جمعه ۳۱ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 19 
شعار سال: با فروکش کردن نسبی پیک پنجم کرونا در برخی از استان‌های کشور روند تزریق واکسن کرونا هم شتاب بیشتری گرفته است و بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت و درمان تاکنون به میزان ۸۷ درصد از افراد بالای ۶۰ سال واکسن زده‌اند، یعنی چیزی در حدود ۱۳ درصد از دریافت واکسن خودداری کرده‌اند. به گفته دکتر علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، واکسیناسیون اکنون در فاز چهارم برای افراد زیر ۶۰ سال است که جمعیتی حدود ۴۲ میلیون نفر را شامل می‌شود، این در حالی است که حدود ۲۷ میلیون دوز واکسن در مجموع تزریق شده و به اعتقاد متخصصان، تزریق واکسن‌های مختلف هم اثربخشی مناسبی داشته است و عوارضش آن گونه که ثابت شده در برابر عوارض ابتلا به کرونا ناچیز است، اما متأسفانه برخی از افراد هنوز نگرانند که واکسن تزریق کنند، یکی از مهم ترین دلایل این کار هم تحت تأثیر قرار گرفتن شایعات و اخبار کذب است. مدتی است که شایعات در خصوص واکسن در فضای مجازی گسترش پیدا کرده، تزریق آب مقطر به جای واکسن، تقلبی بودن برخی واکسن‌ها و احتمال مرگ بعد از تزریق، نمونه‌هایی از این شایعات هستند که سبب شده‌اند عده‌ای از مردم با تحت تأثیر قرار گرفتن این اخبار نادرست، از تزریق واکسن امتناع کنند.
تبلیغ منفی و تقلبی بودن واکسن‌ها در شبکه‌های اجتماعی
خانم نظری متولد ۱۳۴۶ نوبت واکسنش رسیده اما تاکنون برای تزریق مراجعه نکرده است. او درباره علت مراجعه نکردن خود می‌گوید: «اخبار زیادی در فضای مجازی خواندم مبنی بر اینکه با تزریق واکسن احتمال مرگ وجود دارد، تقلبی بودن واکسن‌ها هر فردی را می‌ترساند، منتظر ماندم سلامت واکسن‌ها از هر نظر تأیید شود، سپس برای تزریق مراجعه کنم، می‌ترسم یکی از همین واکسن‌های تقلبی نصیبم شود، من پدر و مادری سالمند دارم که مسئول نگهداری از آنها هستم، سلامتی من بسیار مهم است، چون من اگر نباشم آنها کسی را ندارند که دستشان را بگیرد.»
آقای زکی‌پور هم حالا نوبت واکسنش رسیده، اما او با بیان اینکه شنیده است واکسن سینوفارم نامعتبر و با کیفیت بسیار پایین به کشور وارد شده، تمایلی به واکسن زدن ندارد و در کل هیچ اعتماد و اعتقادی درخصوص سلامت واکسن‌ها پیدا نکرده و همچنان معتقد است که می‌تواند با رعایت کلیه پروتکل‌ها و زدن ماسک از ابتلا به بیماری جلوگیری کند، چراکه رعایت پروتکل‌های بهداشتی که از سوی ستاد مبارزه با کرونا ابلاغ شده است، راحت‌تر از تزریق واکسنی است که ممکن است مشکلات جانبی برایش به وجود آورد.
تقویت اعتماد اجتماعی به سیستم درمانی کشور
اردشیر انتظاری، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه شبه اطلاعات و اخبار ضد و نقیض و نادرستی درباره واکسن در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی وجود دارد، می‌گوید: این قبیل اخبار، اذهان عمومی را به خود درگیر کرده و سبب ممانعت مردم از تزریق واکسن می‌شود. باید به جد با این‌گونه موارد برخورد کرد و در کنار آن با آگاه‌سازی درخصوص اهمیت تزریق واکسن در کاهش مرگ‌و‌میر، این قبیل شایعات را بی‌اثر یا کم‌اثر کرد.
او در ادامه اضافه می‌کند: این بحث یک موضوع جامعه‌شناختی و اجتماعی است، مواجهه دولت تاکنون قانونمند و کنترلی یا پزشکی بوده و از مواجهه اجتماعی بهره‌مند نبوده است، مخاطب ما فیزیکال نیست، بحث اصلی و موضوع اصلی سواد رسانه‌ای است که در کشور ما پایین است، زیرا در نظام تعلیم و تربیت جایی ندارد و به دور از واقعیات کار شده است. باید سواد رسانه‌ای افراد ارتقا پیدا کند، مشکلات با پراکندگی شایعات حل نمی‌شود و هر داده و اطلاعی که به دست ما می‌رسد، نباید کپی پیست شود. منابع باید مشخص باشد و مراکز تحقیقاتی باید معلوم باشند، به عنوان نمونه همین تجویز بخور سرکه که در فضای مجازی آنچنان بسط و گسترش پیدا کرده، چقدر اعتبار دارد؟ از کجا معلوم فردی نمی‌خواهد به مردم صدمه بزند؟ وقتی سواد رسانه‌ای پایین باشد، حتی اساتید دانشگاه‌ها هم اخبار نادرست را فوروارد می‌کنند، وقتی یک مطلبی را که نمی‌دانیم چه کسی نقل قول کرده و صحت و سقم آن بررسی نشده نباید تکرار کنیم، وقتی سؤال می‌کنیم این مطلب از کجا آمده، فرد نمی‌داند، در حالی که باید منابع علمی مطالب را تأیید کنند، تمامی این مسائل به سواد رسانه‌ای بازمی‌گردد، این در حالی است که هر کسی از هر چیزی خوشش می‌آید، آن را لایک کرده و منتقل می‌کند و به سرعت هم انتشار می‌دهد، بتدریج یک خبر نادرست ممکن است به واقعیتی برای مردم بدل شود.
