شعار سال: فیصل بن فرحان بن عبدالله، وزیر خارجه عربستان سعودی در گفت‌وگویی گرچه از دست نیافتن به نتیجه‌ای ملموس در مذاکرات با ایران سخن گفته، اما تأکید کرده «پیشرفت کافی که به ما اجازه حرکت به جلو را بدهد، داشته‌ایم.»

سخنان این مقام سعودی و نیز اظهارات اخیر مقامات وزارت خارجه کشورمان به روشنی از تغییر محسوس در روابط میان ایران و عربستان خبر می‌دهد و به‌نظر می‌رسد که در آینده نزدیک شاهد گرم‌تر شدن ارتباط میان جمهوری اسلامی ایران و دولت سعودی باشیم؛ روابطی که در سال‌های گذشته فراز و نشیب‌های بسیاری داشته و به‌دلیل برخی رخداد‌ها در این سال‌ها به سردی گرایید و به پایین‌ترین سطح دیپلماتیک خود رسید.

گرم شدن روابط کشور‌های منطقه

سیاست «در اولویت قرارگرفتن روابط با کشور‌های منطقه» و تغییر در ارتباطات میان کشور‌های منطقه را در تماس‌های دیپلماتیک اخیر می‌توان فهمید؛ چنان‌که در همین راستا روز پنجشنبه ۲۰ آبان شیخ عبدلله بن‌زاید و حسین امیرعبداللهیان وزیران امورخارجه ایران و امارات متحده عربی در یک تماس تلفنی درباره روابط و همکاری‌های دوجانبه میان دو کشور بحث و رایزنی کردند. این گفتگو در حالی انجام شد که وزیر امور خارجه امارات هم به‌تازگی به سوریه که از متحدان ایران در منطقه به‌شمار می‌آید، سفر کرده بود.

همچنین روز گذشته ایمن الصفدی معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه اردن هم پس از کنفرانس لیبی در پاریس در گفت‌وگویی با فرانس ۲۴ هرگونه گفت‌وگوی باواسطه اردن با ایران را رد کرده و گفت: ما با نمایندگان هیچ‌کس صحبت نمی‌کنیم و زمانی که با ایران صحبت می‌کنیم، مستقیماً با دولت این کشور بوده و از طریق تماس تلفنی وزیر امور خارجه دو کشور.

 الصفدی تأکید کرد: همه در منطقه عربی خواستار روابط خوب با ایران هستند، اما برای تحقق این امر باید روابط براساس شفافیت و براساس اصول احترام به همسایگی و عدم‌مداخله در امور داخلی باشد.

بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که در آینده نزدیک شاهد نزدیک‌تر شدن کشور‌های منطقه به یکدیگر باشیم.

 

سیاست محتاطانه عربستان

البته مقامات سیاسی عربستان همچنان جانب احتیاط را نگه می‌دارند و در کنار فرستادن پالس‌های مثبت، به موارد اختلافی هم اشاره می‌کنند. چنان‌که فیصل بن فرحان بن عبدالله، وزیر خارجه عربستان سعودی در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴ به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب اشاره کرد و به تکرار برخی مواضع حساسیت‌برانگیز در مورد ایران پرداخت و گفت: ما شک و شبهه‌های زیادی در این خصوص داریم. سطح غنی‌سازی که شاهد آن هستیم بسیار بیشتر از سطح مورد نیاز برای یک برنامه اتمی صلح‌آمیز است. این کاملا نگران‌کننده است. ما امیدواریم که این گفتگو‌ها برگزار شود و به روشی مثبت به جلو برود و امیدواریم که ایران به توافقی برسد که به ما و همسایگان آن این اطمینان را بدهد که برنامه اتمی آن‌ها تنها برای مقاصد غیرنظامی است، زیرا تهدید ناشی از یک برنامه اتمی تسلیحاتی موضوع مهمی برای ما در منطقه است. ما باید شاهد شفافیت درباره این برنامه اتمی همزمان با پیشرفت مذاکرات باشیم.

وزیر خارجه عربستان در حالی اینگونه سخن گفت که در همین گفتگو درباره چند دور مذاکره با ایران اعلام کرد: «خود را متعهد به مذاکراتی جدی با ایران در حیطه‌هایی که ما و دیگر کشور‌های منطقه درباره آن‌ها نگرانی داریم، می‌دانیم. این به ما اجازه می‌دهد تا به روابطی عادی با همسایه خود ایران برسیم. به‌نظرم نوعی توافق در منافع مشاهده می‌شود، اما این موضوع به برطرف‌کردن نگرانی‌هایی که ما داریم، بستگی دارد. تاکنون به نتیجه ملموسی در این مذاکرات نرسیده‌ایم، اما پیشرفت کافی که به ما اجازه حرکت به جلو را بدهد، داشته‌ایم.»

این مقام سعودی در پاسخ به این که آیا به‌زودی شاهد دور جدیدی از مذاکرات خواهیم بود، گفت: امیدواریم. این موضوع برنامه‌ریزی نشده، اما ما آماده برگزاری آن هستیم. در عراق یا جای دیگر، این موضوع بررسی نشده است. وی در پاسخ به این که آیا بازگشایی کنسولگری‌های دو کشور روی میز صلح قرار دارد، افزود: قطعا ما آماده‌ایم که تمامی پیشنهاد‌ها و مسائل را اگر جدی و در جهت نتیجه ملموس باشد بررسی کنیم. موضوع بازگشایی کنسولگری‌ها می‌تواند روی دهد، اما هنوز هیچ تصمیمی در این رابطه گرفته نشده است.

ایران در انتظار نهایی شدن توافقات

به هر روی این سخنان مقام عالی‌رتبه سعودی در کنار مواضع اخیر کشورمان قطعا حاوی یک پیام مشخص است. اخیرا سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان درباره گفتگو بین ایران و عربستان گفت: «تماس‌ها بین ایران و عربستان قطع نشده است، البته بعد از دور چهارم، گفت‌وگوی جدیدی به‌صورت حضوری انجام نشده است.» وی تأکید کرد: «این که آیا بین ما و دولت عربستان سعودی دائماً پیام‌ها و تماس‌ها به‌صورت مستمر برقرار است؟ بله، این اتفاق افتاده است. ما توافقات اولیه را در این گفتگو‌ها داشته‌ایم. این توافقات رد و بدل شده و منتظر نهایی شدن آن‌ها هستیم.»

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره زمان بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور نیز پاسخی کاملا شبیه مقام عربستانی داد و گفت: «هنوز تا بازگشایی سفارتخانه‌ها در تهران و ریاض یک مقدار فاصله داریم. اما این که ما بتوانیم این فرایند را آغاز کنیم، باید بگویم آغاز آن به‌زودی می‌تواند انجام شود.»

تغییرات در روابط میان کشور‌های منطقه کند و با تعلل پیش می‌رود و در این میان رژیم صهیونیستی هم علاقه‌ای به بهبود و عادی‌سازی این روابط ندارد، کما این که علاقه‌ای هم به نتیجه‌بخش شدن مذاکرات احیای برجام ندارد. به‌نظر می‌رسد گرچه نتیجه مذاکرات وین بر روابط میان کشور‌های منطقه خاورمیانه هم اثرگذار خواهد بود، اما قطعا عوامل متعدد و پیچیده دیگری هم در این زمینه نقش‌آفرین هستند.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از همهشری آنلاین، تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۴۰۰، کدخبر: ۶۳۷۳۹۳، www.hamshahrionline.ir