صنایع، در برنامه ریزی‌های بلند مدت کشور انتقال آب حوضه به حوضه مطرح هست و این نه تنها در جنوب ایران بلکه در خیلی از مناطق شمالی و شرقی انجام گرفته و پروژه‌های انتقال آب گسترده‌ای در ایران اجرا شده است. انتقال آب از زرینه رود به تبریز، از چاه نیمه به زاهدان، از سدّ دوستی به مشهد با ۳۰۰ کیلومتر طول لوله و از سدّ کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد به همه شهر‌های مسیر از بهبهان تا بندر لنگه در هرمزگان با ۷۶۰ کیلومتر لوله از جمله این طرح‌ها است.
 
اگر این آب برای شُرب استفاده شود هیچ کس مشکلی ندارد، اما مشکل آنجا است که برای مصارف صنعتی و کشاورزی آب خوزستان را به مرکز ایران منتقل می‌کنند.

برای کشاورزی استفاده نمی‌شود، عمدتا برای شُرب و مقداری هم صنعت است؛ کسانی که گفته اند برای کشاورزی است اشتباه می‌گویند و جوّسازی است. کارون بزرگ سالیانه ۲۴ میلیارد متر مکعب آورد دارد و مصرف تمامی اراضی کلاس یک و دو و سه کشاورزی و مصارف شُرب و صنعت استان خوزستان به کمتر از ۲۰ میلیارد متر مکعب نیاز دارد و مابقی مازاد است و باید به خلیج فارس برود.

دولت -هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب- این را برنامه ریزی کرده است. مجموع طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی، عمدتا اصفهان، کمتر از یک میلیارد متر مکعب است. ما در کارون بزرگ بیش از ۴ میلیارد مازاد آب داریم که هر سال به خلیج فارس می‌رود. این آب را چه کار کنیم؟ یک میلیارد از آن برای نیاز ضروری فلات مرکزی یعنی استان‌های اصفهان، کرمان و یزد برنامه ریزی شده که کار خیلی عاقلانه و کارشناسی است و در همه دنیا صورت می‌گیرد. در دنیا انتقال‌های آب در فواصل هزار کیلومتری هم صورت گرفته است.

علت دیگر بحث خشکسالی است. بارندگی امسال ۵۲ درصد از سال گذشته و نزدیک ۴۰ درصد از میانگین سال‌های گذشته کمتر بوده است. وقتی این مقدار آب کم باشد معلوم است که خشکسالی اثر می‌کند. در همه کشورها،  حتی اروپایی سال‌های کم باران بخشی از اراضی کشاورزی را نمی‌کارند و بیمه خسارت می‌دهد. در ایران باید این برنامه ریزی‌ها صورت بگیرد نه اینکه در سال «فوق العاده خشک»، همه تصور مصارف ترسالی داشته باشند. مثلا در هیچ جای دنیا هیچ کارشناسی اجازه نمی‌دهد که در اقلیم‌های خوزستان و اصفهان برنج بکارند و برنج فقط برای گیلان و مازندران است. متأسفانه امسال در این استان‌ها به مقدار زیادی برنج کاشته اند.
 
در زمستان سال گذشته با اینکه خشکسالی بوده، ولی آب سدّهای کارون را برای تولید برق باز کردند. این کار اشتباهی بوده است.
 
همان طور که اشاره کردید در پشت سدّ کرخه خشکسالی است. اما در دو سه روز اخیر خروجی سدّ کرخه افزایش پیدا کرده است. به نظر شما این موضوع در دو سه ماه آینده خوزستان را با مشکل جدی‌تر از امروز مواجه نمی‌کند؟

قطعا این کار را می‌کند. تحت فشار سیاسی مدیریت برنامه ریزی مصرف آب را به هم زده اند. کما اینکه در زمستان سال گذشته هم با اینکه خشکسالی بوده، ولی آب سدّهای کارون را برای تولید برق باز کردند. این کار اشتباهی بوده است. تصمیمات اشتباه و برنامه ریزی‌هایی که مقداری تحت فشار‌های اجتماعی و سیاسی صورت می‌گیرد، کار را خراب می‌کند. به جای اینکه به مردم بگویند امسال به دلیل خشکسالی تولید برق آبی محدود است و باید در زمان‌های پیک تابستان انجام بگیرد، این اشتباهات وجود داشته است.
الآن مردم از هر جهت ناراضی هستند و سر هر مسأله یک معضل اجتماعی پیش می‌آید و جریان‌های ضد انقلاب هم دنبال ایجاد شکاف در بین اقشار و استان‌های کشور هستند. این برنامه ریزی‌های دشمنان را هم باید در نظر گرفت و کاری نکرد که آن‌ها به اهدافشان برسند و مردم ایران هم دلگیر شوند و ناراحتی آن‌ها شدت پیدا کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت جماران، تاریخ انتشار: ۱ مرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۵۱۸۳۳۲، www.jamaran.news