شعار سال: «ما تا پایان شهریور قطعاً بیش از ۵۰ میلیون دوز واکسن کوو ایران برکت را تحویل وزارت بهداشت خواهیم داد»؛ این مهمترین و پربازخوردترین سخن محمد مخبر معاون اول فعلی رئیس جمهور در زمانی است که هنوز به این سمت نرسیده بود. او این سخن را ۱۲ تیرماه در حاشیه مراسمی به منظور ارسال محموله ویژه امدادی به استان سیستان و بلوچستان بیان کرد و رسانه‌های هم طیفش هم آن را برجسته کردند، غافل از اینکه پایان شهریور می‌رسد و آنچه با قطعیت وعده داده شده بود، انجام نمی‌پذیرد! ۲۹ شهریورماه حجت الله نیکی ملکی رئیس مرکز اطلاع رسانی ستاد اجرایی فرمان امام در صفحه شخصی خود از ۱۴ میلیونی شدن تعداد دز‌های تولیدی واکسن کوو ایران برکت خبر داد. البته باید گفت که این مقدار تولید واکسن است، نه تحویل آن به وزارت بهداشت. معاون سازمان غذا و دارو هم در یکی از برنامه‌های صبح تلویزیون در آخرین روز شهریور رسما اعلام کرد که ۶ میلیون دوز واکسن برکت تزریق شده و ۲ میلیون دوز هم دپو شده است که به این ترتیب باید گفت آنچه از وعده «بیش از ۵۰ میلیون دوز» محقق شده تنها ۸ میلیون دوز یعنی کمتر از ۱۷ درصد است.
در کنار این موضوع چند جاشیه دیگر هم در این مدت پیرامون واکسن برکت شکل گرفته که مجموعه آن به شدت عملکرد مدیریت ستاد اجرایی فرمان امام در زمینه واکسن سازی را زیر سوال می‌برد. اولین مورد انتشار عکس‌هایی از محل تولید واکسن برکت در خبرگزاری تسنیم بود که بازتاب بسیاری پیدا کرد؛ عکس‌ها نشان می‌داد که تولید واکسن اصلا مکانیزه و منطبق با پروتکل‌های بهداشتی نبوده است. این بازتاب به اندازه‌ای بود که خبرگزاری تسنیم مجبور شد بعد از چند روز گزارشی در این خصوص منتشر کرد و نوشت: با توجه به اینکه در خط اول تولید، روی ویروس آزمایش می‌شود و ورود به آن از لحاظ انتقال ویروس کرونا خطرناک است؛ خط تولیدی که اصحاب رسانه از آن بازدید کردند، خطی است که تجهیزاتش نصب شده، اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. برای اینکه خبرنگاران و عکاسان بتوانند از مراحل بررسی و فیلینگ واکسن برکت عکاسی کنند و با این مراحل آشنا شوند؛ این مراحل در مکانی که هنوز به بهره‌برداری نرسیده است به نمایش گذاشته شد.
موضوع دیگر انتشار موضوع «پیش فروش واکسن برکت به دولت با رقمی بالغ بر یک میلیارد دلار» بود. دو هفته پیش علی تاجرنیا به روزنامه شرق گفت: «گویا برکت واکسن خود را پیش فروش کرده بود. به نظر می‌رسد دلیل تمایل‌نداشتن برای خرید واکسن از خارجی‌ها این بود که برکت در ازای هر دُز واکسن، ۲۰۰ هزار تومان گرفته بود که اگر بخواهیم برای ۱۲۰ میلیون واکسن حساب کنیم، برکت از صندوق دولت عددی بالای یک میلیارد دلار از محل اعتبارات دولتی گرفت». این موضوع البته بلافاصله با واکنش حجت نیکی ملکی مواجه شد که در توئیتی نوشت: «این ادعا کاملا کذب است و هیچ پیش فروشی انجام نشده است.» با این همه در فضای مجازی این موضوع پیگیری شد و اسنادی با درجه اعتبار نامشخص منتشر شد که نشان می‌داد این موضوع صحت دارد.
با همه این احوال مهمترین موضوع رسانه‌ای در خصوص واکسن برکت همان وعده اجرا نشده «بیش از ۵۰ میلیون دوز تا آخر شهریور» است. در اینکه چرا این وعده داده شد و چرا این وعده به سرانجام نرسید، تحلیل‌هایی منتشر شده است.
خبرگزاری فارس در گزارشی به چرایی بدقولی برکت در رساندن ۵۰ میلیون دوز واکسن کرونا پرداخت و نوشت: یکی از دلیل‌های تاخیر، کرونا گرفتن مهندسان چینی و هندی بود. گروه مهندسان چینی و هندی که برای نصب دستگاه‌ها و راه‌اندازی نرم‌افزار‌ها به ایران آمده بودند، همگی کرونا گرفتند. حالا برکت مانده بود و خط تولیدی که تقریبا نصب شده بود، اما امکان بهره‌برداری نداشت. چاره‌ای نبود جز قرنطینه و میزبانی از این افراد تا زمان بهبودی کامل.
رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت در ۲۶ مرداد در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به این پرسش که قرار بود تا پایان شهریور ۵۰ میلیون واکسن برکت در اختیار مردم قرار گیرد و تزریق شود، چرا این ۵۰ میلیون محقق نشد؟ با بیان مسائل و مشکلاتی که در این راه وجود داشت اظهار کرد: حتی اگر در شرایط نرمال باشد به نظر طبیعی است که حتی در شرایط عادی یکی دو ماه تاخیر داشته باشیم. حال اگر این بحران‌ها را اضافه کنیم یکی- دو ماه تاخیر طبیعی است!
این توجیهات البته قابل جمع با سخنان محمد مخبر نیست که بدون هیچ شرطی از قطعیت تحویل بیش از ۵۰ دوز واکسن به وزارت بهداشت سخن گفته است. ضمن اینکه جالب اینجاست که گوینده این وعده تحقق نیافته (گه اکنون معاون اول رئیس جمهور است و انتظارات از او بسیار بیش از این است) ساکت است و گویی نمی‌خواهد این وعده را به یاد بیاورد. شاید هم در حال تدوین وعده‌های جدید و بزرگتری است که باید در جایگاه معاون اول رئیس جمهور بدهد؛ اما واضح است که عدم توضیح در این رابطه نقطه ضعفی در کارنامه اوست و هر بار که وعده‌ای جدید بدهد، این وعده ۵۰ میلیون دوزی برکت برای همه یادآوری می‌شود و یادآوری می‌شود که آن وعده‌ها «حتی اگر در شرایط نرمال باشد به نظر طبیعی است که یکی دو ماه تاخیر داشته باشیم». ضمن اینکه در مورد این وعده‌ها هم شاید محمد مخبر به پاسخگویی اعتقاد نداشته باشد، شاید در مقابل عدم اجرای آن‌ها چاره‌ای جز سکوت نبیند و در مجموع باید قبول کرد که توضیحاتی که دیگران درباره وعده‌های او خواهند داد کافی است و او فقط مسئول بیان وعده بوده نه پاسخگویی درباره عدم اجرای آن.

محمدحسین روانبخش

شعار سال، بااندکی تلخیص واضافات برگرفته از مردم سالاری، تاریخ انتشار:۳۱ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر: ۱۵۶۱۳۰، www.mardomsalari.ir