انتظاری با بیان اینکه به غیر از ویروس کرونا ما درگیر ویروس‌های دیگری هستیم که از مهم ترین آنها ضعف اعتماد مردم است، توضیح می‌دهد: وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها بیش از پیش باید اعتماد مردم را جلب کنند تا منابع خبری غیرمعتبر مورد اعتماد مردم قرار نگیرد.
ضرورت واکسیناسیون در برابر کووید۱۹
فربد فدایی، روانپزشک نیز می‌افزاید: ناآگاهی مردم، گاهی اوقات باعث امتناع آنان از واکسیناسیون شده است. نمونه آن تلاش امیرکبیر برای ترویج واکسیناسیون آبله و مقاومت برخی افراد در برابر واکسیناسیون است. این روزها نیز برخی افراد به دلایل گوناگون و واهی از تزریق واکسن کووید۱۹ امتناع می‌کنند، درحالی که طبق پژوهش‌های علمی، تأثیر قاطع واکسن و پیشگیری از بیماری و تقلیل موارد مرگ ناشی از ابتلا به کرونا به اثبات رسیده است. شایعات بی‌اساس در مورد بی‌تأثیر بودن واکسن یا ابتلا به کرونا به دنبال تزریق واکسن از علل بی‌میلی برخی افراد به تزریق آن است، اما واقعیت این است که واکسن پیشگیری از کرونا بسیار مؤثر است و اگر هم به ندرت دیده شده که با وجود تزریق واکسن فردی مبتلا به کرونا شده است، ناشی از ابتلای قبلی او به کرونا بوده که مورد توجه بیمار قرار نگرفته بود.
به گفته فدایی، این سؤال را باید مطرح کرد که چرا شایعات پخش می‌شود؟ زمانی که عدم اطمینان و تردید بر روحیه مردم حاکم باشد، بازار شایعات رونق می‌گیرد. باید دانست که مبارزه با کرونا یک موضوع بین‌المللی است که نیازمند مساعدت همه کشورهاست، رسانه‌ها باید پیشرفت دیگر کشورها در واکسیناسیون را که منجر به کاهش موارد ابتلا و رسیدن میزان درگذشتگان به صفر یا اعداد یک رقمی شده است، منعکس کنند. یک مقام علمی شاخص باید مرجع اطلاع‌رسانی در مورد کرونا باشد،همان‌طور که برای نمونه در آلمان «دکتر کریستین دروستن» ویروس‌شناس برجسته که سال‌هاست به پژوهش در زمینه ویروس‌های کرونا از جمله «سارس» و «مرس» پرداخته است، مرجع مردم و حکومت در این مورد است، در حالی که در ایران هر روزه ده‌ها نفر که بسیاری پزشک هم نیستند، به اظهارنظر درباره کووید۱۹ می‌پردازند که این اظهارات متناقض و گاه غیرعلمی سبب سلب اعتماد مردم می‌شود.
واکسیناسیون و حفاظت از جان مردم
دکتر فهیمه محمودی، کارشناس مسئول پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت شمال تهران نیز درخصوص شایعات ایجاد شده در فضای مجازی در زمینه تقلبی بودن واکسن‌ها به «ایران» توضیح می‌دهد: باید در‌نظر داشت که هدف از واکسیناسیون، حفاظت فرد و جامعه در برابر بیماری کووید۱۹ است. هرچند که عوارض جانبی واکسن‌های مورد استفاده ناچیز است، اما به‌طور کلی هیچ واکسنی کاملاً عاری از عوارض جانبی نیست؛ بخصوص اینکه واکسن‌های مورد استفاده در کووید در هر فردی برای اولین بار تزریق می‌شود، ترس از مواجهه با عوارض شدید بخصوص در بسیج همگانی واکسیناسیون که در حجم وسیع، تزریق واکسن انجام می‌شود، می‌تواند موجب ایجاد نگرانی بیش از حد انتظار شود.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران ، تاریخ انتشار: 10 شهریور 1400، کدخبر: 624002،www.irannewspaper.ir
